سورهٔ سبأ

ستایش برای خداوندی است که آنچه که در آسمان‌‌ها [یعنی آسمان‌‌های ارواح و آسمان‌‌های افلاک] هست و آنچه که در زمین [یعنی زمین دو عالم مثال و عالم طبع] هست برای او هستند و در آخرت ستایش تنها برای او است [یعنی حمد در دار آخرت یا در آخرین مراتب خاصّ او می‌‌شود] و او [در فعالش و علومش] حکیم و [به هر چیزی با اتقان عمل و دقّت در علم] آگاه است

آنچه که در زمین فرو می‌‌رود {یعنی آنچه را که در زمین عالم مثال علْوی داخل می‌‌شود از قبیل اشعّهٔ عقول و نفوس، و از صور علوم عقول و نفوس، و از افاضاتی که از عالم علوی که بقاء آنها و رزق آنها به آن است بر آن افاضه می‌‌شود، و آنچه را که از آنها به مادون خود از عالم طبع و عالم جنّ افاضه می‌‌شود و می‌‌داند آنچه را که در زمینی که آن جملهٔ عالم طبع است داخل می‌‌شود از اشعّهٔ عقول و نفوس و عالم مثال، و از آنچه که بر آن افاضه می‌‌شود از آنچه که بقاء آن و رزق آن به آنها است، و از صوری که بر اجرام آن افاضه می‌‌شود، و از وجودی که بر جملهٔ اجزای آن، آنْ به آنْ تجدّد (نو شدن) می‌‌یابد و می‌‌داند آنچه را که در زمین عنصری داخل می‌‌شود از اشعّهٔ عقول و نفوس و عالم مثال و اشعّهٔ کواکب افلاک و صور موالید و قوا و استعدادات که بعد از امتزاج آنها با سایر عناصر و تولّد موالید از آنها در آن داخل می‌‌شود و هکذا استعداداتی که در جملهٔ موالید داخل می‌‌شوند و می‌‌داند آب‌‌هایی را که در آن داخل می‌‌شوند از اَبحار (دریاها) و اَنهار (نهرها) و اَمطار (باران‌‌ها) و آنچه را که از هواء به آن استحاله می‌‌شود و از اجزاء رشیّهٔ (ترشح شده، ریزش نم نم، پراکنده شده) هوایی که در تجاویف (حفره‌‌ها، جوف‌‌ها) آن داخل می‌‌شوند، و از حبوب (دانه‌‌ها) و عروق (ریشه‌‌ها) که در آن داخل می‌‌شوند، و می‌‌داند آنچه را که از قوا و استعدادات که در زمین که همان عالم جنّ است داخل می‌‌شوند، و از اُناسی (مردمان) که در عالم آنها داخل می‌‌شوند از اشقیاء که از سنخ آنها می‌‌گردند، و از آنچه که بر آنها از علویّین و از قوا و استعدادات که از تأثیر علویّین در آنها متولّد می‌‌شوند افاضه می‌‌شود، و می‌‌داند آنچه را که در عالم برزخ در زبان اقدمین (قدما) مسمّی به «هور قوليا» داخل می‌‌شود که آن شهری است که هزار هزار باب دارد، و در نزول هر روز از ابواب مشرقیّ آن از ملائکه نازله داخل می‌‌شوند که عدد آنها احصاء نمی‌‌شود، و از این ابواب از عالم طبع و عالم جنّ در آن داخل می‌‌شود آنچه که احصاء نمی‌‌شود، از آنچه که بر مادون آن افاضه می‌‌شود و در صعود هر روز بلکه هر آنْ از ملائکهٔ صاعدین (بالا رونده) و نفوس بشری مُنْخَلَعه (خلع شده) از ابدان صاعده (صعود کننده) به مثال علْوی و عالم ارواح، یا نازله (نزول کننده) به عالم جنّ و جحیم در آن داخل می‌‌شوند که عدد آنها احصاء نمی‌‌شود} و آنچه که از آن خارج می‌‌شود {دانستن آن با مقایسه ممکن می‌‌شود} و آنچه که از آسمان نازل می‌‌شود و آنچه که در آن عروج می‌‌کند را می‌‌داند و او مهربان است [که به بندگانش و خلقش رحم می‌‌کند به اینکه با آنچه که از قبایح (زشتی‌‌ها) اعمالشان از آنها می‌‌بیند و با آنچه که از اعمال بد از آنها به آسمان‌‌ها بالا می‌‌رود که شایسته است که برای آنها عذاب شوند مدد حیات آنها و رزق آنها را از آنها قطع نمی‌‌کند] و بسیار آمرزنده است [که قبایح اعمال آنها را از اناسی (مردمان) و ملائکه بلکه از خودشان مستور (پوشیده) می‌‌دارد]

