سورهٔ زخرف

«حم»

قسم به کتاب روشنگر

همانا ما آن را [یعنی کتاب مبین را که خشک و نه تری نیست مگر آنکه در آن هست آن را به حیثی قرار داده‌‌ایم که ریب و شکّ و نه خفاء و اجمال و تشابه در آن پیش نمی‌‌آید] به عنوان قرآنی [که جمیع مطالب در آن جمع شده‌‌اند، به زبان] عربی قرار داده‌‌ایم با ترقّب به اینکه [با استماع آن] تعقّل کنید [و با تدبّر در آن عاقل گردید، یا آنچه از مواعظ و حِکم که در آن است را درک نمایید]

و همانا آن در اُم الکتاب {و آن کتاب مبینى است که همان لَوْحٍ مَحْفُوظ است که در لسان حکماء نفس کلّیّه، معبّر از آن است یا همان قلم أعلی است، زیرا آن به وجهی قلم و به وجهی کتاب است و این در لسان حکماء عقل کلّی نامیده شده، یا همان مقام مشیّت است که نفس الرّحمان و اضافهٔ اشراقیّه معبّر از آن است زیرا آن به وجهی اضافهٔ حقّ، و به وجهی فعل او، و به وجهی کلمهٔ او، و به وجهی کتاب او است و آن مادر جمیع کتب است} نزد ما علی (والا) [بر همه است، برتری از او نیست] و حکیم است [یعنی دارای حکم یا محکم است که خلل و شکّ و ریب و فساد به آن راه نمی‌‌یابد]

آیا پس به خاطر آنکه شما قومی اسرافکار می‌‌باشید [شما را مهمل گذاریم و شما را دعوت نکنیم و] این ذکر (قرآن) را از شما باز پس بگیریم؟

و چه بسیار پیامبرانی را در پیشینیان فرستادیم [یعنی در صرف (بازداشتن) ذکر از خود و عدم دعوتتان طمع نکنید زیرا ما امّت‌‌های گذشته را مهمل نگذاشتیم با اینکه آنان به اسراف و عصیان شدیدتر از شما بودند و رسولانى را در میان آنها فرستادیم و چون در عصیان از حدّ تجاوز کردند آنها را هلاک کردیم، پس از عذاب ما و اِهلاک ما حذر کنید و در عصیان از حدّ تجاوز نکنید]

و پیامبری نزد آنها نیامد مگر آنکه او را استهزاء می‌‌کردند [همانطور که شما استهزاء می‌‌کنید]

پس نیرومندتر از آنها را به شدّت هلاک کردیم [پس کسانی که رسول ما را استهزاء می‌‌کنند باید حذر کنند] و مَثل پیشینیان گذشت (تکرار شد) [و نوبت به قوم تو رسیده، یا حکایت حال پیشینیان دربارهٔ آنچه که سابقاً به تو نازل کردیم گذشت (ادامه پیدا کرد) پس باید به آن رجوع کنند و باید در آن تدبّر نمایند]

و البتّه اگر از آنها بپرسی: که چه کسی آسمان‌‌ها و زمین را خلق کرده؟ حتماً می‌‌گویند [آن] غالب دانا آنها را خلق کرده است [پس آنها را چه می‌‌شود که اقرار می‌‌کنند به اینکه خداوند خالق آسمان‌‌ها و زمین است و آنچه که خود خلق کرده‌‌اند و به دستان خود تراشیده‌‌اند را شریک او می‌‌کنند، یا آنچه را که او با دست خود خلق کرده شریک می‌‌کنند]

کسی که زمین را برای شما گهواره قرار داد و برای شما در آن راه‌‌هایی قرار داد [که از آنها به سوی مقصدهایتان می‌‌روید و در بیابان آن سرگردان نمی‌‌شوید] تا شما راه یابید [به سوی حاجات خود و مقصدهایتان، یا تا شاید شما به مُبدء خویش و صفات او از علم و قدرت و رأفت و تدبیر راه یابید، یا به امامتان که او سبیل (راه) به سوی مقصد کلّی که همان فوز (رستگاری) به نعیم آخرت است هدایت شوید زیرا او مقاصد دنیوی دانی شما را که اعتنائی به آنها نیست بدون سبیلى که به سوی آنها برود رها نکرده پس چگونه مقصد کلّی را بدون سبیل رها می‌‌کند؟]