سورهٔ عنکبوت
عنکبوت
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
٢ أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُـولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ
آیا مردم پنداشتهاند که به همین که بگویند ایمان آوردهایم رها میشوند و آنها امتحان نمیشوند {و این امتحان گاهی با تکالیف بدنیّه و مالیّه است، و گاهی با مصائب در انفس و اموال، و گاهی با اذیّت خلق به شَتْم (دشنام) و ضَرْب (زدن) و اِجْلاء (تبعید) و قتل میباشد}
- ترجمه سلطانیآیا مردم پنداشتهاند که به همین که بگویند ایمان آوردهایم رها میشوند و آنها امتحان نمیشوند
- ترجمه راستینآیا مردم چنین پنداشتند که به صرف اینکه گفتند ما ایمان (به خدا) آوردهایم رهاشان کنند و هیچ امتحانشان نکنند؟
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ
و البتّه همانا کسانی را که قبل از آنان بودند [از کسانی که ایمان عامّ با بیعت عامّهٔ نبویّه یا ایمان خاصّ با بیعت خاصّهٔ ولویّه را ادّعاء کرده بودند] امتحان کردیم چه اینکه خداوند البتّه کسانی را که راست گفتند حتماً آنها را میشناسد [یعنی آنها را آزمودیم به سبب اینکه شایسته است که خداوند آنها را بشناسد] و البتّه دروغگویان را میشناسد
- ترجمه سلطانیو البتّه همانا کسانی را که قبل از آنان بودند امتحان کردیم چه اینکه خداوند البتّه کسانی را که راست گفتند حتماً آنها را میشناسد و البتّه دروغگویان را میشناسد
- ترجمه راستینو محققا ما اممی را که پیش از اینان بودند به امتحان و آزمایش آوردیم، و همانا خدا دروغگویان و راستگویان را کاملا میشناسد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤ أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَن يَسْبِقُونَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ
یا کسانی که اعمال بدی میکنند پنداشتهاند که از ما پیشی میگیرند؟! چه بد حکم (قضاوت) میکنند
- ترجمه سلطانییا کسانی که اعمال بدی میکنند پنداشتهاند که از ما پیشی میگیرند؟! چه بد حکم (قضاوت) میکنند
- ترجمه راستینآیا آنان که کار زشت و اعمال ناشایسته مرتکب میشوند پنداشتند که بر ما سبقت گیرند (و از عقاب ما خلاصی یابند) ؟بسیار بد حکم میکنند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥ مَن كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
کسی که به لقای خداوند رجا میدارد [یعنی رغبت میکند و طلب میکند یا میترسد و میگریزد] پس قطعاً اجل خداوند البتّه آمدنی است [پس راغب باید بر رغبت خویش تثبیت شود، و خائف باید از آنچه که او میترسد آشفته شود] و او [بر اقوال قالی و حالی شما] شنوا و [به جمیع اعمال شما و نیّات شما] دانا است [پس بدکار باید حذر کند و نیکوکار باید رغبت نماید]
- ترجمه سلطانیکسی که به لقای خداوند رجا میدارد (رغبت میکند و طلب میکند یا میترسد و میگریزد) پس (باید بداند که) قطعاً اجل خداوند البتّه آمدنی است و او شنوا و دانا است
- ترجمه راستینهر کس که به لقاء خدا (و مشاهده جمال و وصول به رحمت و جنّت او) امیدوار و مشتاق است (بداند که) هنگام اجل و وعده معین خدا البته فرا رسد و او (به گفتار و کردار خلق) شنوا و داناست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦ وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَـمِينَ
و کسی که کوشش کند جز این نیست که برای خودش کوشش میکند همانا خداوند البتّه از عالمیان بینیاز است [از طاعت آنان نفع نمی‌‌برد و از معصیتشان ضرر نمی‌‌کند]
- ترجمه سلطانیو کسی که کوشش کند جز این نیست که برای خودش کوشش میکند همانا خداوند البتّه از عالمیان بینیاز است
- ترجمه راستینو هر که (در راه ایمان) جهد و کوشش کند به سود خود کند که خدا از (طاعت و عبادت) عالمیان البته بینیاز است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٧ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ
و کسانی که ایمان آوردهاند و عمل صالح کردهاند البتّه حتماً [همهٔ] بدیهایشان را از آنها میزدائیم و البتّه حتماً به بهترینی که عمل میکردند به آنها جزاء میدهیم
- ترجمه سلطانیو کسانی که ایمان آوردهاند و عمل صالح کردهاند البتّه حتماً بدیهایشان را از آنها میزدائیم و البتّه حتماً به بهترینی که عمل میکردند به آنها جزاء میدهیم
- ترجمه راستینو آنان که ایمان آورده و نیکوکار شدند البته ما هم گناهانشان را محو و مستور کنیم و بهتر از آن اعمال نیکشان به آنها پاداش دهیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٨ وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَإِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
و به انسان نیکی به والدینش را وصیّت (توصیّه) کردیم و اگر آن دو [نسبت به تو] کوشیدند تا تو به آنچه که به آن علم نداری به من شرک آوری پس از آن دو اطاعت مکن، بازگشتگاه شما نزد من است آنگاه به شما خبر میدهم به آنچه که عمل میکردهاید
- ترجمه سلطانیو به انسان نیکی به والدینش را وصیّت (توصیّه) کردیم و اگر آن دو (نسبت به تو) کوشیدند تا تو به آنچه که به آن علم نداری به من شرک آوری پس از آن دو اطاعت مکن، بازگشتگاه شما نزد من است آنگاه به شما خبر میدهم به آنچه که عمل میکردهاید
- ترجمه راستینو ما به آدمی سفارش کردیم که در حق پدر و مادر خود نیکی کند، و اگر آنها (خود مشرک باشند و) کوشند تا تو به من (که خدای یگانه‌ام) از روی جهل و نادانی شرک آوری هرگز اطاعت امر آنها مکن، که رجوع شما به سوی من است و من شما را به پاداش هر عمل که به جای آوردهاید آگاه می‌گردانم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٩ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِـحِينَ
و کسانی که ایمان آوردهاند و اعمال صالح کردهاند البتّه حتماً آنها را در صالحان داخل میکنیم
- ترجمه سلطانیو کسانی که ایمان آوردهاند و اعمال صالح کردهاند البتّه حتماً آنها را در صالحان داخل میکنیم
- ترجمه راستینو آنان که ایمان آورده و کار نیکو کردند آنان را البته (به بهشت) در صف صالحان (و رتبه نیکان) آریم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٠ وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُـولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَلَئِن جَاءَ نَصْرٌ مِّن رَّبِّكَ لَيَقُـولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ أَوَلَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ الْعَالَـمِينَ
و از میان مردم کسانی هستند که میگویند به خداوند ایمان آوردهایم پس وقتی که در [راه] خداوند اذیّت میشوند فتنهٔ مردم را مانند عذاب خداوند قرار میدهند و اگر از پروردگارت [با فتح و غنیمت] یاری آید البتّه حتماً میگویند همانا ما با شما بودهایم {چنانکه آن رسم طالبین دنیا است، از هر چه که به دنیای خویش ضرر رسان یابند منصرف میشوند و وقتی که گمان انتفاع در دنیا میکنند روی میآورند} آیا خداوند به آنچه که در سینههای عالمیان است داناتر نیست؟
- ترجمه سلطانیو از میان مردم کسانی هستند که میگویند به خداوند ایمان آوردهایم پس وقتی که در (راه) خداوند اذیّت میشوند فتنهٔ مردم را مانند عذاب خداوند قرار میدهند و اگر از پروردگارت یاری آید البتّه حتماً میگویند همانا ما با شما بودهایم آیا خداوند به آنچه که در سینههای عالمیان است داناتر نیست؟
- ترجمه راستینو بعضی مردم (از راه نفاق) میگویند: ما به خدا ایمان آوردیم، و چون رنج و آزاری در راه خدا ببینند فتنه و عذاب خلق را با عذاب خدا برابر شمرند (یعنی همان قدر که ترس عذاب خدا آنها را از کفر به ایمان می‌خواند ترس عذاب مردم هم از ایمان به کفر می‌کشد) و هر گاه ظفر و نصرتی از جانب خدایت (به مؤمنان) رسید (آن منافقان) گویند: ما هم با شما (و هم آیین شما) بودیم. آیا خدا بر آنچه در دلهای خلایق است داناتر نیست؟
- ترجمه الهی قمشه‌ای١١ وَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْمُنَافِقِينَ
و البتّه حتماً خداوند کسانی که ایمان آوردهاند را میشناسد و البتّه حتماً منافقان را میشناسد [تا علم خود نسبت به آنان را ظاهر سازد یا تا آنان را تمیّز دهد]
- ترجمه سلطانیو البتّه حتماً خداوند کسانی که ایمان آوردهاند را میشناسد و البتّه حتماً منافقان را میشناسد
- ترجمه راستینو البته خدا هم به احوال اهل ایمان داناست و هم از درون منافقان آگاه است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٢ وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُم بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُم مِّن شَيْءٍ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ
و کسانی که کفر ورزیدهاند به کسانی که ایمان آوردهاند گفتند: از راه ما پیروی کنید و البتّه [در این صورت] خطاهای شما را باید متحمّل (به دوش کشیدن) شویم و (حال آنکه) آنها چیزی از خطاهای آنان را حامل نیستند همانا آنها البتّه دروغگویند
- ترجمه سلطانیو کسانی که کفر ورزیدهاند به کسانی که ایمان آوردهاند گفتند: از راه ما پیروی کنید و البتّه (در این صورت) خطاهای شما را باید متحمّل (به دوش کشیدن) شویم و (حال آنکه) آنها چیزی از خطاهای آنان را حامل نیستند همانا آنها البتّه دروغگویند
- ترجمه راستینو کافران به اهل ایمان گفتند: شما طریقه ما را پیروی کنید (اگر به خطا رفتید) بار خطاهای شما را ما به دوش می‌گیریم، در صورتی که هیچ از بار گناهشان را به دوش نگیرند، آنها دروغ میگویند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٣ وَلَيَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَّعَ أَثْقَالِهِمْ وَلَيُسْأَلُنَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَمَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ
و البتّه حتماً بارهای سنگین [یعنی سنگینی گناهان] خود را و [بارهای] سنگین [دیگری] را با [بارهای] سنگین خود حمل میکنند [بدون آنکه از سنگینی بار افتراء زنندگان چیزی نقص بشود] و البتّه حتماً در روز قیامت از آنچه که افتراء میبستند [از شرکاء در وجوب یا در عبادت یا در طاعت یا در ولایت یا از اقوال و افعالی که آنها را بر خداوند افتراء میبستند] سؤال (مؤاخذه) میشوند
- ترجمه سلطانیو البتّه حتماً بارهای سنگین (سنگینی گناه) خود را و (بارهای) سنگین (دیگری) را با (بارهای) سنگین خود حمل میکنند و البتّه حتماً در روز قیامت از آنچه که افتراء میبستند سؤال (مؤاخذه) میشوند
- ترجمه راستینو آنها علاوه بر بار سنگین گناهان خود بار گناهان هر که را گمراه کردهاند نیز به دوش میگیرند و روز قیامت از آنچه دروغ میبستند سخت مؤاخذه میشوند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٤ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِـمُونَ
و همانا نوح را نزد قومش فرستادیم پس در میان آنان هزار سال جز (منهای) پنجاه [سال یعنی نهصد و پنجاه سال] درنگ کرد
- ترجمه سلطانیو همانا نوح را نزد قومش فرستادیم پس در میان آنان هزار سال جز (منهای) پنجاه (سال) (نهصد و پنجاه سال) درنگ کرد
- ترجمه راستینو همانا نوح را (به رسالت) به سوی قومش فرستادیم و او هزار سال پنجاه سال کم میان قوم درنگ کرد، و چون همه ستمگر و ظالم بودند همه را طوفان هلاک فرا گرفت.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٥ فَأَنجَيْنَاهُ وَأَصْحَابَ السَّفِينَةِ وَجَعَلْنَاهَا آيَةً لِّلْعَالَـمِينَ
پس طوفان آنان را در گرفت و آنان ستمکار بودند، پس او و کشتی نشینان [همان کسانی که با او ایمان آوردند، یا با او در کشتی داخل شدند] را نجات دادیم و آن را [یعنی کشتی را از حیث ساختش بدون دریا و آب و از حیث نجات دادن آن و اهل آن] به عنوان نشانه برای عالمیان قرار دادیم [به حیثی که آثار آن در افواه و اخبار باقی ماند و در عالم منتشر شد]
- ترجمه سلطانیپس طوفان آنان را در گرفت و آنان ستمکار بودند، پس او و کشتی نشینان را نجات دادیم و آن را به عنوان نشانه برای عالمیان قرار دادیم
- ترجمه راستینو تنها خود نوح را با اصحاب کشتی او (از غرق) نجات دادیم و آن کشتی را برای خلق عالم آیتی (از قدرت و رحمت خویش) قرار دادیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٦ وَإِبْرَاهِيمَ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
و [به یادآور یا به آنها یادآوری کن] ابراهیم را آنوقت که به قومش گفت: خداوند را بندگی کنید و از او پروا کنید که آن برای شما بهتر [از تقلید از پدران و گرفتن دین به رسم و عادت و عبادت اصنام بدون حجّت] است اگر میدانستید
- ترجمه سلطانیو (یادآور یا به آنها یادآوری کن) ابراهیم را آنوقت که به قومش گفت: خداوند را بندگی کنید و از او پروا کنید که آن برای شما بهتر است اگر میدانستید
- ترجمه راستینو ابراهیم را (نیز فرستادیم) که به قوم خود گفت: خدا را بپرستید و از او بترسید که پرستش و ترس خدا اگر بدانید (از هر چیز) برای شما بهتر است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٧ إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا وَتَخْلُقُونَ إِفْكًا إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقًا فَابْتَغُوا عِندَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ
جز این نیست که به جای خداوند بتهایی را بندگی میکنید و [از نزد خودتان بدون برهان] با تهمت [دروغین یعنی با دروغ در ادّعای اینکه آنها خداوند یا معبودات یا به عنوان شفیع هستند] خلق میکنید همانا کسانی را که به جای خداوند عبادت میکنید رزقی را برای شما مالک نمیشوند [و وقتی که برای شما مالک رزقى نمیشوند] پس روزی را نزد خداوند طلب کنید [برای اینکه او همان کسی است که رزق هر مرزوق (روزی داده شده) را مالک میشود] و او را [برای استحقاق او به مالکیّت رزق] بندگی کنید و از او تشکّر کنید [برای اینکه او مالک همهٔ نعمت‌‌ها و عطاء کنندهٔ آنها است] که به او بر میگردید
- ترجمه سلطانیجز این نیست که به جای خداوند بتهایی را بندگی میکنید و با تهمت (دروغین از نزد خود معبود یا شفیع) خلق میکنید همانا کسانی را که به جای خداوند عبادت میکنید رزقی را برای شما مالک نمیشوند پس روزی را نزد خداوند طلب کنید و او را بندگی کنید و از او تشکّر کنید که به او بر میگردید
- ترجمه راستینو بدانید که شما به جای خدا بتهایی (جماد و بی‌اثر) را می‌پرستید و دروغی می‌سازید (که نام خدا بر آنها می‌نهید، اینک بدانید که) آنچه را جز خدا می‌پرستید قادر بر رزق شما نیستند، پس روزی را از نزد خدا طلبید و او را پرستید و شکر (نعمت) وی به جای آرید (و بدانید که باز) رجوع شما به سوی اوست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٨ وَإِن تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِّن قَبْلِكُمْ وَمَا عَلَى الرَّسُـولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ
و اگر تکذیب کنید [پس در آن شگفتی نیست زیرا این رسم اسناخ (اصناف، هم‌‌سنخ‌‌ها) شما از قدیم است] که امّتهای قبل از شما هم تکذیب کردهاند و جز رساندن واضح [رسالت خود] بر [عهدهٔ] رسول نیست [و حفظ شما از تکذیب و سایر معاصی بر عهدهٔ او نیست]
- ترجمه سلطانیو اگر تکذیب کنید (پس در آن شگفتی نیست زیرا) که امّتهای قبل از شما هم تکذیب کردهاند و جز رساندن واضح (رسالت خود) بر (عهدهٔ) رسول نیست
- ترجمه راستینو اگر شما (مردم مکه، رسالت این پیامبر را) تکذیب میکنید (عجبی نیست زیرا) پیش از شما هم بسیاری از امم (پیمبران خود را) تکذیب کردند، و بر رسول جز آنکه به آشکار تبلیغ رسالت کند تکلیفی نیست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٩ أَوَلَمْ يَرَوْا كَيْفَ يُبْدِئُ اللَّهُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ
آیا ندیدهاند که چگونه خداوند خلق (آفرینش) را [از عناصر یا از عالم ارواح] آغاز میکند سپس آن را [به عناصر یا به خود] باز میگرداند همانا این بر خداوند آسان است
- ترجمه سلطانیآیا ندیدهاند که چگونه خداوند خلق (آفرینش) را آغاز میکند سپس آن را باز میگرداند همانا این بر خداوند آسان است
- ترجمه راستینآیا (مردم بارها به چشم خود) ندیدند که خدا چگونه ابتدا خلق را ایجاد میکند و باز به اصل خود برمی‌گرداند؟این کار بر خدا بسیار آسان است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٠ قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ يُنشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
بگو: در زمین سیر کنید پس نظر کنید که چگونه خلق کردن را آغاز کرد سپس [تا بدانید که] خداوند نشأت (جهان، پدیدهٔ) آخرت را انشاء (ایجاد) میکند [زیرا شهود ابداء منجر به علم به نشأت آخرت میشود] {یعنی بر آنان می‌‌سزد که نفوسشان را تکمیل کنند تا اِعادَت (بازگرداندن) خداوند آنان را مشاهده نمایند} همانا خداوند بر هر چیزی بسیار توانا است
- ترجمه سلطانیبگو: در زمین سیر کنید پس نظر کنید که چگونه خلق کردن را آغاز کرد سپس خداوند نشأت (جهان، پدیده) آخرت را انشاء (ایجاد) میکند همانا خداوند بر هر چیزی بسیار توانا است
- ترجمه راستینبگو که در زمین سیر کنید و ببینید که خدا چگونه خلق را ایجاد کرده (تا از مشاهده اسرار خلقت نخست بر شما به خوبی روشن شود که) سپس خدا نشأه آخرت را ایجاد خواهد کرد، همانا خدا بر هر چیز تواناست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢١ يُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَيَرْحَمُ مَن يَشَاءُ وَإِلَيْهِ تُقْلَبُونَ
عذاب میکند کسی را که بخواهد و رحم میکند به کسی که بخواهد، و به او بازگردانده میشوید
- ترجمه سلطانیعذاب میکند کسی را که بخواهد و رحم میکند به کسی که بخواهد، و به او بازگردانده میشوید
- ترجمه راستینهر که را (از اهل گناه) بخواهد (به عدل) عذاب میکند و هر که را بخواهد (به لطف و رحمت) می‌بخشد و شما را به سوی او باز می‌گردانند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٢ وَمَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ
و شما در زمین [یعنی در حالی که در زمین هستید] و نه در آسمان [یعنی اگرچه در آسمان باشید] عاجز کننده (باز دارنده) [خداوند از ادراک (دستیابی) به شما و عذاب کردن شما] نیستید و غیر از خداوند [نه در دنیا و نه در آخرت] ولیّ و نه یاری کنندهای ندارید {نبیّ به نبوّت خویش و خلیفهٔ او به خلافتِ نبوّت، نصیر هستند، و ولیّ به ولایتش و خلیفهٔ او به خلافتِ ولایت، ولیّ هستند که متولیّ اصلاح عبد و تربیت او میشوند}
- ترجمه سلطانیو شما در زمین و نه در آسمان عاجز کننده (باز دارنده) نیستید و غیر از خداوند ولیّ و نه یاری کنندهای ندارید
- ترجمه راستینو شما (مخلوق عاجز) نه هرگز (خدای قادر مطلق را) در زمین و آسمان عاجز توانید کرد و نه جز خدا نگهبان و یاوری دارید.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٣ وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَلِقَائِهِ أُولَئِكَ يَئِسُوا مِن رَّحْمَتِي وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
و کسانی که به آیات خداوند و لقای او کفر ورزیدهاند [از حیث اینکه آنها آیاتى از آیات تکوینی در آفاق و انفس و بزرگترین آنها آیات عظمی از انبیاء و اولیاء (ع)، و آیات تدوینی از کتب آسمانی و احکام نبوّت و رسالت هستند] آنان از رحمت من مأیوس شدهاند و آنان عذابی دردناک دارند
- ترجمه سلطانیو کسانی که به آیات خداوند و لقای او کفر ورزیدهاند آنان از رحمت من مأیوس شدهاند و آنان عذابی دردناک دارند
- ترجمه راستینو آنان که به آیات خدا و شهود لقای او کافر شدند آنها از رحمت (و نعمت بهشت) من ناامیدند و سخت به عذاب دردناک گرفتار خواهند شد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٤ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَن قَالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنجَاهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
پس جواب قوم او (ابراهیم) جز آنکه گفتند که: او را بکشید یا او را بسوزانید نبود، پس خداوند او (ابراهیم) را از آن آتش نجات داد همانا در آن (نجات دادن) برای قومی که ایمان میآورند البتّه نشانههایی هست [دالّ بر مبدء علیم حکیم قادر محیط]
- ترجمه سلطانیپس جواب قوم او (ابراهیم) جز آنکه گفتند که: او را بکشید یا او را بسوزانید نبود، پس خداوند او (ابراهیم) را از آن آتش نجات داد همانا در آن برای قومی که ایمان میآورند البتّه نشانههایی هست
- ترجمه راستین(بعد از این همه نصایح و اندرز ابراهیم) باز قوم جز آنکه گفتند: او را بکشید و در آتش بسوزانید پاسخ ندادند، و خدا او را از آتش (نمرودیان) نجات داد. در این حکایت برای قومی که به خدا ایمان آرند آیتهایی (از قدرت الهی) پدیدار است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٥ وَقَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا مَّوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُ بَعْضُكُم بِبَعْضٍ وَيَلْعَنُ بَعْضُكُم بَعْضًا وَمَأْوَاكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّاصِرِينَ
و [ابراهیم یا خداوند] گفت: جز این نیست که بتهایی را که به جای خداوند اتّخاذ کردهاید [بر اساس] دوستیِ بین شما در حیات دنیا است [یعنی اینکه اتّخاذ اوثان (بت‌‌ها) به عنوان خدا از اعتقادی دینی و طلب شفیعی اخروی و از روی خوف عقابی الهی نیست، بلکه محض مودّت دنیوى است و اینکه اقران شما و رؤسای شما، شما را دوست بدارند] {مثل اکثر متزهّدین در دین اسلام که مرارت (رنج) زهد و تَعَبِ (خستگی) منع نفس از لذائذ آن را تحمّل میکنند محض مرایات (خودنمایی) و صیت (آوازه)، و اینکه در حقّ او بگویند} سپس در روز قیامت بعضی از شما (عابدین یا عابدین و معبودین) بعضی دیگر [از آنها را یا عابدین معبودین را] تکفیر میکنید و بعضی از شما بعضی دیگر را لعن میکنید و جایگاه شما آتش است و یاوری ندارید
- ترجمه سلطانیو (ابراهیم) گفت: جز این نیست که بتهایی را که به جای خداوند اتّخاذ کردهاید (بر اساس) دوستیِ بین شما در حیات دنیا است سپس در روز قیامت بعضی از شما بعضی دیگر را تکفیر میکنید و بعضی از شما بعضی دیگر را لعن میکنید و جایگاه شما آتش است و یاوری ندارید
- ترجمه راستینباز ابراهیم گفت: (ای مردم شما خود می‌دانید که) بتهایی را که به جای خدای یکتا به خدایی بر گرفته‌اید تنها برای حفظ دوستی (و استفاده مادی دو روزه) دنیای خود اتخاذ کردهاید و چون روز قیامت شود در آن روز شما از یکدیگر بیزاری جویید و به یکدیگر لعن و نفرین کنید، و جایگاه ابدی تمام شما آتش دوزخ است و هیچ یاوری ابدا ندارید.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٦ فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ وَقَالَ إِنِّي مُهَاجِرٌ إِلَى رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
پس لوط به او ایمان آورد و گفت: همانا من [از وطنم با ابراهیم (ع) به شام و از موطن نفسم با ایمانم بر دست ابراهیم (ع)] به سوی پروردگارم [در ولایت و آن مقام قلب و عقل است] مهاجر هستم همانا او پیروزمند و حکیم است
- ترجمه سلطانیپس لوط به او ایمان آورد و گفت: همانا من مهاجر به سوی پروردگارم هستم همانا او پیروزمند و حکیم است
- ترجمه راستینپس (خواهر زاده‌اش) لوط به او ایمان آورد، و (ابراهیم به او) گفت که من (از این دیار شرک) هجرت به سوی خدای خود خواهم کرد که او (بر حفظ من از دشمن) مقتدر و (به صلاح امورم) داناست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٧ وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ وَآتَيْنَاهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيَا وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَـمِنَ الصَّالِـحِينَ
و [بعد از هجرت او به شام و مکث او در آنجا به مدّت طولانی] اسحاق و [بعد از اسحاق (ع)] یعقوب را به او بخشیدیم و در ذریّهٔ او نبوّت و کتاب [یعنی رسالت یا جنس کتاب آسمانی] را قرار دادیم و پاداش او را در دنیا دادیم [به اینکه در دنیا عزیز (چیره) گشت و از اموال دنیا اموال زیادی به او دادیم و برای او در دنیا لسان صدق قرار دادیم به اینکه احدی نیست مگر آنکه وی او را مدح میکند] و همانا او در آخرت البتّه از صالحان [یعنی کسانی که شوب فساد بر آنان باقی نمانده] است
- ترجمه سلطانیو اسحاق و یعقوب را به او بخشیدیم و در ذریّهٔ او نبوّت و کتاب را قرار دادیم و پاداش او را در دنیا دادیم و همانا او در آخرت البتّه از صالحان است
- ترجمه راستینو ما اسحاق و (فرزند زاده‌اش) یعقوب را به او عطا کردیم و در خاندانش مقام نبوت و کتاب آسمانی برقرار نمودیم و در دنیا هم (به نعمت فرزندان صالح و نام نیکو و سایر نعم الهی) اجر او را دادیم و در آخرت نیز وی در صف صالحان (و هم رتبه مقربان) خواهد بود.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٨ وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِّنَ الْعَالَـمِينَ
و لوط را [فرستادیم] آنوقت که به قوم خود گفت: همانا شما البتّه ننگی (کار زشتی) آوردهاید که احدی از عالمیان به آن از شما سبقت نگرفته
- ترجمه سلطانیو لوط را (فرستادیم) آنوقت که به قوم خود گفت: همانا شما البتّه ننگی (کار زشتی) آوردهاید که احدی از عالمیان به آن از شما سبقت نگرفته
- ترجمه راستینو لوط (به رسالت فرستادیم) که به قوم خود گفت: شما به عمل زشتی اقدام میکنید که هیچ کس در عالم پیش از شما مرتکب نشده است!
