سورهٔ مائده

ای رسول کسانی که در کفر [به آن «وسیله»] می‌‌شتابند از کسانی که با زبانشان گفتند ایمان آوردیم [مانند آنان که اسلام را دزدیدند و با زبانشان آن را اظهار کردند] و (حال آنکه) قلب‌‌هایشان ایمان نیاورده نباید تو را اندوهناک کنند و از کسانی که یهودی شدند که همواره بر دروغ گوش می‌‌سپارند بسیار شنونده [جاسوس کلام تو] هستند [که آن را] برای گروه دیگری که [از روی تکبّر و مناعت (محکم دیدن جایگاه خود) یا از روی حَنَق (کینه، خشم شدید) و از روی غیظ (برافروختگی، خشم)] نزد تو نیامده‌‌اند [نقل کنند] کلمات را از مواضع آن تحریف کنند، [شتاب گیرندگان در کفر یا آن گروه دیگر] می‌‌گویند: [ای موافقان در طریق ما] اگر این [که ما آن را گفتیم] به شما داده شد پس آن را بگیرید و اگر آن به شما داده نشد [بلکه غیر آن به شما داده شد] پس [از قبول آن] احتراز کنید و کسی را که خداوند بخواهد که در فتنه‌‌اش بیفکند پس هرگز چیزی را از خداوند برای او مالک نخواهی شد [تا بر منع فتنه از او و اصلاح آن قادر شوی] آنان کسانی هستند که خداوند نخواسته است که قلب‌‌هایشان را [از پلیدی‌‌هایی که آنها سبب کفر و عقوبت هستند] پاک کند آنها در دنیا خواری دارند و آنها در آخرت عذابی بزرگ دارند

بسیار شنوندگان (جاسوسان) برای دروغ گفتن و بسیار خورندگان (حرام گیران) برای حرام خوردن {سُحْت هر حرامی است از رشوه دادن دربارهٔ حکم و هر آنچه که خداوند در طریق تحصیل آن اجازه نداده از ثمن مردار و خمر و اجرت بغیّه (زنا) و اجرت کهانت (فالگیری، پیشگوئی) و خوردن مال یتیم و ربا بعد از بیّنه} پس اگر (وقتی که) [یهود برای محاکمه (داوری)] نزد تو آمدند پس [مخیّر هستی، خواستی] بین آنها حکم کن یا از آنها اعراض نما، و اگر از آنها اعراض کنی پس هرگز چیزی به تو زیان نخواهند رساند [یعنی اگر بین آنها حکم کردی پس محاکمۀ تو از خوف از آنها و دلجوئی کردن از آنها نباشد، برای اینکه تو اگر از آنها اعراض کنی پس هرگز چیزی به تو ضرر نخواهند رساند تا اقبال تو بر آنان از خوف ضرر از آنها باشد] و اگر حکم کردی پس بین آنها به دادگری حکم کن [یعنی شایسته است که حکم تو به آنچه که خداوند به آن به تو امر کرده است از قسط (دادگری) باشد نه به آنچه که آنها از روی کفر و عدم حرمت بر آن هستند] همانا خداوند دادگران را دوست می‌‌دارد

و چگونه تو را حَکم (داور) می‌‌کنند و (حال آنکه) تورات نزد آنها هست که در آن حکم خداوند هست [یعنی آنان اگر به حُکم خداوند راضی بودند، به حُکم تو ملتجئ نمی‌‌شدند] سپس بعد از آن [حکم کردن، از حکم تو] روی بر می‌‌گردانند و آنان [به کتابشان و به تو] مؤمن نیستند

ما تورات را که در آن هدایت هست (با آن به حقّ هدایت می‌‌شود) و نور هست [که با آن مبهمات کشف می‌‌شوند] نازل کردیم پیامبران که تسلیم شدند برای کسانی که یهودی شدند به آن حکم کنند و ربّانی‌‌ها (کسانی که حقّ را با ریاضات و مجاهدات طلب کردند) و احبار (کسانی که با علم و طریق بحث او را طلب کرده‌‌اند) به آنچه که از کتاب [تدوینی] خداوند [یا احکام نبوّت] در حافظه قرار دادند و بر آن گواه بودند، پس [در حکومات (حکم کردن‌‌ها) خود] از مردم نترسید و نسبت به من فروتنی کنید و آیات [تدوینی] مرا [با تغییر یا تبدیل آنها] به بهایی اندک [از اَعراض دنیویّه و اغراض آن] مفروشید و کسانی که به آنچه که خداوند نازل کرده حکم نکنند پس آنها همان کافرانند

