سورهٔ علق
علق، اقرأ باسم ربک، إقرأ، قلم
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
١ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ
بخوان اسم پروردگارت را [و معنی می‌‌دهد که بعد از آنکه از نفس خود فانی شدی و بعد از فناء باقی گشتی و به سوی خلق باز گردانده شدی مشاهد بر حقّ در خلق و فاعل و قائل و قاری بالحقّ گشتی نه به نفست، پس مکتوبات خداوند را در الواح طبایع و مثال و مقرّوات (قرائت شده‌‌ها) ملائکهٔ او بر تو و مسموعات خود از وسائط حقّ تعالی را بعد از آنکه به خلق برگشتی به اسم پروردگارت قرائت کن نه به خودت، یا معنی می‌‌دهد اسم پروردگارت را بخوان] که خلق کرد [یعنی بعد از رجوع، اشیاء را جز مخلوقات از حیث اینکه آنها مخلوق هستند نمی‌‌بینی، و چون از حیث اینکه آن مخلوق است قوام مخلوق به خالق می‌‌باشد بلکه برای مخلوق از این حیثیّت شیئیّت و انانیّتی جز شیئیّت خالق و انانیّت او نیست پس در نظر تو جز اسم الله خالق نمی‌‌باشد]
- ترجمه سلطانیبخوان اسم پروردگارت را که خلق کرد
- ترجمه راستین(ای رسول گرامی برخیز و قرآن را) به نام پروردرگارت که خدای آفریننده عالم است (بر خلق) قرائت کن.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٣ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ
بخوان و پروردگار تو بزرگوارتر [کریم سخاوتمند حیّ (حیات دهنده)] است [که بلاعوض و لاغرض عطاء میکند، و بدون عجز متحمّل میشود، و اسائت مُسئ (بدی کننده) را در وجه او ظاهر نمی‌‌کند]
- ترجمه سلطانیبخوان و پروردگار تو بزرگوارتر است
- ترجمه راستینبخوان و (بدان که) پروردگار تو کریم‌ترین کریمان عالم است.
- ترجمه الهی قمشه‌ای٤ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ
که با قلم [خط] آموخت [یا جمیع مادون اقلام عالیه را، جمیع آنچه که به آنها احتیاج پیدا میکند با تعلیم وجودی یا تعلیم شعوری به توسّط اقلام عالیه، یا انسان را با قلم طبیعی شعور داد تا آنکه به توسّط او انواع خطوط حاصل شد، یا با اقلام عالیه به انسان شعور داد]
- ترجمه سلطانیکه با قلم (خط) آموخت
- ترجمه راستینآن خدایی که بشر را علم نوشتن به قلم آموخت.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٤ أَلَمْ يَعْلَم بِأَنَّ اللَّهَ يَرَى
آیا ندانست که خداوند میبیند [یعنی اگر می‌‌دانست پس او دو مرتبه ملوم (ملامت شده) و مستحقّ برای عذاب است، و اگر نمیدانست پس او یکبار ملوم و مستحقّ برای عذاب است]
- ترجمه سلطانیآیا ندانست که خداوند میبیند
- ترجمه راستینآیا او ندانست که خدا (اعمال زشتش را) میبیند (و از او روزی انتقام می‌کشد).
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٥ كَلَّا لَئِن لَّمْ يَنتَهِ لَنَسْفَعًا بِالنَّاصِيَةِ
چنین نیست اگر بس نکند البتّه او را به موی پیشانی میکشیم [یعنی حتماً بر موی پیشانی او می‌‌گیریم و او را به سوی آتش میکشیم، یا حتماً صورت او را سیاه می‌‌کنیم]
- ترجمه سلطانیچنین نیست اگر بس نکند البتّه او را به موی پیشانی میکشیم
- ترجمه راستینهرگز (این را نداند) ، اگر او (از کفر و ظلم و تکذیبش) دست نکشد البته ما موی پیشانیشن (به قهر و انتقام) بگیریم.
- ترجمه الهی قمشه‌ای١٩ كَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِب
چنین نیست اطاعت مکن او را [در نهی از نماز یا در تکذیب او بر محمّد (ص)] و سجده کن و نزدیک شو.
- ترجمه سلطانیچنین نیست اطاعت مکن او را و سجده کن و نزدیک شو.
- ترجمه راستین(ای رسول گرامی) چنین نیست (که ابو جهل پنداشته که تو را به زجر و ظلم مطیع خود تواند کرد) تو هیچ از او اطاعت مکن و به نماز و سجده خدا پرداز و به حق نزدیک شو (که سجده و نماز موجب قرب حضرت بی نیاز است).
- ترجمه الهی قمشه‌ای