سورهٔ لیل
لیل، والیل إذا یغشی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
١ وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى
قسم به شب وقتی که [با تاریکیش نور خورشید و دیده‌‌ها را، و با برودتش مدارک و روح حیوانیّه و نفسانیّه را] بپوشاند [تا آنکه آن دو در باطن جمع شوند، یا مردم را با خواب می‌‌پوشاند، یا سوگند یاد کرد به شب طبع یا نفس یا بلایا، یا شب قدر وقتی که اهلش را می‌‌پوشاند]
- ترجمه سلطانیقسم به شب وقتی که بپوشاند
- ترجمه راستینقسم به شب تار هنگامی که (جهان را در پرده سیاه) بپوشاند.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢ وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى
و روز وقتی که تجلّی کند [یعنی وقت بلند شدن خورشید تا آصال (غروب آفتاب) یا روز روح یا سرور یا روز عالم مثال وقتی که برای اهلش تجلّی می‌‌کند]
- ترجمه سلطانیو روز وقتی که تجلّی کند
- ترجمه راستینو قسم به روز هنگامی که روشن و فروزان گردد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٥ فَأَمَّا مَنْ أَعْطَى وَاتَّقَى
و امّا کسی که [از مال خود و از جاه خود و عِرض (آبرو) خود و از قوّت قوایش و حرکات اعضایش، و از قوّت متخیّله و عاقله‌‌اش برای خداوند] اعطاء کرد و [از بخل ورزیدن و از اعطاء کردن در غیر طلب رضای خداوند] پرهیز کرد
- ترجمه سلطانیو امّا کسی که اعطاء کرد و پرهیز کرد
- ترجمه راستیناما هر کس عطا و احسان کرد و خدا ترس و پرهیزکار شد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٦ وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى
و [از جهت تقلید به اینکه از صادق شنیده و تصدیق نموده، یا از جهت تحقیق به اینکه نمونهٔ آنچه که شنیده را در نفس خود یافته] نیکوتر [یعنی عاقبت یا مثوبت (ثواب) یا خصلت یا فضیلت یا کلمۀ حسنى] را تصدیق کرد
- ترجمه سلطانیو نیکوتر را تصدیق کرد
- ترجمه راستینو به نیکویی (یعنی به نعیم آخرت با هر خیر و سعادت که در قرآن بیان شده) تصدیق کرد.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٧ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرَى
پس بزودی برای او [بحسب عمل] آسانی را [یعنی به خصلت آسان] آسان خواهیم کرد [یعنی خصلت آسان که آن آسان‌‌ترین چیز بر انسانیّت انسان و همان جدّ در طلب مرضات خداوند است] {زیرا بعد از آنکه انسان به عنوان مصدّق بود خصوصاً وقتی که تصدیق او تحقیقی می‌‌باشد طاعت آسان‌‌ترین چیز و لذیذترین چیز نزد او می‌‌باشد}
- ترجمه سلطانیپس بزودی برای او آسانی را (بحسب عمل خصلتی) آسان خواهیم کرد
- ترجمه راستینما هم البته کار او را (در دو عالم) سهل و آسان می‌گردانیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٨ وَأَمَّا مَن بَخِلَ وَاسْتَغْنَى
و امّا کسی که [بحسب عمل تقلیدی] بخل ورزید و [از موائد (مائده‌‌ها، بلایا و سختی‌‌های) آخرت با ترک عمل بر آنها] بینیازی جُست
- ترجمه سلطانیو امّا کسی که بخل ورزید و بینیازی جُست
- ترجمه راستیناما هر کس بخل ورزید و خود را (از لطف خدا) بی نیاز دانست.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٠ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى
پس بزودی آسانی را برای او سختی خواهیم کرد [یعنی طریقت عسرى و همان طریق نفس به ملکوت سفلی است، و برای انسانیّت اعسر (سخت‌‌تر) از آن نیست]
- ترجمه سلطانیپس بزودی آسانی را برای او سختی خواهیم کرد
- ترجمه راستینپس به زودی کار او را (در دو عالم) دشوار می‌کنیم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٣ وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى
و همانا آخرت و اوُلی [مبدءً و غایتاً و ملکاً] برای ما است [و آنچه از آن دو را که می‌‌خواهیم به کسی که می‌‌خواهیم می‌‌دهیم]
- ترجمه سلطانیو همانا آخرت و اوُلی برای ما است
- ترجمه راستینو ملک دنیا و آخرت از ماست (به هر که بخواهیم و صلاح دانیم می‌بخشیم).
- ترجمه الهی قمشه‌ای٢٠ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى
جز برای ابتغاء وجه پروردگار اعلای خود [یعنی مالش را جز برای ابتغاء وجه پروردگار اعلایش نمیدهد]
- ترجمه سلطانیجز برای ابتغاء وجه پروردگار اعلای خود
- ترجمه راستین(او احسان نکند) جز در طلب رضای خدای خود که برتر و بالاترین موجودات است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای