حزب شمارهٔ ۲۱

خداوند سخن بلند راندن به بدی را دوست ندارد مگر کسی که مورد ظلم واقع شده [صدا بلند کند] و خداوند شنوا [است که قول ظالم و قول مظلوم را می‌‌شنود و به قدر همه بسیار] دانا می‌‌باشد

اگر [نسبت به کسی که به شما ظلم کرده] نیکیی را آشکار کنید یا آن را مخفی بدارید یا از بدی عفو کنید {مراد از عفو در اینجا اعمّ از صفح است که آن تطهیر قلب از حقد (کینهٔ پنهان در دل) بر بدی کننده است}، [پس اگر آن را انجام دهید متخلّق به اخلاق خداوند می‌‌شوید و به صفات او متّصف می‌‌شوید و مستحقّ عفو و احسان او می‌‌شوید] پس همانا خداوند بخشاینده و توانا می‌‌باشد

همانا کسانی که به خداوند و رسولانش کفر می‌‌ورزند و می‌‌خواهند که بین خداوند و رسولان او فرق قائل شوند [به اینکه به خداوند ایمان آورده‌‌اند و به رسول کفر ورزیده‌‌اند] و می‌‌گویند به بعضی [مانند خداوند یا به بعضی از رسولان مانند محمّد (ص)] ایمان می‌‌آوریم و به بعضی [مانند اوصیاء او (ع)] کفر می‌‌ورزیم و می‌‌خواهند که در بین آن [یعنی ایمان به محمّد (ص) و کفر به اوصیاء او (ع)] راهی را برگیرند

آنان حقاً همان کافران هستند {برای اینکه آنها کاملان در کفر هستند به حیثی که نفاق را به کفرشان منضمّ کردند و با اظهار اسلامشان بسیاری را از ایمان صدّ نمودند} و برای کافران عذابی خفت‌‌آور (خوار کننده) آماده کرده‌‌ایم

و کسانی که به خداوند و رسولانش ایمان آورده‌‌اند و بین احدی از آنها فرق نمی‌‌گذارند به آنان اجرشان داده خواهد شد [یعنی ما حتماً اجور آنان را بحسب عملشان عطاء می‌‌کنیم و زلّات (لغزش‌‌ها) آنان را می‌‌آمرزیم، و بر آنها با رحمت خاصّه بحسب شأن ما از مغفرت و رحمت تفضّل می‌‌کنیم] و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان می‌‌باشد

اهل کتاب از تو درخواست می‌‌کنند که از آسمان کتابی بر آنها نازل کنی پس همانا [پدران آنها که آنها از اسناخ (گونه‌‌ها، قماش‌‌ها، بیخ‌‌ها و بُن‌‌ها، چرک‌‌ها و ریم‌‌ها، روغن‌‌های فاسد شده) آنها هستند] بزرگتر از آن را از موسی درخواست کردند و گفتند: خداوند را آشکارا (به عیان) به ما نشان بده پس به (سبب) ظلمشان صاعقه آنها را در گرفت سپس بعد از آنکه بیّنه‌‌ها [یعنی معجزات از موسی (ع)] نزد آنها آمد گوساله را [به عنوان معبود] اتّخاذ کردند و [محض رحمت خود] از آن عفو کردیم و به موسی سلطانی (حجّتی) مبین (واضح و موضح) [بر صدق او] دادیم

و طور را به (سبب) [تحصیل] میثاق آنها فوق آنها رفیع کردیم و [به زبان مظهر خود و خلیفهٔ خود موسی (ع)] به آنها گفتیم که از درب (باب حطّه) سجده‌‌کنان داخل شوید و به آنها گفتیم که در شنبه تعدّی نکنید [یعنی شنبه را برای آنها محترم قرار دادیم و در آن آنها را از بعضی از آنچه که برای آنها در غیر آن مباح کرده بودیم مانند صید کردن منع کردیم] و از آنها پیمانی محکم گرفتیم {پس ای امّت محمّد (ص) ما بر شما به ولایت پیمان گرفتیم، پس به یاد آورید امّت موسی (ع) را تا به سبب نقض این پیمان مثل آنها معاقب (عقاب شده) نگردید}

