حزب شمارهٔ ۱۳

همهٔ طعام‌‌ها قبل از آنکه تورات نازل شود برای بنی اسرائیل حلال بود [و چنین نیست که یهود می‌‌گفتند که طیّبات از زمان نوح حرام بوده] جز آنچه که اسرائیل [یعنی یعقوب (ع) به سبب بیماریش گوشت شتر را] بر خودش حرام کرده بود [و بعد از نزول تورات به سبب بغی (گردنکشی) آنان طیّباتی حرام شد] بگو اگر راست می‌‌گویید پس تورات را بیاورید و آن را بخوانید

پس کسی که بعد از آن [با ادّعای اینکه محرمات از زمان نوح حرام بوده] بر خداوند دروغ افتراء ببندد پس آنان همان ستمکارانند {و ظلم آنها عبارت از وضع انکار در موضع تصدیق و اقرار است}

بگو خداوند راست گفته است [زیرا او (ص) چون اعلان (علنی کردن) کرده بود به اینکه ملّت او ملّت ابراهیم است و ملّت ابراهیم ملّت او (ص) است با اتّباع از ملّت ابراهیم (ع) به اتّباع از ملّت خود (ص) کنایه کرد و فرمود:] پس از ملّت (آئین) ابراهیم که حنیف (راستین، حقگرا، حقگو) است پیروی کنید و [او] از مشرکین نبود

همانا اوّلین خانه (بقعه) [از لحاظ زمان] که برای مردم وضع (خلق، بناء) شد همان (خانه‌‌ای) است که در مکّه مبارک (دارای برکت برای مجاور خود) است و به عنوان هدایت برای عالمیان است

در آن نشانه‌‌های واضح مقام ابراهیم هست و هر کس در آن داخل شود ایمن می‌‌باشد و حجّ (قصد) کردن برای خداوند بر مردم به این بیت (خانه) [وضع شده] است برای کسی که توانایی راه به سوی او دارد و هر کس کفر بورزد پس همانا خداوند از جهانیان بی نیاز است

[ای محمّد] بگو ای اهل کتاب چرا به آیات [تدوینی] خداوند [از آیات قرآن و تورات و انجیل، و آیات تکوینی و احکام الهی ثابت در شرایع سه‌‌گانه] کفر می‌‌ورزید و (حال آنکه) خداوند بر آنچه که عمل می‌‌کنید شهید (بسیار شاهد) است [پس بر کفرتان به آیات به شما جزاء می‌‌دهد و تحریف و پنهان کردن به شما نفع نمی‌‌رساند]

بگو: ای اهل کتاب چرا کسی که [برای او اسلام حاصل شده و] ایمان می‌‌آورد را [یا کسی که اسلام را می‌‌خواهد] از راه خدا [از حجّ یا جهاد یا مطلق خیر یا ولایت یا اسلام] باز می‌‌دارید (منع می‌‌کنید)، آن را بطور کج می‌‌خواهید (آرزو می‌‌دارید) و (حال آنکه) شما شاهد هستید [یعنی شما کسانی هستید که اهل ملّت شما در قضایای خود به شما استشهاد می‌‌کنند، یا شما در شهادات آنها امین هستید و اعتماد آنها بر شما است، یا شما علمای ملّت خود هستید، یا شما شهادت می‌‌دهید به اینکه این راه، راه خدا است، یا شهادت می‌‌دهید که شما از راه خدا جلوگیری می‌‌کنید] و خداوند از آنچه که عمل می‌‌کنید غافل نیست

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید [یعنی با بیعت عامّهٔ نبویّه و قبول دعوت ظاهره اسلام آورده‌‌اید] اگر از گروهی از کسانی که کتاب به آنها داده شده [که شما را از راه خدا باز می‌‌دارند و آن را کج می‌‌خواهند با استماع به آنها و قبول مفتریاتشان] اطاعت کنید شما را بعد از ایمانتان [از ایمانتان و از راه موصل به خداوند به حالت] کافران بر می‌‌گردانند

