سورهٔ روم

«الم»

روم مغلوب شد

در نزدیکترین سرزمین [آنها به سرزمین فارس (پارس) یا سرزمین‌‌های عرب] و آنان بعد از غلبهٔ آنها بزودی غلبه خواهند کرد

در اندی (سه تا ده) سال، قبل از این و بعد از این امر برای خداوند است [یعنی مشیّت در این قول به او است که تأخیر اندازد آنچه را که مقدّم است و مقدّم بدارد آنچه را که در قول تأخیر انداخته تا روزی که در آن با نزول نصر بر مؤمنین قضاء حتمی شود] و در آنروز [یعنی غلبهٔ روم یا مغلوب شدن فارس به دست مسلمین، یا مغلوب شدن بنی امیّه، یا مغلوب شدن لشکریان جهل و اهویهٔ نفس با ظهور قائم (ع)] مؤمنان شادمانی می‌‌کنند

از یاری خداوند که به کسی که می‌‌خواهد یاری می‌‌کند و او عزیز [غالبی است که از مرادش دفع نمی‌‌شود] و مهربان است [که آنچه را که انجام می‌‌دهد انجام نمی‌‌دهد مگر به رحمت خود، و غضب و عذاب گشتن رحمت در بعضی قوابل، جز این نیست که آن از قِبل قابل است]

خداوند [نصر آنان و فرح مؤمنین را با وعده‌‌ای] وعده کرده است، خداوند خُلف وعدهٔ خود نمی‌‌کند و لکن اکثر مردم [عدم خلف وعده او را، یا یاری او برای مؤمنین را، یا یاری او برای کسی که بخواهد را، یا کیفیّت وعدۀ او را، یا کیفیّت نصر او را] نمی‌‌دانند [و لذا از یاری جز غلبه در ظاهر نمی‌‌بینند، نه غلبه در باطن]

ظاهری از زندگانی دنیا را می‌‌دانند و آنان از آخرت [که همان باطن حیات دنیا و جهت غیب آن و بعضی از آن است] همچنان غافل هستند

و آیا [به مدارک باطنیشان رجوع نکرده‌‌اند و] دربارهٔ (در حقّ) انفس خود فکر نکرده‌‌اند؟ [تا بیابند که در آن آسمانی و زمینی یعنی روحی و جسدی هست و اینکه حیات جسد که همان حیات دنیا است جز به حیات روحی که همان حیات اخروى است نیست، تا آخرت را بدانند و از آن غافل نباشند یا معنی می‌‌دهد: آیا نزد خودشان فکر نکرده‌‌اند تا بدانند] خداوند آسمان‌‌ها [ی ارواح] و زمین [اشباح] و مابین آن دو را خلق نکرد مگر به حقّ [که همان حقیقت حیات دنیا و آخرت است تا بدانند که در داثِراتی (از بین رفتنی‌‌هایی) که حیات دنیا از آنها است حقّ باقی ثابت است و از آن غفلت نکنند و رسیدن به آن و همان جهت آخرت را طلب نمایند] و با وقت معیّن [که آن دو بحسب اسباب طبیعی از عمر طبیعی اجلى معیّن و بحسب قواطع (پیشامد‌‌ها) و موانع از وصول به اجل طبیعی خود اجلى معلّق دارند] و همانا بسیاری از مردم به ملاقات پروردگارشان البتّه کافر هستند [لذا اعمال بد می‌‌کنند و وقتی که تفکّر کنند که اعمال این کثیر (گروه بسیار) ناشی شده از کفرشان به لقاى پروردگارشان است از مثل اعمال آنها اجتناب می‌‌کنند]

و آیا در زمین [طبیعی و در زمین وجودشان و زمین قرآن و سِیَر (سیرت‌‌های) خوب و غیر خوب] سیر نکرده‌‌اند تا نظر کنند که عاقبت کسانی که قبل از آنها بوده‌‌اند چگونه بوده است؟ از لحاظ قوّت [بحسب بدن و مال و اعوان] از آنها قویتر بودند و زمین را [با تقلیب وجه آن برای استنباط (استخراج، برون یابی) آب و استخراج معادن و برای زراعت و غرس درختان و غیر آن از تصرّفات بیش از اینان] شخم زدند (زیرورو کردند) و آن را بیش از آنچه که [اینان] آن را آباد نمودند آباد کردند [و خداوند آنها را نابود کرد و قوّت آنها و شخم زدنشان و عمارت کردنشان به آنها نفع نرسانید پس شما را نمی‌‌سزد که به قوّت خود و شخم زدن خود و تعمیر (آباد کردن) خود مغرور شوید] و رسولانشان با بیّنه‌‌ها [یعنی با احکام رسالت یا معجزات] نزد آنها آمدند [و به قوّت خود مغرور شدند و رسولان را مثل شما تکذیب کردند پس خداوند آنها را خوار کرد یا آنها را هلاک نمود] و خداوند [بر آن] نبود تا به آنها ظلم کند و لکن آنها [خود] به خودشان ظلم می‌‌کردند

سپس عاقبتِ کسانی که بدی می‌‌کردند به اینکه آیات خداوند [و بزرگترین آنها انبیاء و اولیاء (ع)] را دروغ شمردند و آنها را استهزاء می‌‌کردند بدتر بود {و استهزاء آیات از لحاظ جرم بزرگتر از تکذیب است}