سورهٔ ملک

پر برکت است کسی که مُلک (عالم) در دست او است {ملک بر عالم طبع در مقابل ملکوت عامّ که آن جملۀ عالم ارواح است، یا خاصّ و آن عالم مثال است اطلاق می‌‌شود، و بر جملهٔ ماسوی اللّه، و بر رسالت و سینۀ مستنیر به نور آن، و بر نبوّت و قلب مستضئ (روشن شده) به ضوء (روشنایی) آن، و بر ولایت که به آن تصرّف در بندگان و دعوت آنان به توحید می‌‌باشد اطلاق می‌‌شود و يد بر آنچه که با آن تصرّف هست، و بر قدرت که همان مبدء تصرّف است، و بر صفات لطفیّه و قهریّه خداوند، و بر دو عالم ملکوت علیا و ملکوت سفلی اطلاق می‌‌شود} و او بر هر چیزی [از ممکنات واقع در عالم طبع و دو عالم ملکوت] بسیار توانا است

کسی که مرگ را و حیات را خلق کرد {چون مرگ از اعدام ملکات باشد، و اعدام ملکات حظّی ضعیف از وجود دارد و آنچه که حظّی از وجود دارد تعلّق خلق به آن صحیح است} تا شما را بیازماید که کدامین شما به لحاظ عمل کردن نیکتر هستید و او غالب [است که مانعی از حکم او و ارادهٔ او برای او نیست، پس باید حذر کنند کسانی که با امر او مخالفت می‌‌کنند و در عمل خود بدی می‌‌کنند و باید امیدوار باشند کسانی که از او اطاعت می‌‌کنند و عمل خود را خوب می‌‌کنند] و بسیار آمرزنده است [پس کسانی که به سیّئات عمل می‌‌کنند نباید مأیوس شوند]

کسی که هفت آسمان را به صورت طبقه طبقه خلق کرد، در خلقت رحمان نقصی نمی‌‌بینی {و منظور از آن بیان قدرت او و حکمت او و عنایت او به خلقش و عدم اهمال آنها به عنوان بلاثواب و عقاب است و مراد از تفاوت اختلاف در اتقان و عدم آن است}، پس چشم را برگردان [یعنی به آسمان نظر کن سپس در نفس خود تفکّر کن و در خلل آسمان تأمّل نما سپس چشمت را به آسمان برگردان] آیا خلل‌‌هایی [یعنی انشقاقی در آن و خلل و فسادی در خلق آن] می‌‌بینی

سپس دوباره چشم را برگردان [در ارتیاد (جُستن) خلل و نقص و فساد] و (در حالی که) او خسته است چشم سرافکنده به سوی تو بر می‌‌گردد

و همانا آسمان دنیا را با چراغ‌‌هایی [با کواکب صوریّه یا با کواکب ذکریّهٔ نفسانیّه] زینت داده‌‌ایم {یعنی نزدیک‌‌ترین آسمان‌‌ها به زمین را، زیرا جنس آسمان طبع نزدیک‌‌ترین اصناف آسمان‌‌ها به زمین است، و اگرچه مکوکبه (کوکب‌‌دار، فلک هشتم، چرخ پر ستاره) از آنها همان فلک هشتم از آنها است، زیرا آسمان‌‌های عالم مثال و عالم نفوس و عالم عقول دورترین آسمان‌‌ها به زمین هستند، و همچنین در عالم صغیر، آسمان صدر منشرح به اسلام و آسمان قلب، که ایمان در آن داخل شده نزدیک‌‌ترین آسمان‌‌ها به زمین بدن و زمین نفس امّاره و لوّامه هستند} و آنها را به عنوان رجوم (راندن) برای شیاطین قرار دادیم و [در آخرت] برای آنها عذاب شعله‌‌ور مهیّا کرده‌‌ایم

و برای کسانی که به پروردگارشان کفر ورزیده‌‌اند عذاب جهنّم هست و بد بازگشتگاهی (سرانجامی) است

وقتی که در آن افکنده شوند از آن ناله‌‌ای طولانی می‌‌شنوند [صدایی مانند صدای خران و در آن زفیر (آغاز صدای خر) و شهیق (پایان صدای خر) دارند] و (در حالی که) آن می‌‌جوشد [یعنی غلیان دیگ با آنچه که در آن است با آنها غلیان می‌‌کند]

نزدیک است از خشم تکّه تکّه شود (بترکد) [یعنی از غیظ بر دشمنان خدا متفرّق شود] هرگاه که گروهی در آن افکنده می‌‌شود نگهبانان آن از آنها سؤال می‌‌کنند آیا انذار کننده‌‌ای نزد شما نیامد؟

می‌‌گویند بلی انذار کننده‌‌ای نزد ما آمده بود و [لکن آنان را] تکذیب کردیم و گفتیم خداوند چیزی نازل نکرده که شما جز در گمراهی بزرگ نیستید

و [از جهت اعتراف به عدم تحقیق و عدم تقلید] می‌‌گویند اگر ما می‌‌شنیدیم (گوش می‌‌کردیم) [و منقاد اولیاء امر می‌‌شدیم و در تقلید صحیح می‌‌بودیم] یا عقل می‌‌کردیم [یعنی با عقول خویش درک می‌‌کردیم و محقّق می‌‌بودیم و حقّ را از باطل جدا می‌‌کردیم] در [میان] اصحاب آتشِ شعله‌‌ور نمی‌‌بودیم