حزب شمارهٔ ۱۸

همانا خداوند به شما (مردم مورد حسد واقع شده که خداوند از فضل خود به شما داده و به شما کتاب و حکمت و مُلک عظیم داده) امر می‌‌کند که [به جهت شکر بر آنچه که به آن بر شما انعام کرد] امانت‌‌ها را به اهل آنها بازگردانید [و آن را به غیر اهل آن اعطاء مکنید که به آن ظلم می‌‌کنید، و آن را از اهل آن منع نکنید که به آنها ظلم می‌‌کنید] و وقتی که بین مردم حکم می‌‌کنید به عدل حکم کنید همانا خداوند چه خوب به شما به آن پند می‌‌دهد [پس اندرزش را قبول کنید و از مخالفت کردن بر حذر باشید] که خداوند شنوا و بینا می‌‌باشد

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید از خداوند [در آنچه که نازل کرده و مخصوصاً عمدهٔ آنچه که نازل کرده و آن همانچه است که صلاح شما و رفع نزاع شما و ردّ اختلاف شما به آن است، و آن تعیین کسی است که در جملهٔ امور دنیوی و اخروی خود، و در آنچه که بر شما اشتباه می‌‌شود به او یعنی علیّ (ع) مراجعه کنید] اطاعت کنید و از رسول [در آنچه که برای شما آورده و در آنچه که شما را از آن نهی کرده] و دارندگان امر از میان شما [کسی که شأنش شأن رسول و امرش امر او و طاعتش طاعت او می‌‌باشد تا آنجا که طاعت هر کدام غیر طاعت دیگری نباشد] اطاعت کنید و اگر دربارهٔ چیزی [بی اهمیّت] با هم نزاع دارید [چه رسد به نباء عظیم (خبر بزرگ) که همان خلافت و تعیین اولی الامر است] پس آن را به خداوند و رسول اعاده کنید [پس وقتی که آن دو او را برای شما تعیین نمودند پس جمیع امورتان را به او واگذار کنید] اگر به خداوند و روز آخِر ایمان می‌‌آوردید، آن بهتر و [بلکه] بهترین تأویل (برگرداندن) می‌‌بود [نه برگرداندن عبارت «اولی الامر» با معنی کردن آن به سلاطین]

آیا ندیدی کسانی را که می‌‌پندارند که آنها به آنچه که به تو نازل شده و آنچه که قبل از تو نازل شده ایمان آورده‌‌اند می‌‌خواهند که محاکمه را نزد طاغوت [یعنی خارج از حکومت عقل که همان علیّ (ع) است] ببرند و (حال آنکه) امر شده‌‌اند که به او [یعنی به کسی که از حکومت عقل و حکم خدا خارج شده است] کفر بورزند و شیطان می‌‌خواهد که آنها را به گمراهی‌‌ای دور گمراه کند

و وقتی که به آنها گفته شود که به سوی آنچه که خداوند نازل کرده و به سوی رسول بیائید، منافقین را می‌‌بینی که با روی گردانیدن از تو اعراض می‌‌کنند

پس وقتی که به آنچه که دستانشان پیش انداخته (مرتکب شده‌‌اند) مصیبتی (عقوبتی) [از خداوند] به آنها اصابت کند سپس چطور [به دروغ برای عذر خواهی] نزد تو می‌‌آیند [در حالی که] به خداوند قسم یاد می‌‌کنند که خواسته‌‌ای جز احسان [به تو و امّت تو] و توفیق (آشتی دادن) [بین آنها] نداشته‌‌ایم

آنها کسانی هستند که خداوند آنچه [از نفاق] که در قلوب آنان است را می‌‌داند پس از آنان روی بگردان و [برای اتمام حجّت و تقلیل اظهار نفاق آنها] به آنها نصیحت کن و دربارهٔ خودشان [در شأن علی (ع)] به آنها با گفتاری رسا [که در آنها اثر کند و آنها را از اظهار نفاقشان منع کند تا آنکه بسیاری از امّت تو موافق آنها نشوند] بگو

و رسولی را نفرستادیم مگر برای اینکه به اذن خداوند اطاعت شود و اگر آنها آنوقت که [با معاهدت بر معاندت علیّ (ع) و اتّفاق بر غصب حقّ او] به خودشان ستم کردند [توبه می‌‌کردند و پشیمان می‌‌شدند و] نزد تو [یا از جهت تعریض نزد علی (ع)] می‌‌آمدند و از خداوند طلب آمرزش می‌‌کردند و رسول برای آنها طلب آمرزش می‌‌کرد حتماً خداوند را بسیار توبه (التفات) کننده و مهربان می‌‌یافتند [زیرا او علیّ (ع) را باب خود و مظهر رحمت خود قرار داد، پس کسی که نزد او توبه کند پس به توبۀ خداوند و رحمت او دست یافته است]

پس نه چنین است، پروردگارت را قسم که ایمان نمی‌‌آورند (متّصف به اسلام و ایمان عامّ نمی‌‌گردند) تا آنکه در آنچه که بین خود مشاجره (با هم نزاع) می‌‌کنند تو [یا از جهت تعریض علی (ع)] را حَکم کنند سپس از آنچه که [تو یا علی] قضاوت (حکم) کنی در خودشان حرجی (مسؤولیتی) نمی‌‌یابند که به جهت تسلیم شدن [خودشان را بر تو یا بر علی] تسلیم کنند

و اگر ما بر ایشان می‌‌نوشتیم (مقرر می‌‌کردیم) که [برای کفّارهٔ ذنوبتان] خودتان را بکشید [چنانکه بر بنی اسرائیل بعد از عبادت آنها بر گوساله قتل را مقرّر کردیم و آنان انجام دادند و اینان نادم نمی‌‌شوند و انجام نمی‌‌دهند] یا از دیارتان [به جلاء و اخراج] خارج شوید جز اندکی از آنان آن را انجام نمی‌‌دادند و اگر آنها به آنچه که به آن [از رجوع به کتاب و به قول تو دربارهٔ علیّ (ع) و از رجوع به او و رضایت به حکومت او و تسلیم شدن بر او بعد از نادم شدن و طلب استغفار از او] به آن نصیحت می‌‌شوند انجام می‌‌دادند البتّه برایشان بهتر و [برای اقدام آنها بر تسلیم شدن] پایدارتر می‌‌بود

و آنگاه محقّقاً از نزد خود پاداش بزرگی به آنها می‌‌دادیم [برای اینکه او باب رحمت ما است و کسی که به او روی آورد خائب (ناامید، بی ثمر) برنمی‌‌گردد]

و حتماً آنان را به راه راست هدایت می‌‌کردیم {زیرا ندامت از مخالفت کردنشان با او و طلب مغفرت از او موجب شمول رحمت ما بر آنها می‌‌شود و مستحقّ ایمان و توبۀ خاصّه بر دست او می‌‌شوند، و در این صورت آنها را قبول می‌‌کرد و برای آنان توبه می‌‌نمود و از آنها بیعت خاصّهٔ ولویّه می‌‌گرفت، و برای آنان دری به راه راست باز می‌‌کرد که همان راه قلب بلکه طریق به حضور نزد او است که همان حضور نزد خداوند است}

و هر کس از خداوند و رسول [با قبول امر آن دو دربارهٔ علی] اطاعت کند [و به او رجعت کند و به او التجاء برد، به او رحم می‌‌کند و از او بیعت و میثاق الهی می‌‌گیرد و او را در ولایت خود داخل می‌‌کند، و کسانی که علی (ع) آنها را در ولایتش داخل کند] پس آنها با کسانی خواهند بود که خداوند بر آنها نعمت کرده از پیامبران و صدّیقان و شهداء و صالحین {زیرا نعمت حقیقی همان علیّ (ع) و ولایت او است، و کسی که به نبوّت و کمالات آن برسد، به آن نرسیده مگر با ولایت علی، و از آنها کسی که ابتلاء شود ابتلاء نشده مگر با وقوف در ولایت علی} و آنها به نیکی رفیق (مهربان) هستند {نبىّ انسانی است که چیزی به او وحی می‌‌شود، و صدّیق کسی است که قولاً و فعلً و عقیدتاً و خلقاً از اعوجاج خارج شده و غیر خود را نیز از اعوجاج خارج می‌‌سازد و مراد از آنها اوصیاء هستند که در خودشان کامل و مکمّل بر غیر خود گشته‌‌اند، و شهداء آن کسانی هستند که با سلوک یا با جذب غیب را مشاهده کرده‌‌اند و به مقام قلب رسیده‌‌اند و نزد پروردگارشان در ولایت که همان علی (ع) است حاضر شده‌‌اند، یا مراد از آنها کسانی هستند که در جهاد استشهاد (طلب شهادت) کردند، و صالحین در اینجا آن کسانی هستند که به ولایت توسّل جستند، و به مقامی در آن نرسیده‌‌اند لکن از روی صدق سلوک کرده‌‌اند}

آن فضل از خداوند است [و کسی که فضل را طلب می‌‌کند پس باید به علیّ (ع) تولیّ نماید و باید که با بیعت با او در ولایت او داخل شود] و خداوند به لحاظ دانائی کافی است [به مقدار استحقاق شما و سلوک شما در طریق ولایت او، و به قدر طاعت شما و سلوک شما بر شما تفضّل می‌‌کند]

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید آمادگی خود را برگیرید و گروه گروه کوچ (حرکت) کنید یا همگی با هم کوچ کنید

و همانا از شما البتّه کسانی هستند که کندی (درنگ) می‌‌کنند و اگر مصیبتی [ظاهری مانند قتل و هزیمت (شکست) و جراحت یا باطنی مانند ریاضات و ابتلائات راه] به شما اصابت کرد می‌‌گوید همانا خداوند بر من نعمت نهاد که در آنوقت با آنها شهید نشدم {و سلامت در دار بلاء را در برابر ابتلاء در طریق دار راحت، نعمت می‌‌بیند، و حال آنکه اگر در طریق آخرت نباشد، یا به انصراف از ولایت باشد نقمت است، زیرا کرامت به ایمان است که آن قبول دعوت باطنه و بیعت با صاحب آن با شرائط آن و با کسب خیر در آن است که به سوی ایثار (ترجیح دادن) آخرت بر دنیا می‌‌کشاند}

و اگر فضلی [ظاهری یا باطنی] از خداوند به شما اصابت کند انگار بین شما و آنان دوستی نبوده البتّه حتماً می‌‌گویند ای کاش با آنها می‌‌بودم و به پیروزی بزرگ پیروز می‌‌شدم

پس [مؤمنین] باید در راه خدا جنگ کنند کسانی که زندگانی دنیا را به آخرت می‌‌فروشند [یعنی کسانی که بر دست محمّد (ص) یا علیّ (ع) انفسشان و اموالشان را به اینکه جنّت برای آنها باشد بیع (بیعت) کرده‌‌اند] و کسی که در [حالی که او در راه خدا یا در حفظ] راه خدا می‌‌جنگد چه کشته شود یا غلبه کند پس اجری عظیم به او خواهیم داد

و شما [کدام منفعت را یا] چه [مانعی] دارید! که جنگ نمی‌‌کنید [زیرا ولایت همان سبیل الله حقیقی است] در [تقویت] راه خدا [یا حفظ آن و همان ولایت] و مستضعفین (ضعیف نگهداشته شدگان) [ائمّه و اتباع آنان و اولاد آنان که اشباه مردم آنان را ضعفاء می‌‌شمارند یا آنان را به سبب منع غنیمت آنها و قتل یارانشان ضعفاء قرار داده‌‌اند یا ضعفاى عقول از شیعه یا غیر آنها] از مردان و زنان و فرزندان کسانی که [بر دفع دشمنان قوّت ندارند و] می‌‌گویند [ای] پروردگار ما، ما را از این قریه که اهل آن ستمکار هستند خارج کن و از نزد خودت ولیّی برای ما قرار بده و از نزد خود یاوری برای ما قرار بده

[زیرا] کسانی که ایمان آورده‌‌اند در راه خدا می‌‌جنگند و کسانی که کفر ورزیده‌‌اند در راه طاغوت می‌‌جنگند، [وقتی که مؤمنان در راه خدا می‌‌جنگیدند و کافران در راه شیطان می‌‌جنگیدند] پس [ای مؤمنین] با اولیاء شیطان بجنگید همانا فریب (نیرنگ) شیطان ضعیف می‌‌باشد

