سورهٔ جمعه

آنچه که در آسمان‌‌ها هست و آنچه که در زمین هست خداوند را تسبیح می‌‌کنند پادشاه قدووس (پاک، منزه از هر عیب و نقص) غالب حکیم است

او کسی است که در امّی‌‌ها رسولی را از آنها برانگیخت که آیات او را برای آنها تلاوت کند و آنها را تزکیه نماید و به آنها کتاب و حکمت بیاموزد اگرچه قبلاً البتّه در گمراهی واضحی (بدیهی) بودند

و دیگران از آنها که هنوز به آنها ملحق نشده‌‌اند [و تا روز قیامت به آنها ملحق خواهند شد] و او غالب و حکیم است

آن [بعث رسول (فرستادن رسول) از جنس بشر یا بعث مثل محمّد (ص) که آنان را تزکیه نماید سپس به آنها کتاب و حکمت را تعلیم دهد] فضل خداوند است که آن را به کسی [از امّت‌‌ها] که بخواهد می‌‌دهد {و آن منّتی است از او تعالی بر امّت محمّد (ص) یا آن فضل که همان رسالت و نبوّت است فضل خداوند است که آن را به کسی از افراد بشر که بخواهد می‌‌دهد} و خداوند دارای فضلی بزرگ است [پس زیاده از آن عطاء می‌‌کند یا با دادن رسالت بر مستحقّان چیزی از فضل او کم نمی‌‌شود، یا با بعثت محمّد (ص) در آنان دارای فضل بزرگ بر مردم است]

مَثَل کسانی که تورات به آنها حمل (تکلیف) شد {تورات را انبیائشان آنها حمل کردند و علمائشان به اینکه تورات را به آنها تعلیم دادند و آنها را به عمل کردن به آن مکلّف کردند، و این به عنوان بیان برای حال یهود و ذمّ برای آنان است لکن آن تعریض به منافقین امّت محمّد (ص) است که به علیّ (ع) اقرار نکردند و کسانی که به قرآن عمل نکردند} سپس آن را حمل نکردند [به اینکه به آن عمل نکردند، در کلفت (سختی) حمل و تعب در آن و عدم انتفاع به آن بلکه تضرّر به سنگینی آن و تعب حمل آن] مانند مَثل خری است که کتاب حمل می‌‌کند {پس کسی که قرآن را یاد بگیرد و به آنچه که در آن است عمل نکند از اهل این مَثل باشد} بد است مَثَل این قومی که آیات خداوند را تکذیب کردند [یعنی هر کسی که آیات خداوند را تکذیب کند و هر کس که اهل ملّت (آئین) باشد و وجه الله را اراده نکند از اهل این مَثل می‌‌باشد] و خداوند گروه ظالمان [یعنی تکذیب کنندگان آیات خداوند و محمّلان (حمل کنندگان) کتب آسمانی و غیر حاملین (عاملین) آنها] را هدایت نمی‌‌کند

بگو ای کسانی که یهودی شده‌‌اید اگر می‌‌پندارید که شما اولیاء برای خداوند، نه مردم، هستید پس اگر [در این ادّعا] راستگو می‌‌باشید تمنّای مرگ نمائید {یعنی اگر شما اولیاء برای خداوند هستید پس زندگانی دنیوی حاجب شما از او می‌‌شود و هر محبّی (دوستداری) تمنّای ملاقات محبوب می‌‌کند و مرگ شما را از حجاب خارج می‌‌سازد و شما را به لقاء الله می‌‌رساند}

و آن را به (سبب) آنچه که دستانشان [از معاصی] مقدّم (از پیش مهیّا) نموده است ابداً تمنّا نمی‌‌کنند [برای اینکه آنها فراموش کننده بر خداوند و راضی به حیات دنیا هستند] و خداوند به ستمکاران [یعنی به آنها] دانا است

[به یهود یا به جمیع خلق] بگو همانا مرگی که از آن فرار می‌‌کنید پس همانا آن با شما ملاقات می‌‌کند [و فرار از آن به شما نفع نمی‌‌رساند و لکن فرار شما از آنچه که ضرر می‌‌زند در مابعد آن است] سپس به عالِم غیب و شهادت [یعنی به کسی که جمیع غایبات از مدارک یا جمیع غایبات از خلق و جمیع مشهودات را، یا جمیع آنچه که از شأن آن این است که مشاهده شود را می‌‌داند یا عالم عالم غیب و عالم عالم شهادت است] برگردانده می‌‌شوید آنگاه به آنچه که عمل می‌‌کردید به شما خبر می‌‌دهد [و بحسب آن به شما جزاء داده می‌‌شود]

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید وقتی که برای نماز از روز جمعه نداء داده می‌‌شوید آنگاه به ذکر خداوند [یعنی نماز] بکوشید [سرعت بگیرید (بشتابید)] و معامله را ترک کنید [زیرا بیع در این روز خلاف مقتضای این روز است، خصوصاً وقت وصول خورشید به نصف النّهار] آن برای شما بهتر است {زیرا وقتی که هر روزی حقّ آن اداء شود برای شما بهتر می‌‌باشد} اگر می‌‌دانستید [که آن برای شما بهتر است آن را انتخاب می‌‌کردید]

پس وقتی که نماز گزارده شد آنگاه در زمین منتشر شوید و از فضل [صوری] خداوند [با طلب کردن آنچه که از جهت حلال به آن احتیاج دارید، و فضل معنوی خداوند با زیارت اخوان و عیادت مریض‌‌هایشان و تشییع جنازه‌‌هایشان] طلب کنید و خداوند را بسیار ذکر کنید با ترقّب به اینکه شما رستگار شوید {زیرا فلاح (رستگاری) به ذکر است برای اینکه مناط طاعت و معصیت ذکر و غفلت است}