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٩ أَئِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ وَتَقْطَعُونَ السَّبِيلَ وَتَأْتُونَ فِي نَادِيكُمُ الْمُنكَرَ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَن قَالُوا ائْتِنَا بِعَذَابِ اللَّهِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
آیا همانا به مردان در میآیید و [با تعرّض خود بر رهگذران به خاطر این فاحشه (بدکاری، عمل بسیار زشت)] راه را قطع میکنید [و از سفر به بلادتان مانع میشوید یا سبیل ولد (فرزند آوری) را قطع میکنید یا سبیل را با چپاول اموال رهگذران قطع میکنید] و در محافلتان زشتکاری میآورید؟ پس جواب قوم او نبود جز آنکه [به جهت تَهَکُّم (استهزاء کردن، متلک گفتن) به او] گفتند: اگر از راستگویان میباشی عذاب خداوند را به ما بیاور
- ترجمه سلطانیآیا همانا به مردان در میآیید و راه را قطع میکنید و در محافلتان زشتکاری میآورید؟ پس جواب قوم او نبود جز آنکه گفتند: اگر از راستگویان میباشی عذاب خداوند را به ما بیاور
- ترجمه راستینآیا شما به شهوترانی با مردان خلوت کرده و راه (فطرت زناشویی) را قطع میکنید و در مجامع خود (بی هیچ خجلت) به کار قبیح می‌پردازید؟! قوم لوط جز آنکه (به طعنه) گفتند: اگر راست می‌گویی عذاب خدا را بر ما نازل کن به او ابدا جوابی ندادند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣١ وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَى قَالُوا إِنَّا مُهْلِكُو أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ إِنَّ أَهْلَهَا كَانُوا ظَالِـمِينَ
و چون فرستادگان ما به بشارت [به فرزند بعد از یأس او] نزد ابراهیم آمدند [به ابراهیم] گفتند: همانا ما هلاک کنندهٔ اهل این قریه [یعنی قریهٔ لوط] هستیم همانا اهل آن ستمکار میباشند
- ترجمه سلطانیو چون فرستادگان ما به بشارت نزد ابراهیم آمدند گفتند: همانا ما هلاک کنندهٔ اهل این قریه هستیم همانا اهل آن ستمکار میباشند
- ترجمه راستینو چون رسولان ما (فرشتگان عالم قدس) به ابراهیم بشارت (فرزند) آوردند گفتند: ما (به امر خدا) اهل این دیار را که قومی سخت ظالم و بدکارند هلاک میکنیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٢ قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطًا قَالُوا نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَن فِيهَا لَنُنَجِّيَنَّهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ
[ابراهیم بعد از آنکه دربارهٔ عدم اهلاک آنها با آنان مجادله کرد و بعد از آنکه به آنان گفت: اگر واحدی از مؤمنین در آنجا باشد آیا آنها را هلاک میکنید؟ و به او گفتند: نه] گفت: همانا لوط در آنجا است، گفتند: ما به کسانی که در آنجا هستند داناتریم، البتّه او و خانوادهاش را نجات میدهیم جز زنش که از واپس ماندگان میباشد
- ترجمه سلطانی(ابراهیم) گفت: همانا لوط در آنجا است، گفتند: ما به کسانی که در آنجا هستند داناتریم، البتّه او و خانوادهاش را نجات میدهیم جز زنش که از واپس ماندگان میباشد
- ترجمه راستینابراهیم به فرشتگان گفت: لوط هم (که بنده صالح موحد پاکی است) در این دیار است!پاسخ دادند که ما به احوال آن که در این دیار است بهتر آگاهیم، ما او را با همه اهل بیتش غیر زن وی که در میان اهل هلاکت باقی ماند البته نجات خواهیم داد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٣ وَلَمَّا أَن جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا وَقَالُوا لَا تَخَفْ وَلَا تَحْزَنْ إِنَّا مُنَجُّوكَ وَأَهْلَكَ إِلَّا امْرَأَتَكَ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ
و چون که رسولان ما نزد لوط آمدند، به خاطر [آمدن] آنها ناراحت شد [برای آنچه که از حال قوم خود و تفضیح (رسوا کردن) آنها نسبت به رهگذران می‌‌دانست] و دربارهٔ آنها درمانده شد (خُلقش تنگ) و [چون ناراحتی او را دیدند] گفتند: نترس و اندوه مدار [از آنچه که می‌‌ترسی و بر آن اندوه می‌‌داری] همانا ما تو و خانوادهات را [از این قریه یا از عذابی که برای آن آمده‌‌ایم] نجات میدهیم به جز زنت که از واپس ماندگان میباشد
- ترجمه سلطانیو چون که رسولان ما نزد لوط آمدند، به خاطر (آمدن) آنها ناراحت شد و دربارهٔ آنها درمانده (خُلقش تنگ) شد و (چون ناراحتی او را دیدند) گفتند: نترس و اندوه مدار همانا ما تو و خانوادهات را نجات میدهیم به جز زنت که از واپس ماندگان میباشد
- ترجمه راستینو چون رسولان ما نزد لوط آمدند، لوط از آمدن آنها (که ناشناس و با صورت زیبا بودند) اندوهگین و دلتنگ گردید، و فرشتگان گفتند: هیچ بیمناک و غمگین مباش که ما تو را با همه اهل بیتت غیر آن زن کافرت که در میان اهل هلاک واماند نجات میدهیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٤ إِنَّا مُنزِلُونَ عَلَى أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزًا مِّنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ
همانا ما به (سبب) آنچه که فسق میکردهاند عذابی را از آسمان بر اهل این قریه نازل کنندهایم
- ترجمه سلطانیهمانا ما به (سبب) آنچه که فسق میکردهاند عذابی را از آسمان بر اهل این قریه نازل کنندهایم
- ترجمه راستینما بر اهل این دیار که فاسق و بدکارند از آسمان عذابی سخت نازل کنیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٥ وَلَقَد تَّرَكْنَا مِنْهَا آيَةً بَيِّنَةً لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
و از آنجا برای قومی که تعقّل میکنند نشانهای واضح را ترک کردیم (بر جای گذاشتیم)
- ترجمه سلطانیو از آنجا برای قومی که تعقّل میکنند نشانهای واضح را ترک کردیم (بر جای گذاشتیم)
- ترجمه راستینو همانا از آن دیار لوط آثار خرابی را وا گذاشتیم تا آیتی روشن برای (عبرت) عاقلان باشد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٦ وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا فَقَالَ يَاقَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْيَوْمَ الْآخِرَ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ
و به مدین برادرشان [در معاشرت و قبیله] شعیب را [فرستادیم]، پس گفت: ای قوم من، خداوند را بندگی کنید و به روز آخِر امید بدارید و مفسدانه در زمین طغیان نکنید
- ترجمه سلطانیو به مدین برادرشان شعیب را (فرستادیم)، پس گفت: ای قوم من، خداوند را بندگی کنید و به روز آخِر امید بدارید و مفسدانه در زمین طغیان نکنید
- ترجمه راستینو شعیب را که برادر مهربانی برای قومش بود (به رسالت) به سوی اهل مدین (فرستادیم) ، او با قوم گفت که ای قوم، همیشه خدا را پرستید و به روز قیامت (و سعادت آخرت) امیدوار باشید و هرگز در روی زمین فساد و تبهکاری مکنید (که آسایش دو گیتی در این نصایح است).
