سورهٔ زمر

همانا ما کتاب را به حقّ بر تو برای مردم [به خاطر تهدید آنها و ترغیب آنها] نازل کردیم [پس چرا تو به آنها نمی‌‌گویی! پس به آنها بگو آنچه را که به تو نازل کردیم و بال (اندیشه) مدار که می‌‌شنوند یا نمی‌‌شنوند] پس هر کس که هدایت شد پس برای خودش است و هر کس که گمراه شد پس جز این نیست که برای خودش گمراه می‌‌شود و تو وکیل آنها نیستی [تا مراقب عدم گمراهی آنها باشی و بر گمراهی آنان محزون شوی]

خداوند است که انفس را فوت می‌‌دهد (می‌‌میراند) هنگام موت آنها و آنکه هنوز نمرده است را در خواب آن [را می‌‌میراند] {یعنی که انسان نفسى حیوانی و نفسى عقلانی دارد و خداوند جمیع انفس را حین مرگ می‌‌میراند و ایضاً حین مرگ انفس حیوانی که حین خواب از ابدان خارج نشده را می‌‌میراند زیرا آن که حین خواب خارج می‌‌شود همان انفس عقلانی است و آن شبیه آن می‌‌شود که خداوند برای سفل بودن آن و عدم اعتناء به آن حین مرگ آن را قبض نمی‌‌کند بلکه فانی می‌‌شود یا ملائکه آن را قبض می‌‌کنند} و آنکه مرگ بر آن قضاء شده را نگه می‌‌دارد و دیگری را تا وقت معیّن می‌‌فرستد {به این معنی که او انفسى را که مرگ بر آن قضاء شده را از انفس متوفّات نگه می‌‌دارد و دیگری را که آن به مرگ فوت نشده است را می‌‌فرستد، یعنی آنها را در ابدانشان باقی می‌‌دارد تا اجلشان، یا انفس عقلانی که آن در خواب می‌‌میرد را نگه می‌‌دارد و انفس حیوانی که آن فوت نکرده است را می‌‌فرستد یعنی آنها را در ابدان آنها باقی می‌‌دارد} همانا در آن برای گروهی که تفکّر می‌‌کنند البتّه نشانه‌‌هایی [عدیده] هست [بر مبدء بودن او و علم او و قدرت او و کمال حکمت او، و بقاء عالم آخر (دیگری) غیر از این عالم و عود (برگشت) انفس به آن عالم، و دارای مراتب بودن انسان و اینکه بعضی از مراتبش حکمشان حکم طبع است، و بعضی مراتبش حکمشان حکم عقل مجرّد است]

آیا غیر از خداوند شفیعانی را اتّخاد کرده‌‌اند، [به آنان] بگو آیا اگرچه [آلهه یا شفعاء شما] چیزی را مالک نمی‌‌باشند؟ و [بلکه] عقل (تعقل) نمی‌‌کنند

بگو: شفاعت جمیعاً برای خداوند است [پس شما چه دارید که غیر او را به عنوان شفیع نزد او قرار می‌‌دهید]، ملک آسمان‌‌ها و زمین برای او است سپس به او بازگردانده می‌‌شوید [یعنی که شفاعت در دنیا مختصّ به او است برای اینکه ملک آسمان‌‌ها و زمین برای او است، و شفاعت در آخرت مختصّ به او است برای اینکه همه به او باز می‌‌گردند، نه به غیر او]

و وقتی که خداوند به وحدتش ذکر می‌‌شود قلوب کسانی که به آخرت ایمان نیاورده‌‌اند مشمئز (بیزار) می‌‌شود [برای اینکه آنان به خداوند ادبار (پشت) کرده‌‌اند و بر اهویهٔ خویش اقبال نموده‌‌اند و مُدبر (پشت کننده) به چیزی، مشمئز از آن و از ذکر آن است] و وقتی که کسی غیر از او [مانند اصنام و طواغیت (طاغوت‌‌ها) و معاندین علی (ع)] ذکر می‌‌شود آنوقت آنها خوشحال می‌‌شوند

[بطور اعراض از آنها مُقبل بر پروردگارت] بگو: ای پروردگار آفرینندهٔ آسمان‌‌ها و زمین [ای] عالم پنهان و آشکار، تو بین بندگانت در آنچه که در آن اختلاف می‌‌کردند حکم می‌‌کنی [یعنی از عدم اجابت قومت و از اختلافشان از بودن او خالق کلّ ماسواه و عالم کل معلومات و منجمله عناد قوم تو با تو و مخالفتشان بر تو و حصر حکم بین بندگان در او، به پروردگارت توجّه کن و او را با آنچه که در آن تسلّی تو هست به یاد آور]

و اگر کسانی که ظلم کرده‌‌اند، آنچه که در زمین هست را جمیعاً و مثل آن را با آن [داشته باشند] قطعاً فدیه خواهند داد [تا] از بدی عذاب در روز قیامت [برهند] و از سوی خداوند بر آنها آشکار می‌‌شود آنچه را که نمی‌‌پنداشتند

و بدی‌‌های آنچه که کسب می‌‌کردند بر آنها آشکار می‌‌شود و آنچه که [یعنی عملی که یا عذابی که] آن را استهزاء می‌‌کردند به سر آنها می‌‌آید

و وقتی که به انسان ضرری برسد، [برای ظهور فطرتش در آن هنگام و عدم احتجاب وی به حجب وهم و خیال] ما را می‌‌خواند سپس وقتی که از سوی خود نعمتی به او می‌‌دهیم [و خیال به انانیّتش چیره می‌‌شود و حال تضرّعش و دعائش را فراموش می‌‌کند] می‌‌گوید جز این نیست که آن بنابر علم من [به طرق کسب آن یا بنابر علم به اتیان آن] به من داده شده [برای اینکه من دانستم که خداوند برای مکان (منزلت) من نزد او آن را به من داده است]، بلکه [اتیان آن به کسب او و نه به شعور از او به اتیان آن نیست جز این نیست که] آن به عنوان فتنه (امتحان) [از خداوند و فساد برای او یا امتحان برای او] است [تا مبادا شوبی از علیّیّن بر او باقی بماند تا آنکه بدون شوب از علیّیّن داخل در آتش شود] و لکن بیشتر آنها نمی‌‌دانند [یعنی دارای مقام علم نیستند تا بدانند که آن منافی مقام علم آنان می‌‌شود، یا نمی‌‌دانند که آن فتنه برای آنان و استدراج است]

کسان قبل از آنها [نیز مانند قارون] آن را گفته‌‌اند و (حال آنکه) آنچه [از اموال و قوا و اولاد و خدم و حشم] که کسب می‌‌کردند از آنها [از عذاب خداوند] بی‌‌نیاز نکرد