و چگونه کفر می‌‌ورزید [که آن بر شما نمی‌‌سزد] و (حال آنکه) شما هستید که آیات خداوند بر شما تلاوت می‌‌شود و رسول او در میان شما است [و شما با بیعت کردن با رسول (ص) به خداوند اعتصام (تمسّک) جُستید] و هر کس به خداوند متمسّک شود پس به راه راست هدایت شده [یعنی همانا شما با بیعت کردن با رسول (ص) به خداوند اعتصام (تمسّک) جُستید زیرا بیعت مورث تمسّک به کسی است که بیعت را قبول می‌‌کند و تمسّک به رسول (ص) برای مظهر تامّ بودن او برای او، تمسّک به خداوند است و کسی که به رسول (ص) اعتصام جوید به صراط مستقیم موصل به خداوند هدایت می‌‌شود برای اینکه رسول (ص) همان صراط مستقیم است و کسی که هدایت شد بر نمی‌‌گردد مگر وقتی که در کوری به غایت آن رسیده باشد]

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید از [سخط] خداوند بهراسید آن‌‌چنان که حقّ پروا کردن از او است و هرگز نمیرید مگر [در حالی که] شما مسلمان هستید [یعنی اسلام را تا حال مرگ ادامه دهید]

و همگی به ریسمان خداوند چنگ اندازید {حبل الله بر قرآن اطلاق می‌‌شود برای اینکه آن مانند ریسمان محسوس ممدود (کشیده شده) از خداوند به سوی خلق است، یک طرف آن همان مقام مشیّت و علویّت علیّ (ع) در دست خداوند است، و طرف دیگرش در دست مردم است و آن نقش آن و نوشتهٔ آن و لفظ آن و عبارت آن است، و بر کامل از نبّی (ص) یا ولیّ (ع) اطلاق می‌‌شود، زیرا او نیز ریسمان ممدود از جانب خداوند به سوی خلق است که یک طرف آن مشیّت است مانند قرآن و طرف دیگرش بشریّت او است، و بر ولایت تکوینی و ولایت تکلیفی اطلاق می‌‌شود زیرا آن نیز ریسمان ممدود است که یک طرف آن مشیّت است برای اینکه همه در مقامات عالیه متّحد هستند، و تفرقه جز این نیست که آن در عالم فرق است و طرف دیگر آن بشریّت کامل و صدر (سینه) قابل ولایت و بشریّت او است} [یعنی ای مسلمانان به محمّد (ص) و شریعت او و کتاب او چنگ بزنید و ای مؤمنین به علی (ع) و ولایتش چنگ بزنید] و [با چنگ انداختن به ادیان منسوخه و باطله و ولایت منافقین] پراکنده نشوید و نعمت خداوند را بر خود به یاد آورید آنوقت که دشمن [یکدیگر] بودید پس [با اسلام] بین قلوب شما الفت داد پس به نعمت او برادر [یکدیگر در دین] شُدید و (حال آنکه) بر لبهٔ پرتگاهی از آتش بودید پس خداوند شما را از آن رهانید این‌‌چنین [تبیین آیات مودعه دربارهٔ بیت و مقام و احکام مقرّرهٔ آن در باب حجّ بیت و آیات مذکورهٔ آن در مواعظ شما] است که خداوند آیات [تکلیفی و وعظی و تکوینی دیگر] خود را برای شما تبیین می‌‌کند به این ترقّب که شما [به مصالحتان و مضارّتان، یا به ولایت ولیّ امرتان] هدایت شوید

و باید امّتی (گروهی) از شما باشند که دعوت به خیر کنند [مقصود این است که بودن امّتی (گروهی) از شما داعى (دعوت کننده) به خیر امری حتمی است پس آنها را طلب کنید و دعوتشان را اجابت نمائید] و به معروف امر کنند و از منکر نهی نمایند و آنان همان رستگاران (کاملان در رستگاری) هستند

[پس بر تمسّک به این امّت اجتماع کنید] و مانند کسانی که بعد از آنکه بیّنات نزد آنها آمد فرقه فرقه (پراکنده) شدند و اختلاف کردند [مانند یهود و نصاری که تمسّک به اوصیاء موسی (ع) و عیسی (ع) را ترک کردند] نباشید و آنان (متشبّهین به آنها از این امّت) عذابی عظیم دارند

در روزی که روی‌‌هایی [از بشّاشت سرور (شادمانی) و نضارت (تر و تازه بودن) آن] سپید می‌‌شوند و روی‌‌هایی [از کابت (افسردگی) حزن و خوف و کدورت آن] سیاه می‌‌شوند پس کسانی که روسیاه می‌‌شود [به آنها گفته می‌‌شود:] آیا بعد از ایمانتان کفر ورزیدید پس عذاب را بچشید به [خاطر] آنکه [بعد از ایمانتان] کفر ورزیدید