آیا ندیدی (نظر کن) به کسانی [از قاعدین] که به آنها گفته شد [از جنگیدن] دست بدارید و نماز را اقامه کنید و زکات بدهید [تا آنکه فضیلت جهاد را بدانید] پس چون جنگ بر آنها مقرّر شد آنوقت گروهی از آنها [برای خو نکردن آنها به جهاد و عدم تمکّن آنها در صفات مردان] از مردم مانند ترسیدن از خداوند یا با ترسی بیشتر می‌‌ترسند و [به سبب تنگی سینه‌‌هاشان از مجاهرت (رودررو شدن) با اعداء] گفتند [ای] پروردگار ما، چرا جنگ را بر ما مقرّر داشتی چرا برای ما به زمانی نزدیک [یعنی زمان دولت (گردش نیکی به سود کسی) مؤمنین] به تأخیر نینداختی، [به آنها] بگو متاع (بهره‌‌مندی) دنیا اندک است و آخرت برای کسی که تقوا پیشه کند بهتر است و [به اندازهٔ] فتیلی (رشتهٔ نازک در شکاف هستهٔ خرما) ظلم نمی‌‌شوید [تا آنکه بهراسید که به رنج‌‌هاتان اجر داده نمی‌‌شوید]

هر کجا که باشید مرگ شما را در می‌‌یابد و اگرچه در برج‌‌هایی برافراشته (قصور مرتفع) باشید و [ای محمّد! لکن اگر به آنها با هر پندی نصیحت کنی فهم نمی‌‌کنند و] اگر به آنها نیکیی اصابت کند می‌‌گویند این از نزد خداوند است و اگر بدی به آنها اصابت کند می‌‌گویند که این از نزد تو است [مثل گفتارشان: که چرا جنگ را بر ما مقرّر کردی؟!]، بگو همه از نزد خداوند است {زیرا فاعل در هر موجودی همان خداوند است، و از شما جز استعداد قبول نیست}، و این قوم را چه می‌‌شود که به فهم سخن نزدیک نمی‌‌شوند [و در کلام مخالطه می‌‌کنند]

آنچه که از نیکی به تو اصابت کند پس از خداوند است و آنچه که از بدی به تو اصابت کند پس از خود تو است و تو را به عنوان رسول برای مردم فرستادیم [نه فاعل بر خیر و شرّ و وجهی بر تطیّر (فال بد زدن) به تو نیست] و خداوند به لحاظ گواه بودن کافی است [پس عدم اقرار آنها به رسالت تو به تو ضرر نمی‌‌رساند و]

کسی که از رسول اطاعت کند پس به تحقیق از خداوند اطاعت کرده و کسی که روی گرداند پس تو را پاسدارنده علیهم (بر آنها) نفرستادیم [تا آنکه تو بر حفظ نکردن آنها حسرت بخوری]

و [با زبان‌‌هایشان] می‌‌گویند [شأن ما دربارهٔ علی] طاعت است و وقتی که از نزد تو بیرون می‌‌روند گروهی از آنها شبانه غیر آنچه را که [دربارهٔ علی] می‌‌گویی در سر می‌‌پرورانند [و دسیسه می‌‌کنند و پیمان می‌‌بندند بر اینکه علیّ (ع) را از خلافت منع کنند] و خداوند آنچه را که شبانه دسیسه می‌‌کنند می‌‌نویسد پس از آنها اعراض کن [و آنها را مؤاخذه نکن که آن برای تو از جهت به فتنه نیفتادن سایر امّت تو اصلح است] و [در جملهٔ امورت خصوصاً در آنچه که از خلافت علی به آن اهمیّت می‌‌دهی] بر خداوند توکّل کن و خداوند به عنوان وکیل کافی است [زیرا او در امضاء امر به معاون و نه در استعلام امر به مشاور حاجت ندارد]

آیا پس در قرآن [و اینکه آن از نزد خداوند است] تدبّر (تفکّر) نمی‌‌کنند [تا صدق تو و رسالت تو را بدانند! آنگاه خلاف طاعت تو نقشه نکشند] و اگر از نزد غیر خداوند می‌‌بود حتماً در آن اختلاف زیادی می‌‌یافتند

