سورهٔ جاثیه

«حم»

تنزیل [نزول تدریجی] این کتاب از سوی خدای عزیز و حکیم است

همانا در آسمان‌‌ها و زمین البتّه [از کواکب آسمان و چگونگی حرکات مُتَناسق (هماهنگ، منتظم) آنها و مزاج آنها و تأثیرات غریب آنها، و از بسیط ساکن (سفت) بودن زمین که پا در آن فرو نمی‌‌رود، و صُلب (خیلی سفت و سخت، انعطاف ناپذیر) نیست تا تصرّف در آن با زراعات و عمارات و اجراء (جاری ساختن، عمل کردن) قنوات و غیر ذلک ممکن نشود، و در ازدواج (پیوند) آسمان‌‌ها و زمین و تأثیر آسمان‌‌ها و آنچه که در آنها است در زمین و تأثّر (تأثیرپذیری) زمین و آنچه که در آن است، و در خلقت هر کدام از موالید زمین به حیثی که کمال نوع خود را طلب می‌‌کند و از آنچه که به ذات آن و کمال آن ضرر می‌‌رساند فرار می‌‌کند و به حیثی که در آن اسباب تحصیل کمال مفقود آن و حفظ کمال موجود آن برای آن مهیّا و جمع شده] نشانه‌‌هایی برای مؤمنین [که با بیعت عامّه یا خاصّه بایع (بیعت کننده) هستند، یا برای اذعان کنندگان منقاد که گوش فرا می‌‌دارند] هست [نه برای غافلین اعراض کننده]

و در خلقت شما و آنچه از جنبنده‌‌ها که می‌‌پراکند [یعنی ذی‌‌روح‌‌هایی که دارای حرکت می‌‌باشند] برای گروهی که یقین دارند نشانه‌‌هایی هست {صاحب یقین همان کسی است که او قلب داشته باشد و جز کسی که بایع با بیعت خاصّه است و به خودش مشغول شده و آثار عمل خویش را به وجدان خویش یافته نیست، و کسی که این‌‌چنین گشت یقین علمی و وجدانیش ازدیاد می‌‌یابد تا اینکه یقین شهودی و یقین تحقّقی برایش حاصل می‌‌شود، و چون آیات خلقت انسان و خلقت سایر جنبنده‌‌ها نسبت به آیات آسمان‌‌ها و زمین خفی‌‌تر از آنها است و لابدّ از این است که مؤمن به آثار ایمانش نوعی یقین داشته باشد تا آیات خلقت انسان خصوصاً آیات انفسی را درک کند، زیرا ادراک آنها جز بعد از اشتغال به نفس و وجدان (یافتن) صفات نفس، رذایل آن و خصائل آن و یقین به آثار اعمال و ضرر رذائل و نفع خصایل، و جز بعد از یقین به آثار صفات خدای تعالی و یافتن آن در وجود خود نمی‌‌باشد}

و آمد و شد شب و روز [طبیعی با تعاقب (دنبال هم بودن) آن دو، و با برودت (سردی) و حرارت (گرمی) و به زیادت و نقیصه و با تاریکی و روشنایی، و همچنین اختلاف (رفت و آمد) عالم طبع و عالم مثال و سُقم (بیماری) و صحّت و غم و سرور (شادی) و غیر آن از مصادیق شب و روز است] و آنچه از روزی که خداوند از آسمان نازل کرده [از اسباب رزق از باران‌‌ها و اشعّهٔ کواکب و برودت هواء و برودت شب و حرارت روز یا از رزق انسانی از کمالات نفسانیّه که از آسمان عقول و نفوس نازل می‌‌شوند] پس با آن [یعنی با اسباب رزق جسمانی یا با خود رزق انسانی] زمین [طبیعی] را [با تهییج قوا و عروق مکمون در آن، و زمین انسانیّت را با حیات علم و دین و ایمان] بعد از مرگ (مرده بودن) آن زنده کرده و [در تصریف] (به گردش درآوردن) بادها نشانه‌‌هایی هست برای گروهی که عقل (تعقل) می‌‌کنند [یا بعد از یقین، با عقولشان درک می‌‌کنند یا بعد از آنکه یقیندار و صاحبان مقام قلب بوده‌‌اند عاقل و صاحبان مقام عقل می‌‌گردند]

اینها (مذکورها) نشانه‌‌های خداوند هستند [دالّ بر او یا ناشی شده از او] که آنها را به حقّ بر تو می‌‌خوانیم [متلبّسان یا متلبّسات به حقّ هستند که همان ولایت مطلقه است] پس به کدام سخن بعد از [انکار] خداوند و آیات او ایمان می‌‌آورند؟!

وای بر هر بسیار دروغگوی بسیار گناهکار

که آیات خداوند که برای او تلاوت می‌‌شود را می‌‌شنود سپس [بر کفر خود یا بر جحود (نفی و انکار) خود نسبت به ولایت علی (ع)] مستکبرانه اصرار می‌‌ورزد که گویی آن را نشنیده، پس عذابی دردناک را به او بشارت بده

و وقتی که از آیات ما چیزی بداند [یعنی وقتی برخی از آیات عظمای ما که همان مظاهر ولایت هستند را می‌‌بیند] آنها را به تمسخر می‌‌گیرد آنان عذابی خوار کننده دارند

جهنّم از ورای آنان است و آنچه [از اموال و اولاد] که کسب کرده‌‌اند [یا از اعمالی که آنها را در اسلام انجام داده‌‌اند] و نه آنکه را که از غیر خداوند [خود او یا از غیر مظاهر خداوند و خلفای او] به عنوان ولیّ [در عبادت مانند اصنام و کواکب، و ولیّ در طاعت، مثل رؤسای ضلالت] گرفته‌‌اند آنان را به چیزی [از عذاب خداوند] بی نیاز نمی‌‌کند و آنها عذابی بزرگ دارند {زیرا شرط قبول آنها و بی نیاز کردن آنها از عذاب خداوند عدم ردّ ولایت است اگر مرگ ایشان در زمان رسول (ص) باشد، و قبول ولایت است اگر مرگشان بعد از زمان رسول (ص) باشد}