و امّا کسانی که روسفید گشتند پس آنها در رحمت خداوند مخلّد (ماندگار) در آن هستند

این [مذکورات از آیهٔ اوّلین خانهٔ وضع شده برای مردم الی دخول در رحمت] آیات خداوند هستند [دالّ بر حقّ بودن او و مجازاتش بر اعمال] که آنها را [متلبّس به] حقّ [یا بواسطهٔ حقّ مخلوقٌ به] بر تو می‌‌خوانیم و خداوند [با سیاه کردن وجوه و چشاندن عذاب] ستمی برای جهانیان نمی‌‌خواهد [بلکه آن نتیجهٔ اعمال آنها است که به سوی آنها کشانده شده]

و آنچه که در آسمان‌‌ها هست و آنچه که در زمین هست برای خداوند است و امور به خداوند بازگردانده می‌‌شوند [یعنی هر فعلیّتی به فعلیّت دیگری منتهی می‌‌شود تا منتهی به فعلیّتی شود که فوق آن فعلیّتی نیست و آن ربوبیّت است]

شما [مخاطبان ائمّهٔ معصومین (ع)] بهترین امّت می‌‌باشید که برای [انتفاع] مردم [از عدم به وجود یا از عوالم عالی و حجاب‌‌های غیبی به عالم شهادت] خارج (فرستاده) شده‌‌اید که به معروف امر کنید و از منکر نهی کنید و [با ایمانی بالاتر] به خداوند ایمان بیاورید و اگر اهل کتاب ایمان بیاورند البتّه برای آنان خیر (خوب، بهتر) می‌‌باشد [بعضی] از آنها [مثل انصار از یهود مدینه و مثل بعضی نصاری از اهل حبشه و اهل یمن به محمّد (ص) قبل از مبعث او و بعد از بعثت او] مؤمن هستند و [امّا] اکثر آنان تبهکار [از مقتضای دینشان و کتابشان و وصیّت پیامبرشان خارج] هستند

هرگز جز اذیّتی (ضرری اندک) به شما ضرر نخواهند رساند و اگر با شما بجنگند به شما پشت می‌‌کنند سپس یاری نمی‌‌شوند

آنها به هر جائی دست یازند در ذلّت فرو رفته‌‌اند مگر به ریسمانی از خداوند [که همان فطرتی است که خداوند مردم را بر آن مفطور نموده که از آن به ولایت تکوینیّ تعبیر می‌‌شود که همان کتاب تکوینیّ الهی است و کتاب تدوینی ظهور آن و بیان آن است] و ریسمانی از مردم [که همان اتّصال به نبی (ص) با بیعت عامّه یا به ولیّ (ع) با بیعت خاصّهٔ ولویّه است و از آن به ولایت تکلیفیّه تعبیر می‌‌شود] و [در هر حال] با خشمی [بزرگ] از خداوند و (در حالی که) مسکنت آنها را فرا گرفته [به آخرت] باز می‌‌گردند {مسکین کسی است که فقر او را از حرکت در معاشش ساکن کرده و او حالاً بدتر از فقیر است که آنچه که او را بر مؤنتش کفایت کند نداشته باشد}، آن [مذکور از ضرب ذلّت و مسکنت و برگشتن به خشم] به این سبب است که آنها به آیات [تدوینیّ خداوند و احکام الهیّ که در کتبشان و شرایع آنان بود و به آیات تکوینی] خداوند [از محمّد (ص) و علیّ (ع) و معجزات آن دو و پیامبرانشان] کفر می‌‌ورزیدند و پیامبران را به غیر حقّ می‌‌کشتند آن [کفر ورزیدن و کشتن] به (سبب) آنچه است که عصیان کردند و تعدّی می‌‌کردند

[بعضی] از اهل کتاب [که ایمان آورده‌‌اند و فاسقان در احوالشان و اعمالشان] یکسان نیستند [از آنها امّتی در احوالشان و اخلاقشان و اعمالشان معتدل یا برای عبادت قائم] ایستاده هستند که در ساعاتی از شب آیات خداوند را تلاوت می‌‌کنند [یعنی در آیات خداوند از کتبشان و از قرآن راغب هستند و بدانها نظر می‌‌کنند و در آنها تدبّر می‌‌نمایند] و آنها [بر خداوند] سجده (خضوع) می‌‌کنند {سجود کنایه از نماز عتمه (عشاء) یا نماز شب است}

[به سبب سجود و تلاوت آیات بر دست محمّد (ص)] به خداوند و روز آخِر ایمان می‌‌آورند و به معروف امر می‌‌کنند و از منکر نهی می‌‌کنند و در خیرات [از عبادات و احسان به بندگان] شتاب می‌‌ورزند و آنان (بزرگان موصوف به این اوصاف) از صالحان هستند

و هر آنچه از خیر که انجام دهند پس هرگز [در آخرت] بابت آن (خیر) ناسپاسی نخواهند دید و خداوند به پرهیزگاران دانا است [و افعال حسنهٔ آنها از علم خدای تعالی مخفی نمی‌‌شود پس لامحاله به آنها پاداش می‌‌دهد]

همانا کسانی که کفر ورزیدند هرگز اموال آنها و نه اولاد آنها، آنها را از چیزی از [سخط] خداوند بی نیاز نخواهند کرد و آنان اصحاب آتش هستند، آنها در آن ماندگار هستند

مَثل آنچه [از قوا و ادراکات و اعمار (عمرها) و اموال که این کافران آنها را در غیر مواقع آن] که در این زندگانی دنیا [یا در حفظ آن یا ابقاء آن] انفاق می‌‌کنند [در هلاک و فناء آنها قبل از رسیدنشان به مبلغ (محلّ رسیدن) انتفاع] مانند [قرار دادن زرع در موضعی که هلاک شود یا با زرع آن در غیر وقت آن تا سرما آن را دریابد و آن را هلاک کند] مَثل بادی است که در آن سوز سرمای شدید هست که به کشتِ قومی که به خودشان ستم کرده‌‌اند اصابت کند و آن را هلاک (نابود) کند و خداوند [در فنای منفقات بلامنفعت کفّار] به آنها ظلم نکرده و لکن [آنها با انفاقشان در محلّی یا بر وجهی یا به نیّتی که منفعت آن به آنها نمی‌‌رسد خودشان] به خودشان ظلم می‌‌کنند

ای کسانی که [با ایمان عامّ و بیعت عامّهٔ نبویّه و قبول دعوت ظاهره] ایمان آورده‌‌اید [بعضاً] از غیر خود دوست همراز نگیرید که در تباهی شما کوتاهی نمی‌‌کنند [یعنی از خبال (تباهی) و فساد کردن دربارهٔ شما کوتاهی نمی‌‌کنند یا در خبال دربارهٔ شما سستی نمی‌‌کنند] و آنچه که شما را رنج دهد دوست می‌‌دارند همانا [با اینکه آنها به سبب نفاقشان می‌‌خواهند که نسبت به شما دوستی ظاهر نمایند در ضمن کلامشان] دشمنی از دهان‌‌هایشان آشکار شده و آنچه که سینه‌‌هایشان [از بغض بر شما] پنهان می‌‌کند بزرگتر است [از آنچه از زبان‌‌هایشان ظاهر می‌‌شود] همانا این آیات [و علامات دالّ بر بغضاء (دشمنی ورزیدن) آنها نسبت به شما و شدّت عداوت آنان] را برای شما تبیین کردیم اگر شما تعقّل می‌‌کردید [این علامات را درک می‌‌کردید و از موالات (دوستی کردن) با آنها اجتناب می‌‌کردید]

آگاه باشید این شما هستید که آنها را دوست می‌‌دارید و (حال آنکه) آنها شما را دوست ندارند و [شما] به همهٔ کتاب [مُنزل (نازل شده) بر شما] ایمان دارید [نه مانند کسانی که به بعضی ایمان آورده و به بعضی کفر می‌‌ورزند] و وقتی که با شما ملاقات کنند می‌‌گویند ایمان آورده‌‌ایم و وقتی که خلوت کنند از غیظ بر شما [برای عصبیّت (تعصّب ورزیدن) بر دین خود] سر انگشتان [خود] را می‌‌گزند بگو از خشم خود بمیرید همانا خداوند به ذات (درون) سینه‌‌ها دانا است [پس چگونه نداند آنچه را که در خلوات بر اعضاء ظاهر می‌‌شود]