و کسانی که کفر ورزیده‌‌اند گفتند: [آن] ساعت (قیامت یا ظهور قائم یا رجعت) نزد ما نمی‌‌آید [آن را انکار کردند و به عنوان استهزاء آن را دیر شمردند] بگو: قسم به پرودگارم که دانای غیب است، بلی، حتماً و حتماً نزد شما خواهد آمد، ذرّۀ مثقالی در آسمان‌‌ها و نه در زمین از او پنهان نمی‌‌شود و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر [از آن نیست] مگر آنکه در کتاب مبین (روشنگر) هست

تا به کسانی که ایمان آورده‌‌اند و اعمال صالح کردند پاداش دهد آنان آمرزش و روزی کریمانه‌‌ای دارند [نه تَعَب (خستگی و رنج) در آن هست و نه تَبِعَت (ناگواری) دارد]

و کسانی که در [جهت ردّ] آیات [آفاقی] ما [از انبیاء و اولیاء (ع) با استهزاء آنها و توهین به آنها و ایذاء آنها و ضرب (زدن) آنها و قتل (کشتن) آنها و اخفاء احوال آنها و اخلاق آنها و سنّت آنان از مردم و تلبیس احکام آنها و در آیات آفاقی دیگر با اخفاء آنها از مردم و از خودشان و در آیات تدوینیّهٔ ما با اخفاء آنها و تحریف آنها و تأویل آنها به آنچه که با باطلشان موافق می‌‌شود] کوشش کردند که عاجز کننده [مردم از اعلان (علنی کردن) حقّ آنها و اظهار (آشکار کردن) آیت حقّ آنها یا عاجز کنندگان مدّعیان بر دلالت به این آیات بر حقّ دربارهٔ ادّعایشان یا عاجز کنندگان خداوند و خلفای او] باشند آنها عذابی دردناک از رجز (پلیدی) دارند

و کسانی که علم داده شده‌‌اند [یعنی خداوند علم را در قلب آنها قذف (درج) کرده نه کسانی که علم را کسب کرده‌‌اند] می‌‌بینند که آنچه که از پرودگارت به تو نازل شده همان حقّ است و به راه [خداوند] پیروزمند ستوده هدایت می‌‌کند

و کسانی که کفر ورزیده‌‌اند [برای استهزاء نبیّ (ص)] گفتند: آیا شما را به مردی راهنمایی کنیم که [به امر عجیبی] به شما خبر می‌‌دهد که وقتی که متلاشی، کلّاً پوسیده بشوید، آنگاه [بعد از مرگ با بعث] شما در خلقت جدیدی خواهید بود

آیا [در نسبت دادن آن به خداوند یا در ادّعای رسالت از خداوند] دروغی را بر خداوند افتراء زده؟ یا او دچار جنون است؟ [که آنچه را که می‌‌گوید از روی قصد و شعور نمی‌‌گوید] بلکه کسانی که به آخرت ایمان نمی‌‌آورند [خود] در عذاب و گمراهی دوری هستند [یعنی این آنها هستند که افترا زنندگان هستند، و این آنها هستند که مانند مجنون هستند، نه رسول]

آیا پس آنچه از آسمان و زمین که بین دستانشان (نزدشان، جلوی آنها) است و آنچه که پشت [سر] آنها است را ندیده‌‌اند [یعنی نظر نکرده‌‌اند یا کور شده‌‌اند که ندیده‌‌اند] که اگر بخواهیم زمین را به آنها خسف (پوشانیدن، فرو بردن، ماه گرفتگی) می‌‌کنیم یا بر آنها کِسفی (بدحالی، آفتاب گرفتگی) از آسمان فرو می‌‌افکنیم همانا [نظر کردن و فکر کردن] در آن برای هر بندۀ بازگشت کننده‌‌ای [به باطن خود مشتغل به نفس خود از غیر نفس خود، یا منیب (بازگشت کننده) به پروردگار خود با رجوع به ولیّ امر خود، یا به ولیّ امر خود با توبه کردن بر دست او و بیعت کردن با او] البتّه نشانه‌‌ای [دالّ بر مبدء و معاد] هست

و همانا از خود فضلی به داوود دادیم [گفتیم] ای کوه‌‌ها [با ندای او با تسبیح با صدای خود برگردانید] و [ای] پرندگان با او هم‌‌آواز شوید و آهن را برای او [مثل یک شمع] نرم کردیم [که از او در هر شکلی که اراده کند اطاعت کند]