سورهٔ یوسف
یوسف، أحسن القصص
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
٢ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ
همانا ما آن را (کتاب را) به صورت قرآنی [جامع دو جهت وحدت و کثرت، و امر و خلق، در صورت حروف و نقوش] به [زبان] عربی نازل کردیم به این ترقّب که شما تعقّل کنید [یعنی برای بودن آن به لغت شما تعقّل آن بر شما سهل شود یا دارای عقل و فقه (فهمیدن، فهم کردن) گردید]
- ترجمه سلطانیهمانا ما آن را به صورت قرآنی به (زبان) عربی نازل کردیم به این ترقّب که شما تعقّل کنید
- ترجمه راستیناین قرآن مجید را ما به عربی فصیح فرستادیم، باشد که شما (به تعلیمات او) عقل و هوش یابید.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣ نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ هَذَا الْقُرْآنَ وَإِن كُنتَ مِن قَبْلِهِ لَـمِنَ الْغَافِلِينَ
ما با آنچه که [جملهٔ] این قرآن را به تو وحی کردیم بهترین قصّه سراییها (املایی بهتر از هر املائی) را بر تو قصّه (املاء) میکنیم و اگرچه قبل از آن البتّه از غافلان بودی [زیرا تو با علماء و نه با قصّاص (قصّه گوها) اختلاف (رفت و آمد) نکرده‌‌ای و کتب را جستجو ننموده‌‌ای]
- ترجمه سلطانیما با آنچه که این قرآن را به تو وحی کردیم بهترین قصّه سراییها را بر تو قصّه میکنیم و اگرچه قبل از آن البتّه از غافلان بودی
- ترجمه راستینما به بهترین روش به وحی این قرآن بر تو حکایت میکنیم و تو پیش از این وحی هیچ از آن آگاه نبودی.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤ إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَاأَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ
آنوقت که یوسف به پدرش [یعقوب (ع) بن اسحاق (ع) بن ابراهیم (ع) و لقب او اسرائیل بود] گفت ای پدرِ من! همانا من یازده ستاره و خورشید و ماه را [در رؤیایی] دیدم آنها را [در حالی] دیدم که بر من سجده میکنند
- ترجمه سلطانیآنوقت که یوسف به پدرش گفت ای پدرِ من! همانا من یازده ستاره و خورشید و ماه را دیدم آنها را (در حالی) دیدم که بر من سجده میکنند
- ترجمه راستین(اکنون متذکر شو خواب یوسف را) آن‌گاه که یوسف به پدر خود گفت: ای پدر در عالم رؤیا دیدم که یازده ستاره و خورشید و ماه مرا سجده می‌کردند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥ قَالَ يَابُنَيَّ لَا تَقْصُصْ رُؤْيَاكَ عَلَى إِخْوَتِكَ فَيَكِيدُوا لَكَ كَيْدًا إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلْإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِينٌ
گفت: ای پسرکم رؤیایت را برای برادرانت حکایت مکن که کیدی برایت کید میکنند زیرا شیطان برای انسان دشمنی واضح است
- ترجمه سلطانیگفت: ای پسرکم رؤیایت را برای برادرانت حکایت مکن که کیدی برایت کید میکنند زیرا شیطان برای انسان دشمنی واضح است
- ترجمه راستینیعقوب گفت: ای فرزند عزیز، زنهار خواب خود را بر برادران حکایت مکن که (به اغوای شیطان) بر تو مکر (و حسد) خواهند ورزید، زیرا دشمنی شیطان بر آدمی بسیار آشکار است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦ وَكَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَعَلَى آلِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَى أَبَوَيْكَ مِن قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
و اینچنین پروردگارت تو را [بالا می‌‌برد و] بر میگزیند و به تو از تأویل احادیث میآموزد و نعمتش [یعنی اصل نعمت خود را که همان ولایت است و نبوّت صورت مکمّل بر آن است و همچنین رسالت و نعم دنیوی و اخروی صورت دانی آن هستند] را بر تو و [بواسطهٔ تو با اتمام نعمت ولایت به نعمت نبوّت و رسالت و سلطنت در دنیا و آخرت] بر خاندان یعقوب تمام میکند {و اتمام نعمت بر آنها جمع کردن خیر دنیا و آخرت برای آنها است بعد از آنکه شیطان آنها را لغزاند} چنانکه آن را قبلاً بر پدران تو ابراهیم و اسحاق تمام کرد همانا پروردگار تو [به استحقاق همه و قدر آنها] بسیار دانا و حکیم است [که به دقایق استحقاق نظر میکند و بحسب آن عطاء میکند]
- ترجمه سلطانیو اینچنین پروردگارت تو را بر میگزیند و به تو از تأویل احادیث میآموزد و نعمتش را بر تو و بر خاندان یعقوب تمام میکند چنانکه آن را قبلاً بر پدران تو ابراهیم و اسحاق تمام کرد همانا پروردگار تو بسیار دانا و حکیم است
- ترجمه راستینو این (تعبیر خواب تو) چنین است که خدا تو را برگزیند و از علم تأویل خوابها بیاموزد و نعمت و لطفش را در حق تو و آل یعقوب مانند پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام گرداند، که خدای تو دانا و حکیم است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٧ لَّقَدْ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخْوَتِهِ آيَاتٌ لِّلسَّائِلِينَ
همانا دربارهٔ (در قصّهٔ) یوسف و برادرانش نشانههایی برای سؤال کنندگان [از قصهٔ آنها] هست
- ترجمه سلطانیهمانا دربارهٔ یوسف و برادرانش نشانههایی برای سؤال کنندگان (از قصهٔ آنها) هست
- ترجمه راستینهمانا در حکایت یوسف و برادرانش برای دانش طلبان و اهل تحقیق عبرت و حکمت بسیار مندرج است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٨ إِذْ قَالُوا لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَى أَبِينَا مِنَّا وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ
آنوقت که [بعد از اطّلاعشان بر رؤیاى یوسف (ع) و تعبیری که یعقوب (ع) از رؤیاى او برای او کرد] گفتند البتّه یوسف و برادرش نزد پدر ما از ما محبوبتر هستند و (در حالی که) ما عُصبتی (پسران و خویشان نرینه از پدر) قوی هستیم همانا پدر ما البتّه در گمراهی آشکاری (ظاهر) است
- ترجمه سلطانیآنوقت که گفتند البتّه یوسف و برادرش نزد پدر ما از ما محبوبتر هستند و (در حالی که) ما جماعتی (پسران و خویشان نرینه از پدر) قوی هستیم همانا پدر ما البتّه در گمراهی آشکاری (بدیهی) است
- ترجمه راستین(پس حکایت را بر امت بگو) هنگامی که برادران یوسف گفتند ما با آنکه چندین برادر نیرومندیم پدر چنان دلبسته یوسف و برادر اوست که آنها را تنها بیش از همه ما برادران دوست می‌دارد، همانا ضلالت پدرمان (در حب یوسف) نیک پدیدار است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٩ اقْتُلُوا يُوسُفَ أَوِ اطْرَحُوهُ أَرْضًا يَخْلُ لَكُمْ وَجْهُ أَبِيكُمْ وَتَكُونُوا مِن بَعْدِهِ قَوْمًا صَالِـحِينَ
یوسف را بکشید یا او را در سرزمینی [مجهول (ناشناخته)] بیفکنید که توجّه پدرتان را [از مزاحمت (ازدحام) توجّه به یوسف (ع)] برای شما خالی (فارغ) کند و بعد از آن [یعنی بعد از یوسف و قتل او یا طرح (دور افکندن) او] گروهی صالح باشید [به اینکه به خداوند توبه کنید سپس او را در اوامر او و نواهیش عبادت کنید]
- ترجمه سلطانییوسف را بکشید یا او را در سرزمینی بیفکنید که توجّه پدرتان را برای شما خالی (فارغ) کند و بعد از آن گروهی صالح باشید
- ترجمه راستینباید یوسف را بکشید یا در دیاری (دور از پدر) بیفکنید تا روی پدر یک جهت به طرف خودتان باشد و بعد از این عمل (توبه کرده و) مردمی صالح و درستکار باشید.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٠ قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ لَا تَقْتُلُوا يُوسُفَ وَأَلْقُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ يَلْتَقِطْهُ بَعْضُ السَّيَّارَةِ إِن كُنتُمْ فَاعِلِينَ
گویندهای از آنها [آنها را از آن نهی کرد و] گفت یوسف را نکشید و او را در نهانگاه (قعر) چاه بیندازید که [از انظار غایب شود تا] کاروانی او را بردارد [و او را از سرزمین شما بیرون ببرد و از پدر شما دور کند] اگر [لامحاله به آنچه که بین او و پدرش جدایی بیندازد] انجام دهنده میباشید
- ترجمه سلطانیگویندهای از آنها گفت یوسف را نکشید و او را در نهانگاه چاه بیندازید که کاروانی او را بردارد اگر انجام دهنده میباشید
- ترجمه راستینیکی از برادران یوسف اظهار داشت که اگر ناچار سوء قصدی دارید البته باید از کشتن وی صرف نظر کنید ولی او را به چاهی درافکنید تا کاروانی او را برگیرد (و با خود به دیار دور برد).
- ترجمه الهی قمشه‌ای