پس به (سبب) آنچه که میثاقشان را نقض کردند و کفرشان به آیات خداوند، و کشتن آنها انبیاء را به ناحقّ [به آنها به آنچه که بر زبان شما مَثل شده و مشهور است انجام دادیم] {پس حذر کنید از اینکه علی (ع) و حسن (ع) و حسین (ع) را بکشید زیرا شأن آنها شأن انبیاء بلکه رفیع‌‌تر است چنانکه نبیّ شما دربارهٔ آن با شما سخن گفته است} و گفتارشان که قلوب ما در پرده است [یا به جهت استکبار و ارتضاء به انفس خود اوعیه (ظرف‌‌ها) برای علوم هستند، یا به جهت استهزاء انبیاء در اکنّه‌‌ای (درپوشی، پرده‌‌ای) است پس حذر کنید از اینکه در مقابل آنان به آراء خود مستبد شوید]، بلکه خداوند به (سبب) کفرشان بر آن مُهر نهاد، پس جز [به ایمانی اندک همان ایمان عامّ نبوی یا جز اندکی ایمان نمی‌‌آورند]

و به (سبب) کفرشان [به عیسی] و گفتارشان به مریم با بهتانی بزرگ {پس حذر کنید که بر مریم این امّت بهتان نزنید و حدیثی را وضع نکنید و فدک را از او نگیرید}

و گفتهٔ آنها همانا ما مسیح عیسی بن مریم فرستادهٔ خداوند را کشتیم {عبارت «فرستادهٔ خداوند» را به جهت استهزاء ذکر کردند پس حذر کنید از اینکه مسیح این امّت را بکشید، و از اینکه آنچه که امّت عیسى (ع) در حقّ او گفتند را انجام دهید}، و (حال آنکه) او را نکشتند و او را مصلوب نکردند و لکن بر آنان مشتبه شد، و همانا کسانی که در آن اختلاف کردند البتّه در شکّ از آن هستند و به آن علمی ندارند مگر به پیروی از گمان، و یقیناً او را نکشتند

بلکه خداوند او را به سوی خود بالا برد و خداوند غالب [می‌‌باشد که مغلوب نمی‌‌شود که پیامبرش (ع) بر خلاف ارادهٔ او کشته شود، یا در مظاهر خلفایش مغلوب نمی‌‌شود، و آنچه که دیده می‌‌شود از قتل و اذیّت آنها جز این نیست که آن نسبت به بدن عنصری آنان و همان سجن (زندان) آنها و لباس انفس آنان است] و حکیم می‌‌باشد [یعنی اگر بر سجن آنان و لباس آنان تصرّفی از اعداء واقع می‌‌شود پس آن ایضاً به حکم او است]

و اهل کتابی نیست مگر آنکه قبل از مرگش حتماً به او ایمان می‌‌آورد و در روز قیامت بر آنها بسیار شاهد (مشاهده کننده) می‌‌باشد

و به (سبب) ظلم کسانی که یهودی شدند و به (سبب) جلوگیریشان بسیاری را از راه خدا {«سبیل الله» (راه خدا) همان امام است که بابِ قلب را باز می‌‌کند پس سالک با توسّل به او الی الله سیر می‌‌کند، و هر عملی که تو را به این امام راهنمائی کند ایضاً سبیل الله است} طیّباتی که برایشان حلال شده بود را بر آنها حرام کردیم

و [به سبب] ربا گرفتن آنها و (حال آنکه) از آن نهی شده بودند و [به سبب] خوردن آنها اموال مردم را به باطل و برای کافران از آنها [نه تائبین (توبه کنندگان) و نه مذنبین (گناهکاران) معترف] عذابی دردناک را آماده کرده‌‌ایم

لکن استواران در علم از آنها و مؤمنان [یعنی منقادان مسلمون (تسلیم شدگان) به تو از امّت تو یا از آنها و از امّت تو] به آنچه که به تو نازل کرده‌‌ایم و به آنچه که قبل از تو نازل شده ایمان می‌‌آورند و بپا دارندگان نماز و دهندگان زکات {علیّ (ع) با اسم «مقیم الصّلات» و «مؤتى الزّکات» نامیده شده} و [آنان] مؤمنان به خداوند و روز آخِر هستند به آنان (راسخان مؤمنان) بزودی اجر بزرگی خواهیم داد

همانا ما به تو وحی کردیم چنانکه به نوح و انبیاء بعد از او وحی کردیم و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و سبط‌‌ها و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی کردیم و به داود زبور را دادیم

و رسولانی [فرستادیم] که قبلاً آنها را بر تو حکایت کرده‌‌ایم و رسولانی که آنها را بر تو حکایت نکرده‌‌ایم، و خداوند با کلام گفتن با موسی تکلّم کرد

رسولانی بشارت دهنده و بیم دهنده تا مبادا برای مردم علی (بر) خداوند بعد از رسولان حجّتی باشد [به اینکه بگویند: ما در زمانی بودیم که در آن رسول و نه کسی که معالم دین را به ما تعلیم دهد نبود] و خداوند عزیز [می‌‌باشد که از ارسال رسولان و نه از نصب خلیفه برای آنان مانعی برای او نیست] و حکیم می‌‌باشد [که ارسال رسولان از او و نصب خلیفه برای مصالح کلّیّه و غایات متقنه می‌‌باشد]

لیکن خداوند شهادت می‌‌دهد به آنچه که [دربارهٔ علی (ع)] به تو نازل کرد، آن را به علم خود نازل کرد و ملائکه شهادت می‌‌دهند و شهید (بسیار شاهد) بودن خداوند کافی است [پس حاجت به غیر او نیست]

همانا کسانی که [به آنچه که دربارهٔ علیّ (ع) یا سبیل الله به او نازل شد] کفر ورزیده‌‌اند و مردم را از راه خدا [ولایت علی (ع)] بازداشتند به گمراهیی دور [از طریق] گمراه شدند

همانا خداوند بر آن نباشد که کسانی که کفر ورزیده‌‌اند و [به آل محمّد (ص)] ظلم کرده‌‌اند آنها را بیامرزد و نه آنها را به راهی هدایت کند

مگر به طریق جهنّم که در آن همیشگی ماندگارند و آن برای خداوند آسان می‌‌باشد

ای مردم به تحقیق این رسول به حقّ [یعنی به ولایت علیّ (ع)] از سوی پروردگار شما نزد شما آمده پس ایمان بیاورید [و تبعیّت کنید] که برای شما بهتر است و اگر [به این حقّ] کفر بورزید [از حیطهٔ قدرت او و تصرّف او خارج نمی‌‌شوید و شما را بدون عقوبت و جزاء مهمل نمی‌‌گذارد] پس همانا آنچه که در آسمان‌‌ها و [آنچه که در] زمین هست برای خداوند است و خداوند دانا و حکیم می‌‌باشد [که شما را مهمل نمی‌‌گذارد بلکه به آنچه که حکمت او اقتضاء می‌‌کند به شما جزاء می‌‌دهد]

ای اهل کتاب [ای یهود با پائین آوردن عیسى (ع) از مرتبه‌‌اش و قرار دادن او بر غیر رشد (راستی و درستی در راه حقّ) وی و ای نصاری با رفع (بالا بردن) او از مرتبت وی با قرار دادن او به عنوان خدا یا به عنوان پسر] در دینتان غلوّ نکنید {غلوّ اگرچه در افراط اظهر باشد لکن صاحب تفریط در حقّ عیسی (ع) از یهود به اعتبار این است که آنها در پائین آوردن او (ع) از مرتبهٔ ولد رشده (حلال‌‌زاده) به لغیّه (حرام‌‌زاده) از حدّ تجاوز کردند} و جز حقّ بر خداوند نگویید [که او پدر یا سوّمین از سه است] جز این نیست که مسیح عیسی پسر مریم رسول خدا و کلمهٔ او است که آن را بر مریم القاء کرد و روحی از او است [و لغیّه نیست چنانکه یهود پنداشتند، و نه پسر یا خدا است چنانکه نصاری پنداشتند] و به خداوند و رسولان او ایمان آورید و نگویید [که خدا و مسیح (ع) و مریم (ع) اقانیم] سه‌‌گانه هستند، [و از تثلیث] باز ایستید برای شما بهتر است، جز این نیست که الله خدای واحد است [که شریکی در خداوندی و نظیر و قرین ندارد] او منزّه است که فرزندی داشته باشد، آنچه که در آسمان‌‌ها و آنچه که در زمین هست برای او است [همه چیز مملوک او هستند چیزی مثل او نمی‌‌شود و مساوی او نمی‌‌شود تا که فرزندی داشته باشد] و خداوند به عنوان وکیل کافی است [یعنی که او از اخذ وکیل غنی است پس احتیاج به فرزندی که وکیل او باشد ندارد]

مسیح و نه ملائکهٔ مقرّب هرگز استنکاف (سرپیچی) نخواهند کرد از اینکه به عنوان بنده برای خداوند باشند و هر کس از عبادت او استنکاف کند و استکبار بورزد {استنکاف ترّفع (برتری طلبی) بر شیء است به تصوّر نقصان در آن و استکبار ترفّع علیه (بر آن) است به تصوّر رفعت (برتری) فی نفسهٔ مستکبر (طلب بزرگی کننده)} پس بزودی آنها (عابدین و مستنکفین) را جمیعاً به سوی خود حشر خواهد کرد

و امّا کسانی که [با بیعت عامّه] ایمان آورده‌‌اند و [با بیعت خاصّه و اعمال متعلّقه به آن] عمل صالح کرده‌‌اند پس پاداششان به آنها وفا (به تمام داده) می‌‌شود و از فضل خویش به آنان می‌‌افزاید و امّا کسانی که استنکاف کردند و استکبار ورزیدند پس آنها را به عذابی دردآور معذّب می‌‌کند و برای خود غیر از خداوند ولیّ و نه نصیری نمی‌‌یابند {نصیر همان نبوّت و نبی است و اینکه ولىّ همان ولایت و ولىّ است و خلفای آن دو در مقام آن دو می‌‌ایستند}

ای مردم هرآینه برهانی از پروردگارتان نزد شما آمده و به سوی شما نوری آشکار کننده نازل کردیم {برهان چیزی آنچه است که بر آن دلالت می‌‌کند، و نور آنچه است که اشیاء به سبب آن دیده می‌‌شوند، رسالت تنبّه (بیداری) از غفلت و جهالت است و دلالت می‌‌کند بر کسی که به طریق هدایت می‌‌کند، و ولایت به آن طریق دیده می‌‌شود، پس برهان محمّد (ص) است از حیث رسالت و نور علیّ (ع) است از حیث ولایت، توضیح اینکه: ولایت علیّ (ع) اشرف از ولایت محمّد (ص) و رسالت او نیست، بلکه: ولایت محمّد (ص) اشرف از رسالتش است}

و امّا کسانی که به خداوند ایمان آوردند {اشاره به بیعت عامّه بر دست محمّد (ص) است} و به آن چنگ زدند {اشاره است به بیعت خاصّه بر دست علیّ (ع)} پس بزودی آنان را در رحمتی و فضلی از خود داخل خواهد کرد {رحمت، همان موائد (مائده‌‌ها) ولایت است و فضل موائد رسالت است و رحمت همان ولایت و فضل همان رسالت است} و آنها را به سوی خود به راه مستقیم هدایت می‌‌کند (می‌‌بَرَد)

از تو استفتاء (طلب فتوا کردن) می‌‌کنند بگو خداوند دربارهٔ کلاله (ورّاثی که فرزند و پدر در میانشان نباشد که موجب منع یا محرومیت وارث دیگر می‌‌شوند) به شما فتوا می‌‌دهد که اگر مردی که فرزندی ندارد مُرد و (در حالی که) خواهر دارد پس برای او (مؤنّث) نصف ماترک است و او (مذکّر) [تمام مال او (مؤنّث) را] از او (مؤنّث) ارث می‌‌بَرد اگر فرزندی نداشته باشد (مؤنّث)، و اگر دو خواهر بودند [یعنی وارث به اخوّت] پس برای آن دو [خواهر] دو ثلث از ماترک است و اگر مردانی و زنانی به عنوان اخوت (برادر و خواهر) باشند پس برای مذکّر مثل بهرهٔ دو مؤنّث است خداوند برای شما بیان می‌‌کند که مبادا گمراه شوید و خداوند به هر چیزی بسیار دانا است [و بحسب مصالح شما برای شما تشریع می‌‌کند].