و وقتی که به آنها امری (خبری) از امنیّت یا ترس می‌‌آید [برای عدم توکّلشان و عدم ثباتشان در ایمان] آن را فاش می‌‌کنند و اگر آن را به رسول و به اولوالامر از خود واگذار می‌‌کردند [و او را وکیل خود می‌‌کردند و دربارهٔ آن چیزی تکلّم نمی‌‌کردند یا آن را بر آنان اظهار می‌‌کردند نه بر غیر آنان] البتّه کسانی از آنها که آن را استنباط می‌‌کنند آن را می‌‌دانستند و اگر فضل خداوند [یعنی رسالت] و رحمت او [یعنی ولایت] بر شما نمی‌‌بود البتّه جز [اشخاص] اندکی از شیطان پیروی می‌‌کردید

پس در راه خدا جنگ کن [و از اعانت قومت و عدم آن باک مدار] که تو مکلّف نمی‌‌شوی مگر به [فعل] خودت [یا به اصلاح آن یا به اصلاح علی زیرا او نفس تو است]، و مؤمنین را ترغیب کن {زیرا اگرچه تو به آنها احتیاج نداری بلکه آنها به اصلاح کردن تو آنها را به تو محتاج هستند و جنگ کردن اصلاح برای آنها است برای اینکه آن مورث تشجّع (دلیری کردن) و تمکّن و ثبات و توکّل می‌‌شود} چه بسا خداوند که از سختی (گزند) کسانی که کفر ورزیده‌‌اند کفایت (جلوگیری) کند و (حال آنکه) خداوند از جهت سختگیری (گزند رساندن) شدیدتر و از جهت سزا رساندن (تعذیب) شدیدتر [از کفّار] است

کسی که به شفاعتِ پسندیده‌‌ای شفاعت کند [یعنی عمل حسنى را به عمل حسن دیگری منضمّ کند، یا به صاحبش (رفیقش) منضمّ شود و در عمل حسن با او مشارکت نماید، یا بین دو نفر را صلح دهد، یا از غیر خود برای رفیقش خیری را طلب یا سؤال نماید یا ضرری را دفع و عقوبتی را ترک کند، یا برای دوستش به خیر دعاء کند، یا رفیقش را به خیری دعوت یا بر خیری اعانت یا دلالت کند] نصیبی از آن برای او می‌‌باشد و کسی که شفاعت سیّئه‌‌ای را شفاعت کند از کفل (بهرهٔ) آن برای او می‌‌باشد {نصیب و کفل، حظّ و آنچه که از قسمت داده می‌‌شود است لکن استعمال نصیب در آنچه که در آن برای صاحبش حظّ هست از استعمال آن در آنچه که تعب وی در آن هست بیشتر است و کفل به عکس از آن است} و خداوند بر هر چیزی مراقب (مقتدر یا حافظ) است [که شفاعت شفیعى و نه کیفیّت آن و نه قدر آن از او فوت نمی‌‌شود]

و وقتی که با تحیّتی (درودی، تهنیتی) به شما تحیّتی گفته شود پس با بهتر از آن تحیّت بگویید یا همان را ردّ کنید {تحیّت در عرف همان تسلیم (سلام کردن) است لکن مراد از آن معنایی اعمّ از تسلیم است و آن ایصال (رسانیدن) خیر به غیر است به نحو شفقّت (مهربانی) و تعظیم از روی تسلیم و دعاء و ثناء و تعظیم و هدیّه دادن، و نوشتنی که در آن تعظیم و شفقت و زیارت و غیر آن هست از آنچه که بر عظمت تحیّت شونده در قلب تحیّت گوینده و محبوبیّت او برای وی دلالت می‌‌نماید} همانا خداوند بر هر چیزی بسیار حسابگر است [پس شما را بر تحیّات شما و قدر آنها و ایضاً بر اغراض شما در آنها حسابرسی می‌‌کند پس آنها را به اغراض نیامیزید]

الله [خدائی است که]، هیچ خدایی جز او نیست البتّه شما را تا روز قیامت که شکّی در آن نیست جمع می‌‌کند و از خداوند راستگوتر کیست