سورهٔ تغابن

آنچه که در آسمان‌‌ها هست و آنچه که در زمین هست خداوند را تسبیح می‌‌کنند مُلک [یعنی آنچه که شایسته است که مملوک شود] فقط برای او است و ستایش [یعنی آنچه که شایسته است که کامل با آن وصف شود] فقط برای او است و او بر هر چیزی بسیار توانا است [و قدرت دارد بر استنطاق اشیاء با تسبیح]

او کسی است که شما را خلق کرد و [بعضی] از شما کافر و [بعضی] از شما مؤمن هستید [و معنی می‌‌دهد پس کسانی از شما مؤمن به ولایت، و کسانی از شما کافر به ولایت هستید] و خداوند به آنچه که عمل می‌‌کنید بینا است

آسمان‌‌ها و زمین را به حقّ خلق کرد [و اسباب آسمان‌‌ها و زمین که ایجاد شما و ابقای شما به آنها است جز بر امر حقّ و غایتی شریف متقن نمی‌‌باشد نه برای این غایات دنیّهٔ (پست) باطله که همان وصول قوای شهویّه و غضبیّه و شیطانیّه با مستلذّات آنها است پس غایات شریف خود را قطع نکنید و ذوات خویش را باطل نسازید] و به شما صورت داد و صورت‌‌های شما را نیکو کرد [تا مقرّب برای او شوید زیرا او شما را خلق کرد و به شما صورت داد مشتمل بر جمیع آنچه که در عالم امر و خلق هست بلکه بر جمیع آنچه که در عالم الهی هست، تا به طرح (افکندن) طواری (نا اهل) از وجوه ذوات خود به شأن او تعالی گردید و به عنوان احقّ به قرب او گردید پس ذوات خود را بدون وصول به غایات خود باطل نکنید] و محلّ بازگشت (سرانجام) [شما] به او است [یعنی آمادگی برای حضور نزد او را طلب کنید و برای وصول به او به أحسن وجوه مهیّا شوید]

آنچه که در آسمان‌‌ها و زمین هست را می‌‌داند و آنچه که پنهان می‌‌کنید و آنچه که علنی می‌‌کنید را می‌‌داند و خداوند به ذات سینه‌‌های شما بسیار دانا است

[ای مردمان] آیا خبر کسانی که قبلاً کفر ورزیده بودند نزد شما نیامد [پس، از احوال آنان عبرت بگیرید و از مثل افعال آنها خودداری نمایید] پس وبال امر خود را [در دنیا] چشیدند [پس از مثل افعال آنها حذر کنید] و [در آخرت] عذابی دردناک دارند

آن به (سبب) این است که رسولانشان بیّنات (دلائل واضح) را نزد آنها می‌‌آوردند [همانطور که رسول شما بیّنات را نزد شما آورد] آنگاه می‌‌گفتند آیا بشری ما را هدایت کند [مثل آنچه که می‌‌گویید اگر خداوند می‌‌خواست که رسولى بفرستد حتماً ملائکه را نازل می‌‌کرد] و [مثل شما به رسولانشان] کفر ورزیدند و [آنها و از بیّنات آنها و از تدبّر دربارهٔ آن] روی گردانیدند و خداوند [از آنها] مستغنی (بی‌‌نیاز) است [یعنی خداوند در مظاهر رسولان آنها (ع) مستغنى است به این معنی که رسولان از آنها و از اعتداد (اعتناء) به آنها بی‌‌نیازند، و از قِبل آنها استعداد قبول ایمان نبوده و از قِبل رسولان دعوتی برای آنان نبوده] و خداوند [از عبادت و ایمان آوردن آنها] غنیّ و [فی نفسه] ستوده است [شناخته شود یا شناخته نشود، ستایش شود یا ستایش نشود]

کسانی که کفر ورزیده‌‌اند پنداشتند که هرگز برانگیخته نخواهند شد بگو بلی و پروردگار من حتماً شما را بر می‌‌انگیزاند سپس از آنچه که عمل کرده‌‌اید به شما حتماً خبر داده می‌‌شود سپس حتماً از آنچه که عمل کرده‌‌اید به شما خبر می‌‌دهد و آن برای خداوند آسان است

پس به خداوند [که به او برانگیخته می‌‌شوید] و رسول او [که طریق ایمان به او را به شما تعلیم می‌‌دهد] و نوری که نازل کردیم {و نور مُنزل همان ولایت علیّ (ع) است که با هر پیامبری به سرّ و با محمّد (ص) به سرّ و جهر (آشکار) بود} ایمان بیاورید [یعنی وقتی که برانگیخته می‌‌شوید پس ایمان بیاورید] {و نور آن است که به ذات خویش ظاهر و غیر خود را ظاهر کند و این حقّ الوجود است، زیرا او به ذات خود ظاهر است به حیثی که آن قدیمی‌‌ترین بدیهیّات و اوّل مدرکات است، و بعد از تعیین مفهوم همان نخستین مسؤلات (سؤال شده‌‌ها) است، و معنی مُظهر اشیاء بودن آن، این است که شیئی از اشیاء ظهوری بر مدرکی از مدارک ندارد مگر به (سبب) وجود، و وجود ظاهر به ذات خود، مُظهر برای غیر خود، همان مشیّتی است که آن فعل حقّ اوّل تعالی است و اضافت او به اشیاء و همان ولایت مطلقه است که جمیع ولایات جزئیّه حِصص (حصّه‌‌ها، قسمت‌‌ها) از آن هستند، و هر موجودی به آن موجود و هر ظاهری به آن ظاهر است، و نور را به امام قبل از اتّصال به امام تفسیر کرده‌‌اند، و آن ایمان داخل در قلب مؤمن با بیعت خاصّهٔ ولویّه است، و با این فعلیّت است که بر مؤمن سالک دقایق اخلاق او ظاهر می‌‌شود که آن باریک‌‌تر از مو و پنهان‌‌تر از راه رفتن مورچهٔ سیاه بر سنگ صاف در شب تاریک است، و مثل این شرک خفی بر او ظاهر می‌‌شود، و امثال این قبل از آن برای او ظاهر نمی‌‌شد، و برای مثل این نور و این ظهور است که مؤمن گاهی خودش را بدتر از هر بدکاری و گناهکارتر از هر گناهکاری می‌‌بیند، و گاهی بر نفس خود به اشدّ بغض غضبناک می‌‌گردد، و برای مثل این ظهور است که دنیا برای او به عنوان زندان می‌‌گردد، این همان ظهور علمی و حالی وجدانی است، و گاهی امام با صورت ملکوتی نورانیش بر سینهٔ سالک ظاهر می‌‌شود و این ظهور همان ظهور قائم (ع) در عالم صغیر است و در این هنگام است که زمین وجود سالک به نور پروردگارش روشن می‌‌شود اشراقی (روشنایی) شدیدتر از اشراق زمین عالم کبیر با نور آفتاب و برای شدّت روشنایی در آن کجی و نه ناهمواری نمی‌‌بینی و در آنروز اخبارش را حدیث می‌‌کند و سنگینی‌‌هایش را خارج می‌‌کند پس بر شما است به اتّصال به این نور، که اگر امام با صورت ملکوتی خویش بر شما ظاهر نشود پس اقّلی از ظهور رذایل و خصایل به نور او و نه اقلّی از ادراک قبح رذایل سپس انزجار از آنها و ادراک حُسن خصایل سپس رغبت در آنها و طلب برای آنها برای شما نیست} و خداوند به آنچه که عمل می‌‌کنید آگاه است

روزی که شما را برای روز جمع، جمع می‌‌کند آن روز تغابن [به معنی یکدیگر را به زیان افکندن، افسوس همدیگر را خوردن، به هم حسرت خوردن] است [روز ظهور غبن مغبون (افسوس خوردن زیان دیده)، یا روز غبن (حسرت خوردن) اهل آتش به اهل جنّت در جنّت، با نزول آنها در منازل اهل آتش] و کسی که به خداوند ایمان آورد و عمل صالح کند [هر صالحى که باشد تا آنکه با عملى صالح آنچه که صحّت ایمان او است را ظاهر نماید، یا به صالحى عظیم که همان قبول ولایت با بیعت خاصّهٔ ولویّه است عمل کند] سیّئات او را از او می‌‌پوشاند و او را در جنّت‌‌هایی داخل می‌‌کند که از تحت آنها نهرها جاری می‌‌شود، در آنجا بطور ابد ماندگارند، آن رستگاری عظیم است

و کسانی که کفر ورزیده‌‌اند و آیات ما را دروغ شمردند آنان اصحاب آتش هستند، در آن ماندگارند و بد بازگشتگاهی (سرانجامی) است