اگر خوبی به شما برسد ناراحتشان می‌‌کند و اگر بدیی به شما اصابت کند به آن خوشحال می‌‌شوند [و این حالت دشمن است و حقّ او عداوت است نه موالات] و اگر [از موالات با آنها با خوفتان از ایذاء آنها و بر ایذاء آنها که شما را اذیّت می‌‌کنند] صبر کنید و [از آنان] پرهیز کنید (بر حذر باشید)، کید آنها چیزی به شما ضرر نمی‌‌زند همانا خداوند به آنچه که عمل می‌‌کنند محیط است

و [به یاد آورید یا یادآوری کن ای محمّد] آنوقت که در سپیده دم از اهل خود [به سوی کوه اُحُد] خارج شدی که مؤمنین را برای جنگ در جاهایی [مناسب] مستقر کنی و (حال آنکه) خداوند [حین با هم تشاور (مشورت کردن) شما بر اقوال شما] شنوا و [به نیّات شما] دانا است

آنوقت که دو طایفه (گروه) از شما همّت کردند (بر آن شدند) که آن دو سستی کنند و (حال آنکه) خداوند ولیّ آن دو است [پس بر آن دو شایسته نیست که آن دو سستی کنند] و مؤمنین پس باید فقط بر خداوند [نه بر غیر او] توکّل کنند

و همانا خداوند شما را در [جنگ] بَدْر [بین مدینه و مکّه] یاری کرد و (حال آنکه) شما [از حیث تعداد و ساز و برگ در انظار نُظّار] ذلیل بودید، پس [در اعتماد بر غیر و استمداد از غیر] از خداوند پروا کنید راجی به اینکه شما شکر کنید

[همانا خداوند شنونده بود] آنوقت که به مؤمنین می‌‌گفتی آیا شما را کفایت نمی‌‌کند که پروردگار شما با سه هزار از ملائکهٔ نازل شده به شما مدد کند

بلی اگر صبر کنید و تقوا پیشه کنید و آنها بی‌‌درنگ از [فوران] این [غضب] نزد شما می‌‌آیند و پروردگار شما با پنج هزار از ملائکهٔ علامت‌‌دار (با علاماتی که با آنها از غیر خود ممتاز می‌‌شوند) به شما مدد می‌‌کند

و خداوند آن (امداد ملائکه به شما) را قرار نداد مگر به عنوان مژده‌‌ای برای شما و تا قلوبتان به آن [از اضطراب] مطمئن شود و یاری‌‌ای [بدون توسّط اسباب و آلات و بدون حاجت به امداد و استعداد] جز از نزد خداوند عزیز (غالب) [که از مرادش منع نمی‌‌شود] و حکیم نیست [که نه یاری می‌‌کند و نه خوار می‌‌کند مگر برای حکمت‌‌ها و مصالح عائده به شما]

تا گروهی از کسانی که کفر ورزیدند را [با قتل و اسارت چنانکه در بدر واقع شد] قطع کند یا آنها را خوار کند پس نا امید بر می‌‌گردند (رجوع می‌‌کنند)

چیزی از [این] امر [اهلاک مشرکین یا احیاء آنان با ایمان آوردنشان] بر [عهدهٔ] تو نیست، یا که [خداوند] بر آنها توبه (التفات) می‌‌کند یا عذابشان می‌‌کند زیرا آنان ظالم هستند

و آنچه که در آسمان‌‌ها هست و آنچه که در زمین هست برای خداوند است، کسی را که بخواهد می‌‌آمرزد و کسی را که بخواهد عذاب می‌‌کند [یعنی امر مغفرت آنها و تعذیب آنها در دست او تعالی است] و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است [یعنی ترجیح بر جانب غفران است]

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید ربا نخورید (نگیرید) به دو برابر دو برابر و [در ارتکاب آنچه که دربارهٔ آن از ربا نهی شدید] از خداوند بهراسید باشد که شما رستگار شوید

و [با اجتناب کردن از مثل افعال آنان از أکل ربا و غیر آن] از آتشی که برای کافران آماده شده بپرهیزید

و [با طاعت رسول در آنچه که آن را به شما امر کرده و شما را از آن نهی کرده] از خداوند و رسول اطاعت کنید راجی به اینکه به شما رحم شود