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٧ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ
پس او را تکذیب کردند، پس زلزلهای [شدید که در آن صیحه بود] آنان را در گرفت پس صبحگاهان در خانهٔ خود مرده به رو افتاده بودند
- ترجمه سلطانیپس او را تکذیب کردند، پس زلزلهای آنان را در گرفت پس صبحگاهان در خانهٔ خود مرده به رو افتاده بودند
- ترجمه راستینقوم شعیب او را تکذیب کردند و (به کیفر آن، شبی) زلزلهای سخت آنان را در گرفت و صبحگاه همه را در خانه‌هاشان مرگ به زانو در آورد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٨ وَعَادًا وَثَمُودَ وَقَد تَّبَيَّنَ لَكُم مِّن مَّسَاكِنِهِمْ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَكَانُوا مُسْتَبْصِرِينَ
و عاد و ثمود را [یاد آور یا ذکر کن] و [سرگذشت] خانههای آنان برای شما آشکار شده [که بر آنان چه کردهایم] و شیطان اعمال آنان را برای آنها زینت داد پس آنان را از راه [که شایسته است که انسان آن را سلوک کند و آن سبیل آخرت و سبیل ولایت است] بازداشت و (حال آنکه) آنان مستبصر (دارای بصیرت) بودند
- ترجمه سلطانیو عاد و ثمود را (ذکر کن) و (سرگذشت) خانههای آنان برای شما آشکار شده و شیطان اعمال آنان را برای آنها زینت داد پس آنان را از راه بازداشت و (حال آنکه) آنان مستبصر (دارای بصیرت) بودند
- ترجمه راستینو قوم عاد و ثمود را که منازل (خراب و ویران) شان را به چشم می‌بینید آنها نیز با آنکه بینا و هوشیار بودند چون شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان نیکو جلوه داد و از راه (حق) آنها را باز داشت همه را هلاک و نابود گردانیدیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣٩ وَقَارُونَ وَفِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَلَقَدْ جَاءَهُم مُّوسَى بِالْبَيِّنَاتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَمَا كَانُوا سَابِقِينَ
و قارون و فرعون و هامان را [یاد آوری کن] و همانا موسی با بیّنههایی نزد آنان آمد پس در زمین استکبار کردند و (حال آنکه) سبقت گیرنده [یعنی عاجز کنندهٔ ما] نبودند
- ترجمه سلطانیو قارون و فرعون و هامان را (یاد آوری کن) و همانا موسی با بیّنههایی نزد آنان آمد پس در زمین استکبار کردند و (حال آنکه) سبقت گیرنده (عاجز کنندهٔ ما) نبودند
- ترجمه راستینو قارون و فرعون و هامان را هم که موسی (علیه السّلام) با معجزات روشن به هدایت آنها آمد (و به او نگرویدند و) باز در زمین تکبر و ظلم و طغیان کردند (همه را هلاک کردیم) و (بر قهر حق) سبقت نگرفتند (و راه نجاتی نیافتند).
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٠ فَكُلًّا أَخَذْنَا بِذَنبِهِ فَمِنْهُم مَّنْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِ حَاصِبًا وَمِنْهُم مَّنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَمِنْهُم مَّنْ خَسَفْنَا بِهِ الْأَرْضَ وَمِنْهُم مَّنْ أَغْرَقْنَا وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِن كَانُوا أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
پس هر کدام را به گناهش فرو گرفتیم، و به کسانی از آنها [همان قوم هود] بوران (تندباد) شن [یا قوم لوط انداختن سنگ] بر آنها فرستادیم و از میان آنها کسانی [مانند اهل مدین و قوم صالح] را صیحه (غرّش مهیب) در گرفت و از میان آنها کسی را [مانند قارون] او را به زمین فرو بردیم و از میان آنها کسانی را [مانند قوم نوح و فرعون و قومش] غرق کردیم و خدای را نباشد که به آنان ظلم کند و لکن آنها به خودشان ستم میکردند
- ترجمه سلطانیپس هر کدام را به گناهش فرو گرفتیم، و به کسانی از آنها بوران (تندباد) شن بر آنها فرستادیم و از میان آنها کسانی را صیحه (غرّش مهیب) در گرفت و از میان آنها کسی را او را در زمین فرو بردیم و از میان آنها کسانی را غرق کردیم و خدای را نباشد که به آنان ظلم کند و لکن آنها به خودشان ستم میکردند
- ترجمه راستینما هر طایفه‌ای را به کیفر گناهش مؤاخذه کردیم، بعضی را بر سرشان سنگ بلا فرو باریدیم و برخی را صیحه عذاب آسمانی در گرفت و برخی را به زلزله زمین و گروهی دیگر را به غرق دریا به هلاکت رسانیدیم، و خدا به آنان هیچ ستم نکرد لیکن آنها خود در حق خویش ستم میکردند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤١ مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ كَمَثَلِ الْعَنكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنكَبُوتِ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ
مَثل کسانی که به جای خداوند اولیائی را گرفتند [یعنی اولیاء اتّخاذ کردند] مانند مثل عنکبوت است که [از ریق (آب دهان) خود] خانهای اتّخاذ کرد [تا او را از گرما و سرما و از سایر آفات وارده بر او از سوی سایر حشرات و از بادها و غیر آن حفظ کند و حال آنکه آن، آن را از چیزی از آنها حفظ نمی‌‌کند] همانا سستترین خانهها البتّه خانهٔ عنکبوت است، اگر میدانستند [که این ولایت بدون امری حاصل از آن در نفس الامر جز محض تخیّل نیست البتّه از آن امتناع میکردند]
- ترجمه سلطانیمَثل کسانی که به جای خداوند اولیائی را گرفتند مانند مثل عنکبوت است که خانهای اتّخاذ کرد همانا سستترین خانهها البتّه خانهٔ عنکبوت است، اگر میدانستند
- ترجمه راستینمثل حال آنان که خدا را فراموش کرده و غیر خدا را به دوستی و سرپرستی برگرفتند (در سستی و بی‌بنیادی) حکایت خانهای است که عنکبوت بنیاد کند و اگر بدانند سستترین بنا خانه عنکبوت است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٢ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
همانا خداوند میداند که [در حقیقت امر] به غیر او چیزی را نمیخوانند [یعنی اینکه هر آنچه را که آن را می‌‌خوانید و خیال میکنید که آن غیر خداوند است غیر خداوند نیست، بلکه ظاهر در آن همان خداوند است و باطن در آن ایضاً همان خداوند است] و او غالبی [است که چیزی بر او غلبه نمی‌‌کند تا معبودی به جای او باشد] حکیم است [که صنع مخلوقات را به نحوی ساخته که خالی از او نمی‌‌باشند و معذلک او را برای لطف او در صنع خود جز اندکی از بندگانش دربارهٔ آن درک نمیکنند]
- ترجمه سلطانیهمانا خداوند میداند که (در حقیقت امر) به غیر او چیزی را نمیخوانند و او پیروزمند و حکیم است
- ترجمه راستینخدا بر آنچه که به غیر او بخوانند (و پرستش کنند) آگاه است و او (بر انتقام اهل شرک و ریا) مقتدر و (به دقایق امور عالم) داناست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٣ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا يَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِـمُونَ
و این مثلها [یعنی مثل عنکبوت و نظایر آن، یا امثال امّتهای گذشته و انبیاء آنان (ع)] آنها را برای مردم [برای تنبیه (آگاه کردن) آنان و تذکیر (یادآوری) آنان] میزنیم و جز دانایان [یعنی کسانی که خداوند باب علم را با ولایت علی (ع) که با بیعت خاصّهٔ ولویّه برای آنان حاصل شده بر آنان باز کرده] به آنها تعقّل نمیکنند [یعنی آنها را از جهت مقصود از آنها و نظر به غایات آنها درک نمیکنند]
- ترجمه سلطانیو این مثلها آنها را برای مردم میزنیم و جز دانایان به آنها تعقّل نمیکنند
- ترجمه راستینو ما این همه مثلها را برای مردم میزنیم (تا حقایق برای آنها روشن شود) و لیکن به جز مردم دانشمند کسی تعقل در آنها نخواهد کرد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٤ خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِّلْمُؤْمِنِينَ
خداوند آسمانها و زمین را به حقّ خلق کرد همانا در آن (خلق آسمانها و زمین) البتّه آیتی [یعنی نشانهای عظیم یا آیات عدیده‌‌ای] برای مؤمنین [با بیعت عامّه یا خاصّه یا برای اذعان کنندگان به خداوند و آخرت] هست
- ترجمه سلطانیخداوند آسمانها و زمین را به حقّ خلق کرد همانا در آن البتّه نشانهای برای مؤمنین هست
- ترجمه راستینخدا آسمانها و زمین را به حق (و در کمال حکمت) آفریده (نه بر باطل و لغو و عبث) و در این خلقت آسمان و زمین آیت و نشانهای (از ربوبیت) برای اهل ایمان کاملا پدیدار است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٥ اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ
آنچه از کتاب که به تو وحی شده را تلاوت کن و نماز را بپادار [تا مستعدّ تذکّر آیات شوی و از ملاهی (بازیچه‌‌ها) که حجاب تو از تذکّر آیات میشوند خودداری کن] همانا نماز از کار زشت و زشتکاری نهی میکند و البتّه ذکر خداوند بزرگتر است و (حال آنکه) خداوند آنچه که [صُنع] میکنید [و نماز شما و ذکر شما برای خداوند] را میداند [و بر حسب آن دو به شما جزاء میدهد بنابر اینکه آن دو شما را بنابر تذکّر آیات بیدار کنند]
- ترجمه سلطانیآنچه از کتاب که به تو وحی شده را تلاوت کن و نماز را بپادار همانا نماز از کار زشت و زشتکاری نهی میکند و البتّه ذکر خداوند بزرگتر است و (حال آنکه) خداوند آنچه که (صُنع) میکنید را میداند.
- ترجمه راستین(ای رسول ما) آنچه را که از کتاب (آسمانی قرآن) بر تو وحی شد (بر خلق) تلاوت کن و نماز را (که بزرگ عبادت خداست) به جای آر، که همانا نماز است که (اهل نماز را) از هر کار زشت و منکر باز میدارد و همانا ذکر خدا بزرگتر (و برتر از حدّ اندیشه خلق) است، و خدا به هر چه (برای خشنودی او و به یاد او) کنید آگاه است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٦ وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنزِلَ إِلَيْنَا وَأُنزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ
و با اهل کتاب مجادله نکنید مگر [با مجادلهای که] آن بهتر [از دیگر مجادلات است یا به طریقه‌‌ای یا با کلمه‌‌ای که آن بهتر است] مگر با کسانی از آنها که [که در مجادله یا با مقاتله به شما یا با لجاج و عدم استماع حقّ شما به انفسشان] ستم کردهاند و [با اقرار به حقّ بودن کتاب آنها و دین آنان] بگویید: به آنچه که به ما و به شما نازل شده ایمان داریم [تا سورت (تندی) لجاج آنان بشکند] و خدای ما و خدای شما یکی است [با اظهار اتّحاد با آنان در مبدء و معبود تا آن دلالت کند بر اینکه شما با آنان متّحد غیر مغایر با آنان هستید و آن، آنان را در مخالطت (همنشینی) با شما و مُوادّت (دوستی کردن) آنها با شما ترغیب کند] و ما برای او [یعنی به خدای شما که همان خدای ما است] تسلیم شده هستیم
- ترجمه سلطانیو با اهل کتاب مگر با کسانی از آنها که ستم کردهاند مجادله نکنید مگر (با مجادلهای که) آن بهتر (از دیگر مجادلات است) و بگویید: به آنچه که به ما و به شما نازل شده ایمان داریم و خدای ما و خدای شما یکی است و ما بر او تسلیم شده هستیم
- ترجمه راستینو شما مسلمانان با اهل کتاب (یهود و نصاری و مجوس) جز به نیکوترین طریق بحث و مجادله مکنید مگر با ستمکاران از آنها، و (با اهل کتاب) بگویید که ما به کتاب آسمانی قرآن که بر ما نازل شده و به کتب آسمانی شما به همه ایمان آوردهایم و خدای ما و شما یکی است و ما تسلیم و مطیع فرمان اوییم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٧ وَكَذَلِكَ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ فَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَمِنْ هَـؤُلَاءِ مَن يُؤْمِنُ بِهِ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الْكَافِرُونَ
و اینچنین [یعنی مثل انزال کتاب به آنان] به تو کتاب [نبوّت یا قرآن را] نازل کردیم و کسانی که به آنان کتاب [یعنی قرآن را] دادهایم [و آنان آل محمّد (ص) هستند یا کسانی که با قبول رسالت با بیعت عامّه یا با قبول ولایت با بیعت خاصّه احکام نبوّت را به آنان دادهایم] به آن ایمان میآورند [یعنی اذعان می‌‌نمایند یا با بیعت عامّه یا خاصّه به قرآن یا به محمّد (ص) یا به کتاب نبوّت یا به علی (ع) ایمان میآورند] و از اینان [نیز یعنی از اهل کتاب و همان یهود و نصاری یا از مشرکین یا از اینان که به آنها قرآن دادهایم و با بیعت به آن ایمان آوردهاند] کسانی هستند که [با یکی از دو بیعت] به آن ایمان میآورند [یا قلباً به محمّد (ص) یا به قرآن یا به احکام نبوّت یا به علی (ع) اذعان میکنند] و آیات ما [که اعظم (بزرگترین) آنها علی (ع) است] را جز کافران انکار نمیکنند
- ترجمه سلطانیو اینچنین به تو کتاب را نازل کردیم و کسانی که به آنان کتاب (قرآن را) دادهایم به آن ایمان میآورند و از اینان (نیز) کسانی هستند که به آن ایمان میآورند و آیات ما را جز کافران انکار نمیکنند
- ترجمه راستینو ما همچنان (که بر رسولان پیشین کتاب آسمانی تورات و انجیل و زبور فرستادیم) بر تو هم (ای رسول) کتاب (آسمانی قرآن) را نازل کردیم، پس آنان که به آن کتب که بر ایشان فرستادیم ایمان آوردند به این کتاب نیز ایمان آرند و از این گروه (اهل مکه) هم بعضی به آنان ایمان آورند و به جز کافران هیچ کس آیات ما را انکار نخواهد کرد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٨ وَمَا كُنتَ تَتْلُو مِن قَبْلِهِ مِن كِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذًا لَّارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ
و قبل از این (قرآن) تو هیچ کتابی را نمیخواندی و آن را [یعنی قرآن یا مطلق کتاب را] با دستان خود نمینوشتی، که آنوقت البتّه باطل گرایان تردید نمودند
- ترجمه سلطانیو قبل از این تو هیچ کتابی را نمیخواندی و آن را با دستان خود نمینوشتی، که آنوقت البتّه باطل گرایان تردید نمودند
- ترجمه راستینو تو از این پیش نه توانستی کتابی خواند و نه خطی نگاشت که در آن صورت مبطلان (منکر قرآن) در نبوتت شک و ریبی میکردند (و می‌گفتند این کتاب به وحی خدا نیست و خود از روی کتب سابقین جمع و تألیف کرده است).
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤٩ بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الظَّالِـمُونَ
بلکه آن [یعنی کتاب نبوّت یا کتاب ولایت و قرآن صورت آن دو] آیاتی روشن [و روشنگر] در سینه کسانی است که علم داده شدهاند و آیات ما را جز ستمکاران انکار نمیکنند
- ترجمه سلطانیبلکه آن آیاتی روشن (و روشنگر) در سینه کسانی است که علم داده شدهاند و آیات ما را جز ستمکاران انکار نمیکنند
- ترجمه راستینبلکه این قرآن آیات روشن الهی است در لوح سینه آنان که (از خدا نور) علم و دانش یافتند، و آیات ما را جز مردم ستمکار انکار نکنند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٠ وَقَالُوا لَـوْلَا أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الْآيَاتُ عِندَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُّبِينٌ
و گفتند: چرا آیاتی از پروردگارش بر او نازل نشده؟ [با تنزّل از مقام ولوی خویش و با اظهار عجز بحسب مقام بشری خود به آنها] بگو: جز این نیست که آیات نزد خداوند است [و چیزی از آنها نزد من نیست تا به اِقْتراح (خواستار شدن، پیشنهاد) شما بیاورم] و جز این نیست که من بیم دهندهٔ آشکاری [یعنی ظاهر یا مظهر (ظاهر کننده) انذار (بیم دادن) خود و صحّت آن] هستم {رسول (ص) ناگزیر است که دارای دو شأن باشد، شأن انذار به رسالتش و شأن تبشیر (بشارت دادن) به ولایتش}
- ترجمه سلطانیو گفتند: چرا آیاتی از پروردگارش بر او نازل نشده؟ بگو: جز این نیست که آیات نزد خداوند است و جز این نیست که من بیم دهندهٔ آشکاری هستم
- ترجمه راستینو کافران گفتند: (این مرد اگر رسول خداست) چرا بر او آیات و معجزاتی از جانب خدایش نازل نشد؟بگو: آیات نزد خدا (و به امر خدا) است، من (که رسولم) جز آنکه (خلق را از انتقام خدا) بترسانم وظیفه ندارم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥١ أَوَلَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ يُتْلَى عَلَيْهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَرَحْمَةً وَذِكْرَى لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
آیا برای آنها کافی نمیشود [که تو یتیمی غیر رفت و آمد کننده نزد احدی بودی و از احدی تعلیم نگرفتی؟ و در دلالت بر صدق تو برای آنها کافی نبوده است تا آنکه آیت دیگری را اقتراح میکنند؟!] که ما [نه غیر ما] کتاب [یعنی احکام رسالت یا صورت قرآن] را بر تو [که بی سواد بودی] نازل کردهایم [و کتاب تو مشتمل بر دقایق حکمت‌‌ها میباشد به حیثی که عقلاء و حکماء از ادراک آن عجز میآورند در حالی که آنها] بر آنان تلاوت میشود [و برای آنان مخفی نیست] همانا در آن برای قومی که [به یکی از دو بیعت] ایمان میآورند [یا برای قومی که به خداوند و ملائکهٔ او و کتب او و رسولانش و روز آخر اذعان میکنند] البتّه [از حیث دلالت آن بر صدق رسالت تو] رحمت و [به عنوان دلالت به حقّ بودن تو] یادآوری هست
- ترجمه سلطانیآیا برای آنها کافی نمیشود که ما کتاب را بر تو (که بی سواد بودی) نازل کردهایم که بر آنان تلاوت میشود همانا در آن برای قومی که ایمان میآورند البتّه رحمت و یادآوری هست
- ترجمه راستینآیا اینان را (که تقاضای معجزه میکنند) این معجزه کفایت نکرد که چنین کتاب بزرگ را که بر آنان تلاوت میشود ما بر تو فرستادیم؟و همانا در آن برای اهل ایمان البته رحمت و یاد آوری و پندی خواهد بود.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٢ قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ
[بعد از آنکه این آیات در آنان نفع نرساند به آنان] بگو: خداوند به عنوان شاهد بین من و شما کافی است [پس اگر من دروغگو باشم دروغ مرا میداند و مرا برای آن عذاب میکند، و اگر شما دروغگو باشید آن را میداند و شما را برای آن عذاب میکند] آنچه که در آسمانها و زمین است را میداند [پس از عناد با او و با رسولش حذر کنید] و کسانی که به باطل ایمان آوردهاند و به خداوند کفر ورزیدهاند آنان همان زیانکاران هستند
- ترجمه سلطانیبگو: خداوند به عنوان شاهد بین من و شما کافی است آنچه که در آسمانها و زمین است را میداند و کسانی که به باطل ایمان آوردهاند و به خداوند کفر ورزیدهاند آنان همان زیانکاران هستند
