سورهٔ تین

قسم به انجیر {تین یا انجیر میوۀ معروف است و نام کوهی در شام و مسجدی در آن، و کوهی در غطفان، و اسم دمشق، و مسجد است، و طور تَیناء به معنی طور سیناء است} و زیتون {زیتون درخت زیت یا ثمرهٔ آن است و مسجد دمشق، یا کوه‌‌های شام، و شهری در چین و قریه‌‌ای در صعید مصر است}

قسم به طور سیناء

قسم به این شهر ایمن (مکّه) {و امین بودن آن برای قرار دادن آن به عنوان مأمن به مواضعه است و مأمن است به محض مشیّت خداوند از حیثی که بعضی از کسانی که ارادۀ تعرّض بر آن را کردند مانند اصحاب فیل گرفتار شدند}

همانا انسان را در بهترین آراستگی خلق کرده‌‌ایم {زیرا جمیع اجزای او و اعضایش بطور مناسب و بطور موافق با او قرار داده شده‌‌اند، و جمیع مراتب عالیۀ او نیز بطور مناسب و بطور موافق قرار داده شده‌‌اند، و وقتی که با هر مولودی از نبات و حیوان ملاحظه می‌‌شود از جهت تعدیل از آن بهتر می‌‌باشد}

سپس او را به پست‌‌ترین پست‌‌ها برگرداندیم {همانا این جنس را در ضمن جمیع افراد بحسب صورتش و باطنش در احسن تقویم (بهترین آراستگی) خلق کرده‌‌ایم، سپس او را بحسب صورتش و بحسب باطنش به أَسْفَلَ سَافِلِین ردّ کردیم حیثی که او را به اسفل درکات جحیم نازل کردیم}

مگر کسانی که [با بیعت عامّه یا با بیعت خاصّه] ایمان آوردند و اعمال صالح کردند پس آنان پاداشی بی منّت (غیر مقطوع) دارند {زیرا مؤمنین همانطور که از اوّل کودکی بحسب صورت در نمو هستند بحسب باطن تا آخر عمر در نمو می‌‌باشند که زیادی عمر از ایمان آنان چیزی کم نمی‌‌کند، و همانطور که بحسب باطن در نمو می‌‌باشند اکثر آنان بحسب ظاهر تا آخر عمر در ازدیاد بهاء (حُسن) و نضرت (طراوت) می‌‌باشند}

پس چه [چیز] تو را بعد از این [دلیل مشهود و محسوس بر حشر] به تکذیب دین (حشر و جزاء) وا می‌‌دارد

آیا خداوند حکم کننده‌‌ترین حاکمان [یعنی در حکمش بهترین حکم کنندگان یا در اتقان صُنعش شدید‌‌ترین متقنین] نیست [یعنی که تو وقتی که به صورت انسان و سیرت او نظر افکندی یقین می‌‌کنی به اینکه او حکماً بهترین و صنعاً متقن‌‌تر از هر صانعی است، و کسی که چنین می‌‌باشد صنعش را که در آن با دقایق صنع عمل کرده که خردمندان در آن حیران می‌‌شوند را مهمل نمی‌‌گذارد و بدون غایت آن را باطل (تباه، ضایع) نمی‌‌کند، زیرا ادنی (پایین‌‌ترین) صانعی وقتی که عاقل باشد ساختۀ خویش را بدون فایده باطل نمی‌‌کند].