و در آن (تورات) بر آنها مقرّر کردیم که نفس در برابر نفس و چشم در برابر چشم و بینی در برابر بینی و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان و زخم‌‌ها قصاص دارند و کسی که به آن تصدّق (درگذشتن، عفو) کند پس آن به عنوان کفّاره [از ذنوب (گناهان) او] برای او است و کسانی که به آنچه که خداوند نازل کرده است حکم نکنند پس آنان همان ستمکارانند

و بر آثار (دنبال) آنها [یعنی آثار نبیّین و ربّانیّین و احبار که به تورات حکم می‌‌کردند] عیسی پسر مریم را به عنوان تصدیق کننده بر آنچه که از تورات که بین دستان (نزد) او است از پی فرستادیم و به او انجیل را دادیم که در آن هدایت و نور هست و به عنوان تصدیق کننده است بر آنچه که از تورات و هدایت بین دستان او است و به عنوان پند برای پرهیزکاران است

و اهل انجیل باید به آنچه که خداوند در آن نازل کرده حکم کنند و کسانی که به آنچه که خداوند نازل کرده حکم نکنند پس آنان خود فاسق هستند {مراد از حکم کردن به تورات و حکم کردن به انجیل حکم کردن در مطلق سیاسات و عبادات نیست، زیرا آن دو با محمّد (ص) و کتابش نسخ شده‌‌اند، بلکه مقصود حکم کردن به آن دو به اعتبار آنچه که در آن دو ثبت شده است از بعثت نبیّ (ص) و آثار او و علاماتش، و مقصود اهمّ تعریض به این امّت است در حکم کردن به قرآن دربارهٔ خلافت علی (ع)}

و کتاب را به تو به [سبب حقّ یا ملتبس به حقّ یا با] حقّ (ولایت کبری) نازل کردیم به عنوان تصدیق کننده بر آنچه از کتاب که بین دستان (نزد) او است و به عنوان مراقب بر آن، پس به آنچه که خداوند [دربارهٔ علی (ع)] نازل کرده بین آنان [بین امّت خود یا بین اهل کتاب اگر حکم کردن بین آنها را اختیار کردی] حکم کن و به جای آنچه که از حقّ (ولایت) نزد تو آمده از هواهای آنها پیروی مکن، برای هر کدام [یعنی هر فرقه و امّتی] از شما شریعتی [بحسب قالب و منطبق با استعداد شما] و منهاجی (طریقی واضح بحسب قلب) قرار دادیم {شرعت طریق به سوی آب است که جمیع خلق به سویّه (بطور مساوی) بر آن رد می‌‌شوند و احکام قالبیّه در هر امّت و شریعت طریق به سوی آب حیات است و جمیع امّت در آن مساوی می‌‌شوند، و مراد از منهاج طریق واضح از قلب به سوی حقّ است} [یعنی از شریعت خاصّ خود بواسطهٔ شرایع آنان تجاوز نکن، زیرا شرایع آنان خاصّ آنها می‌‌باشد و تو شریعت خاصّ خود را داری] و اگر خداوند می‌‌خواست البتّه شما را امّتی [متّفق بر طریقه‌‌ای] واحد [بدون نسخ شریعتى و تجدید دیگری] قرار می‌‌داد و لکن [شما را امّت‌‌های مختلفی قرار داد] تا در آنچه [از شرایع جدید] که به شما داده شما را بیازماید {برای اینکه قبول مألوف معتاد (عادت شده) بر نفس سهل‌‌تر است و به آن صدق ایمان به خلاف غیر مألوف ظاهر نمی‌‌شود، زیرا قبول آن جز از روی صدق ایمان به کسی که آن را آورده است نمی‌‌باشد} پس در خیرها [یعنی همانچه خداوند بر زبان پیامبرش (ص) به آن امر کرده است] سبقت بگیرید [نه در عاداتی که از اسلاف (گذشتگان) خود آنها را گرفته‌‌اید] که بازگشت شما جمیعاً به او است و به شما به آنچه که در آن [از حقّ و باطل و امر و عادت] اختلاف می‌‌کردید خبر می‌‌دهد

و اینکه به آنچه که خداوند نازل کرده بین آنها حکم کن و از هواهای آنها تبعیّت مکن و برحذر باش که [مبادا] تو را از بعضی از آنچه که خداوند به تو نازل کرده فتنه (منصرف) کنند پس اگر روی گردانیدند پس بدان که جز این نیست که خداوند می‌‌خواهد که به خاطر بعضی از گناهانشان آنها را به مصیبتی گرفتار کند و همانا بسیاری از مردم البتّه فاسق (خارج از طریق حقّ) هستند

آیا پس حکم جاهلیّت را می‌‌طلبند؟ و از جهت حکم کردن برای قومی که یقین می‌‌آورند چه کسی بهتر از خداوند است