- ترجمه راستینبگو: میان من و شما خدا گواهی کافی است، که او به هر چه در آسمانها و زمین است آگاه است. و آنان که به باطل گرویدند و به خدا کافر شدند هم آنان به حقیقت زیانکاران عالمند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٣ وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَلَـوْلَا أَجَلٌ مُّسَمًّى لَّجَاءَهُمُ الْعَذَابُ وَلَيَأْتِيَنَّهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ
و از تو خواهان عجله در عذاب میشوند و اگر زمانی معیّن نشده بود البتّه عذاب بر آنها میآمد [یعنی عدم آمدن عذاب این است که برای هر امری وقتی هست که از آن تجاوز نمیشود] و البتّه ناگهانی [بدون تقدّم اِماره‌‌ای (علامتی) برای آن یا بدون استشعار آنان از امارات آن برای اِنْهِماک (سرگرم بودن شدید) آنان در مَلاهی (بازیچه‌‌ها)] و (در حالی که) آنان شعور نمیورزند [در دنیا و در حال بقائشان مثل اتیان عذاب در بدر و غیر آن و مثل بلایا در اموال و انفس یا در حال احتضارشان بر دستان ملائکه یا در آخرت در برزخ‌‌ها، یا در قیامت] بر آنها خواهد آمد
- ترجمه سلطانیو از تو خواهان عجله در عذاب میشوند و اگر زمانی معیّن نشده بود البتّه عذاب بر آنها میآمد و البتّه ناگهانی و (در حالی که) آنان شعور نمیورزند بر آنها خواهد آمد
- ترجمه راستینمنکران (به تمسخر) از تو تقاضای تعجیل در نزول عذاب میکنند، و اگر وقت معین آن (در علم ازلی، قیامت) نبود عذاب حق بر آنها می‌رسید، و البته ناگهانی در حالی که غافل و بی‌خبر باشند بر آنان خواهد آمد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٤ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ
از تو خواهان عجله در عذاب میشوند و (حال آنکه) همانا جهنّم البتّه محیط بر کافران است [و اگرچه به آن شعور نمی‌‌ورزد]
- ترجمه سلطانیاز تو خواهان عجله در عذاب میشوند و (حال آنکه) همانا جهنّم البتّه محیط بر کافران است
- ترجمه راستین(و این کافران) از تو به تعجیل عذاب می‌طلبند در صورتی که شراره عذاب جهنم به کافران احاطه نموده است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٥ يَوْمَ يَغْشَاهُمُ الْعَذَابُ مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ وَيَقُـولُ ذُوقُوا مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
[تذکّر بده] آنروز را که عذاب آنها را از بالای آنها و از زیر پاهایشان فرا میگیرد و میگوید: بچشید [طعم] آنچه را که عمل میکردید
- ترجمه سلطانی(تذکّر بده) آنروز را که عذاب آنها را از بالای آنها و از زیر پاهایشان فرا میگیرد و میگوید: بچشید (طعم) آنچه را که عمل میکردید
- ترجمه راستین(اینان را متذکر ساز به آن) روزی که عذاب خدا از بالا و زیر پا آنها را فرو گیرد، و (خدا یا منادی حق) گوید: (امروز) بچشید کیفر آنچه (در دنیا) عمل میکردید.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٦ يَاعِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ
ای بندگان من که [با بیعت بر دست محمّد (ص) با بیعت عامّه یا بر دست علی (ع) با بیعت خاصّه] ایمان آوردهاید همانا زمین من گسترده است [و وقتی که برای شما عبادت من در سرزمینی میسّر نمیشود پس از آنجا به سرزمینی که توحید عبادت من برای شما ممکن میشود خارج شوید] و تنها مرا [نه غیر مرا] بندگی کنید
- ترجمه سلطانیای بندگان من که ایمان آوردهاید همانا زمین من گسترده است و تنها مرا بندگی کنید
- ترجمه راستیناین بندگان با ایمان من، زمین من بسیار وسیع است در این صورت (اگر از جور کفار در سرزمینی به تنگ آمده و به کفر مجبور شوید از آنجا به دیار دیگر هجرت کنید و هر کجا باشید) مرا منحصرا به اخلاص پرستش کنید.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٧ كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ
هر نفْسی چشندهٔ مرگ است سپس به ما بازگردانده میشوید
- ترجمه سلطانیهر نفْسی چشندهٔ مرگ است سپس به ما بازگردانده میشوید
- ترجمه راستینهر نفسی (طعم ناگوار) مرگ را خواهد چشید، و پس از مرگ شما را به سوی ما باز گردانند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥٨ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُم مِّنَ الْجَنَّةِ غُرَفًا تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ
و کسانی که ایمان آوردهاند و اعمال صالح کردهاند البتّه حتماً آنها را در غرفههایی از جنّت جای میدهیم که از تحت آنها نهرها جاری میشود، در آن ماندگارند، چه خوب است پاداش عاملین
- ترجمه سلطانیو کسانی که ایمان آوردهاند و اعمال صالح کردهاند البتّه حتماً آنها را در غرفههایی از جنّت جای میدهیم که از تحت آنها نهرها جاری میشود، در آن ماندگارند، چه خوب است پاداش عاملین
- ترجمه راستینو آنان که ایمان آوردند و به اعمال نیکو پرداختند البته آنها را به عمارات عالی بهشتی که زیر درختانش نهرها جاری است منزل دهیم که در آن زندگانی ابدی کنند، آنجا پاداش نیکویی برای نیکوکاران عالم است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٠ وَكَأَيِّن مِّن دَابَّةٍ لَّا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُهَا وَإِيَّاكُمْ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
و چه بسیار جنبندگانی که [نوعاً و فرداً احصاء (شمارش) نمیشوند] روزی خود را حمل نمیکنند، خداوند است که به آنها و به شما روزی میدهد و او [بر اقوال قالی و حالی و استعدادی شما که شعور به آنها ندارید] شنوا و [به مقدار استعداد و قدر استحقاق] دانا است
- ترجمه سلطانیو چه بسیار جنبندگانی که روزی خود را حمل نمیکنند، خداوند است که به آنها و به شما روزی میدهد و او شنوا و دانا است
- ترجمه راستینو (در کار رزق به خدا توکل کنید نه بر سعی خود که) چه بسیار حیوانات که خود بار روزی خود نکشند، خدا (بدون هیچ کوشش) به آنها و هم به شما روزی می‌رساند، و او شنوا (ی دعای محتاجان) و دانا (به احوال بندگان) است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦١ وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ لَيَقُـولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى يُؤْفَكُونَ
و البتّه اگر از آنها [یعنی از متقیّدین به اسباب غافلان از مسبّب الاسباب] سؤال کنی که چه کسی آسمانها و زمین را خلق کرده و خورشید و ماه [که عمدهٔ اسباب رزق هستند] را مسخّر نموده؟ [که تولید موالید و ارتزاق روزی خورندگان به سبب آنها است] البتّه حتماً میگویند: الله، پس چرا افتراء میبندند [یعنی از او بسوی اسباب بیراهه میروند]
- ترجمه سلطانیو البتّه اگر از آنها سؤال کنی که چه کسی آسمانها و زمین را خلق کرده و خورشید و ماه را مسخّر نموده؟ البتّه حتماً میگویند: الله، پس چرا افتراء میبندند (بیراهه میروند)
- ترجمه راستینو اگر از این کافران مشرک سؤال کنی که آسمانها و زمین را که آفریده و خورشید و ماه مسخر فرمان کیست؟به یقین جواب دهند که خدا (آفریده) ، پس چگونه (با این اقرار، از توحید و معرفت خدا) رویگردان میشوند؟
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٢ اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِـمَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
خداوند روزی را برای کسی از بندگانش که بخواهد میگسترد و [یا] برای او تنگ میکند همانا خداوند به هر چیزی بسیار دانا است [پس آنچه که از بسط روزی و قبض آن که برای بندگانش صلاح میشود را میداند]
- ترجمه سلطانیخداوند روزی را برای کسی از بندگانش که بخواهد میگسترد و (یا) برای او تنگ میکند همانا خداوند به هر چیزی بسیار دانا است
- ترجمه راستینخداست که هر کس از بندگان را خواهد وسیع روزی و یا تنگ روزی میگرداند، که همانا او به هر چیزی (از مصالح خلایق) داناست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٣ وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّن نَّزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ مِن بَعْدِ مَوْتِهَا لَيَقُـولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ
و اگر از آنها سؤال کنی چه کسی از آسمان آب را فرو فرستاد و زمین را بعد از مرگ آن با آن زنده کرد البتّه میگویند الله، [بعد از اقرار آنها به آن از جهت شکر کردن بر اِنعام او بر تو به بصیر کردن تو به آن] بگو: ستایش مخصوص خداوند است بلکه بیشتر آنان تعقّل نمیکنند
- ترجمه سلطانیو اگر از آنها سؤال کنی چه کسی از آسمان آب را فرو فرستاد و زمین را بعد از مرگ آن با آن زنده کرد البتّه میگویند الله، بگو: ستایش مخصوص خداوند است بلکه بیشتر آنان تعقّل نمیکنند
- ترجمه راستینو اگر از این کافران مشرک سؤال کنی که آن کیست که از آسمان باران نازل سازد تا زمین را به آن پس از (فصل خزان و) مرگ (گیاهان، باز به نسیم جانبخش بهار) زنده گرداند؟به یقین جواب دهند که آن خداست. بگو: ستایش مخصوص خدای یکتاست. آری و لیک اکثر این مردم عقل خود را به کار نگیرند (تا این حقیقت را دریابند).
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٤ وَمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ
و این زندگانی دنیا جز لهو (سرگرمی) و لعب (بازیچه) نیست و همانا سرای آخرت [با جمیع اجزائش] البتّه آن حیات است اگر میدانستند
- ترجمه سلطانیو این زندگانی دنیا جز لهو (سرگرمی) و لعب (بازیچه) نیست و همانا سرای آخرت البتّه آن حیات است اگر میدانستند
- ترجمه راستیناین زندگانی چند روزه دنیا (اگر نه در پرستش حق و سعادت آخرت صرف شود) افسوس و بازیچه‌ای بیش نیست، و زندگانی اگر مردم بدانند به حقیقت‌دار آخرت است (که حیاتش جاوید و نعمتش بی‌رنج و زوال است).
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٥ فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ
[وقتی که در خشکی مطمئن (آسوده خاطر) میباشند از خداوند و آخرت غافل و مهتم (همّت‌‌گمار، اندوه‌‌مند) به امر حیات دنیا میباشند] پس وقتی که در کشتی سوار میشوند [و بر حیات دنیا می‌‌ترسند] خداوند را میخوانند [در حالی که] دین را [یعنی طریق به او را] برای او خالص کردهاند پس چون آنان را به خشکی نجات میدهد آنوقت آنها [به خداوند یا به آخرت یا به دین] شرک میورزند [یا مشرک می‌‌گردند]
- ترجمه سلطانیپس وقتی که در کشتی سوار میشوند خداوند را میخوانند (در حالی که) دین را برای او خالص کردهاند پس چون آنان را به خشکی نجات میدهد آنوقت آنها شرک میورزند
- ترجمه راستیناین مردم مشرک چون به کشتی نشینند (و به دست امواج خطر افتند در آن حال) تنها خدا را به اخلاص کامل در دین میخوانند، و چون از خطر دریا به ساحل نجاتشان رساند (باز به خدای یکتا) مشرک میشوند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٦ لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ وَلِيَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ
تا به آنچه [از نعمت اِنْجا (نجات دادن) یا مطلق نِعَم] که به آنان دادهایم ناسپاسی کنند و تا [در حیات داثرهٔ (فانی) خود] متمتع (برخوردار) شوند پس [عقوبت اشراک و وبال تمتّع در حیات حیوانی را یا که آن، خطاء و وبال بوده است را] خواهند دانست
- ترجمه سلطانیتا به آنچه که به آنان دادهایم ناسپاسی کنند و تا متمتع (برخوردار) شوند پس خواهند دانست
- ترجمه راستینتا هر نعمتی را که ما به آنها عطا کردهایم کفران کنند و (تا مدتی) بهره‌مند باشند، اما به زودی خواهند دانست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٧ أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ
و آیا [اهل مکّه به نعمت‌‌های او کفر میورزند و به او شرک میآورند و] ندیدهاند که ما حرم را امن قرار دادهایم؟ و (حال آنکه) مردم از حول (اطراف) ایشان [با کشتن و اسارت] ربوده میشوند، آیا [از هواهای خود تبعیّت میکنند؟] و به باطل [که اوّلاً همان هوی‌‌های آنان، و ثانیاً شیاطین، و ثالثاً اصنام و کواکب یا شرکای ولایت هستند] ایمان میآورند، و به نعمت خداوند [که آن امن قرار دادن حرم برای آنان یا جملهٔ نعم خداوند یا ولایت است که آن اصل همه نعمت‌‌ها است] کفر میورزند
- ترجمه سلطانیو آیا ندیدهاند که ما حرم را امن قرار دادهایم؟ و (حال آنکه) مردم از حول (اطراف) ایشان ربوده میشوند، آیا پس به باطل ایمان میآورند، و به نعمت خداوند کفر میورزند
- ترجمه راستینآیا (کافران اهل مکه) ندیدند که آن شهر را حرم امن و امان قرار دادیم در صورتی که از اطرافشان مردم (ضعیف) را به قتل و غارت می‌ربایند؟آیا باز به باطل می‌گروند و به نعمت خدا کافر میشوند؟
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٨ وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَـمَّا جَاءَهُ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْكَافِرِينَ
و چه کسی ظالمتر از کسی است که به دروغ بر خداوند افتراء بست {و افتراء بر خداوند اعمّ از آن است که آنچه را که به آن اذن داده نشده برای او شریک قرار دهد یا فتوا دهد یا بین مردم قضاوت نماید یا خود را امام مردم کند، یا بدون اذن و اجازه از خداوند و خلفای او تَرَأُّس (ریاست طلبی) نماید} یا چون حقّ را که نزد او میآید {یعنی امر ثابت یا ولایت زیرا آن در حقیقت، حقّ است و سایر اشیاء حقّ بودن آنها جز به آن نمی‌‌باشد} تکذیب کرد آیا در جهنّم جایگاهی برای کافران نیست [یعنی حال مفتری و مکذب این است که او کافر است، زیرا او تا حقّ و وجههٔ آن را نپوشاند افتراء بستن و تکذیب برای او ممکن نمیشود، و هر کافرى جایگاهش جهنّم است]
- ترجمه سلطانیو چه کسی ظالمتر از کسی است که به دروغ بر خداوند افتراء بست یا چون حقّ را که نزد او میآید تکذیب کرد آیا در جهنّم جایگاهی برای کافران نیست
- ترجمه راستینآیا هیچ کس از آن که بر خدا دروغ بست و (رسول) حق را که برای (هدایت) او آمد تکذیب کرد (در عالم) ستمکارتر هست؟آیا جایگاه کافران (ستمکار) در آتش دوزخ نیست؟
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦٩ وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ
و کسانی که در [طلب ما، یا در محبّت ما، یا در طریق ما که خلفای ما آنها را به آن هدایت میکنند یا در تعظیم ما یا در توسّل به ما با توسّل به خلفای] ما کوشش میکنند ما البتّه حتماً آنها را به راههای خود هدایت میکنیم [یعنی حتماً و حتماً آنان را راه می‌‌بریم یا حتماً و حتماً آنها را می‌‌رسانیم، یا حتماً و حتماً به آنها نشان میدهیم] و همانا خداوند البتّه با نیکوکاران است [یعنی کسانی را که ما آنها را به راه‌‌هایمان هدایت میکنیم جمیعاً محسن می‌‌گردند، یا کسی که در راه ما مجاهدت میکند محسن میباشد، و هر کس که محسن باشد خداوند با او میباشد، برای اینکه خداوند با محسنین است].
- ترجمه سلطانیو کسانی که در (راه) ما کوشش میکنند ما البتّه حتماً آنها را به راههای خود هدایت میکنیم و همانا خداوند البتّه با نیکوکاران است.
- ترجمه راستینو آنان که در (راه) ما (به جان و مال) جهد و کوشش کردند محققا آنها را به راههای (معرفت و لطف) خویش هدایت میکنیم، و همیشه خدا یار نکوکاران است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای