حزب شمارهٔ ۲۴

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید از یهود و نصاری دوست نگیرید [که با آنها همانند معاشرت با احباب (دوستان) معاشرت کنید و از آنها توقّع یاری در بلایا بدارید] بعضی از آنها دوستان بعضی دیگر هستند [پس از آنها توقّع دوستی نداشته باشید برای بر دین واحد بودنشان متوادّ (با هم دوستی کننده) هستند و اگرچه از جهتی دیگر متنازع (با هم نزاع داشتن) باشند] و کسی از شما که آنها را دوست بگیرد پس همانا او از آنها است [و آنها به سبب عدم قبول اسلام ظالم هستند یا به سبب دوستی کردن با آنها و عدم دوستی مؤمنین ظالم می‌‌گردید] همانا خداوند مردمان ظالم را هدایت نمی‌‌کند

و کسانی که در قلب‌‌هایشان مرضی هست را می‌‌بینی که در [دوستی کردن با] آنها شتاب می‌‌کنند، می‌‌گویند می‌‌ترسیم که به ما مصیبتی برسد {دائره عبارت از نوائب (دشواری‌‌ها) روزگار است که بر خلق دور می‌‌زند} پس چه بسا که خداوند پیروزی یا امری از نزد خودش را [برای رسولش (ص) و برای مؤمنین] بیاورد پس [این منافقان در دنیا یا در آخرت] بر آنچه [از نفاق با مؤمنین و دوستی با کافران] که در خودشان پنهان کرده‌‌اند پشیمان می‌‌گردند

و کسانی که ایمان آورده‌‌اند [در دنیا بعد از انقلاب امر بر کفّار یا بر منافقان بعد از آنکه منافقان را در زمرهٔ کافران دیدند، یا در آخرت بعد از آنکه آنها را در طریق کافران دیدند] می‌‌گویند آیا اینان [همان منافقان] کسانی هستند که با سوگندهای غلیظ به خداوند قسم یاد کردند که آنها حتماً با شما (مؤمنان) هستند! اعمالشان باطل شده و زیانکار گشته‌‌اند

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید کسی از شما که از دینش برگردد [پس هرگز چیزی به دین خداوند ضرر نمی‌‌رساند] پس خداوند قومی را خواهد آورد که آنها را دوست می‌‌دارد و او را دوست می‌‌دارند {مقصود ارتداد از قول محمّد (ص) دربارهٔ ولایت علیّ (ع) است} در برابر مؤمنین، خوار، بر کافران سختگیر (غلاظ شداد) هستند {مقصود این است که آنها دارای مناعت (استواری) و عزّت بر کافران هستند که آنها را در چیزی بشمار نمی‌‌آورند}، در راه خدا جهاد می‌‌کنند [نه در راه نفس و شیطان] و [در آنچه که به امر خداوند انجام می‌‌دهند] از ملامت کردن سرزنش کننده‌‌ای ترسان نمی‌‌شوند [یعنی که آنها ناظر به امر خداوند هستند و نه به مدح مادح (مدح کننده) و لوم (سرزنش) لائم (سرزنش کننده)]، آن فضل خداوند است که به کسی که بخواهدآن را می‌‌دهد و خداوند دارای وسعت و دانا است

جز این نیست که ولیّ (به معنی ولایت در تصرّف) شما خداوند و رسول او و کسانی هستند که ایمان آورده‌‌اند کسانی که نماز بپا می‌‌دارند و زکات می‌‌دهند و (در حالی که) ایشان رکوع کننده هستند {از طریق عامّه و خاصّه وارد شده که این آیه دربارهٔ علی (ع) نازل شد حینی که در مسجد در رکوع نماز انگشترش یا جامه‌‌اش را صدقه داد}

و هر کس که خداوند و رسول او و کسانی که ایمان آورده‌‌اند را ولیّ [در تصرّف] بگیرد پس همانا حزب الله همان غلبه کنندگان هستند

ای کسانی که [به ولایتِ کسی که به ولایت او امر شده‌‌اید] ایمان آورده‌‌اید کسانی که دین شما را به تمسخر و بازی گرفته‌‌اند از کسانی که قبل از شما کتاب داده شده‌‌اند و از کفّار را به عنوان دوست نگیرید [برای اینکه آنها در شقاق (جدائی) با شما هستند و برای شما تولّى (دوستی کردن) با آنها شایسته نیست] و [در اولیاء گرفتن مذکورین] از خداوند پروا کنید اگر مؤمن می‌‌باشید

و وقتی که به نماز نداء می‌‌دهید آن را به تمسخر و بازی می‌‌گیرند آن به این جهت است که آنها گروهی هستند که تعقّل نمی‌‌کنند {زیرا عقل اقتضای تعظیم حقّ و عبادات او را می‌‌کند نه استهزاء آن}

بگو: ای اهل کتاب آیا فقط به خاطر اینکه به خداوند ایمان آورده‌‌ایم و آنچه که به سوی ما نازل شده و آنچه که قبلاً نازل شده از ما انتقام می‌‌گیرید (مکافات می‌‌کنید یا اکراه می‌‌دارید یا عقوبت می‌‌نمایید) و اینکه اکثر شما فاسق (خارج از طریق حقّ و عقل) هستید

بگو آیا به بدتر از آن [ایمانی که به خاطرش انتقام می‌‌گیرید] به پاداشی (جزائی) که نزد خداوند است به شما خبر بدهم؟ کسانی که خداوند آنها را لعن (دور) کرد و بر آنها خشم گرفت و از آنها بوزینه و خوک قرار داد و (در حالی که) طاغوت را بندگی می‌‌کردند، آنها از لحاظ مکان بدتر و از راه سواء (غیر مایل به یکی از طرفین افراط و تفریط) گمراهتر هستند

و وقتی که نزد شما می‌‌آیند می‌‌گویند ایمان آوردیم و [حال آنکه در مجلس یا در دین تو] به کفر داخل شده‌‌اند [یعنی دخول آنها از روی خلوص از کفر نبوده، بلکه از جهت انقیاد برای سلطنت تو است] و آنان با آن (کفر) [از نزد تو یا از دین تو] خارج شده‌‌اند و خداوند داناتر است به آنچه که کتمان می‌‌کردند

و بسیاری از آنان را می‌‌بینی که در گناه (ذنبی که غیر متعدّی به دیگری است) و دشمنی (بدی کردن به دیگری) و حرام خوارگی خود می‌‌شتابند البتّه آنچه که عمل می‌‌کردند بد است

چرا ربّانیّون (مرتاضان) و احبار (علماء) آنها را از گفتار گناه آلودشان و حرام خوارگیشان نهی نمی‌‌کردند البتّه که چه بد می‌‌کردند

و یهود [با کنایت از بخل و امساک] گفتند دست خداوند بسته است، [حال آنکه] دستان آنها بسته شده و به خاطر آنچه که گفتند لعن (دور) شده‌‌اند بلکه دو دست او گشاده (به معنی جود) است و انفاق می‌‌کند آنطور که می‌‌خواهد و آنچه که از پروردگارت به تو نازل شده البتّه حتماً طغیان و کفر بسیاری از آنها را بیفزاید، و بینشان عداوت [در قلوب] و کینه [در افعال] افکندیم تا روز قیامت هرگاه برای جنگ آتشی بیفروزند خداوند آن را [برای عدم وفاق آنان] خاموش می‌‌کند [و اجساد آنان بزرگ مجتمع است و قلوبشان ضعیف شتّی (پراکنده)] و در زمین به فساد می‌‌کوشند {افساد آنان در زمین عالم صغیرشان به ترک اصلاح اهل آن و صدّ (منع) آنان از طریق قلب و در کبیر به صدّ اهل آن از طریق ایمان است} و خداوند مفسدان را دوست ندارد [و آنان نزد او قدری ندارند]

و اگر که اهل کتاب [به نبیّشان و کتابشان] ایمان بیاورند و [از مخالفت کردن با کتابشان و با آنچه از احکام که در آن است و از وصف محمّد (ص)] پرهیز کنند [تا آنکه به او ایمان بیاورند] حتماً بدی‌‌هایشان را از آنها می‌‌پوشانیم و حتماً آنها را در جنّت‌‌های پر نعمت داخل می‌‌کنیم

و اگر که آنها تورات و انجیل و آنچه که از پروردگارشان به سوی آنها نازل شده را برپا بدارند {تعریضاً یعنی اگر که امّت محمّد (ص) قرآن را اقامه کنند، و اقامۀ کتاب به ایتمار (فرمانبرداری) به اوامر آن و انتهاء (خودداری) از نواهی آن و حفظ کردن آنچه که در آن نازل شده است} البتّه از فوق خود [از ارزاق آسمانی اخرویِ روحی] و از زیر پاهایشان [از ارزاق زمینی دنیویّ بدنی] می‌‌خورند، از آنها امّتی معتدل [خارج از تفریط یهود و افراط نصاری و داخل در طریقهٔ مقتصد (میانه‌‌رو) محمّدی (ص)] هستند و (حال آنکه) بسیاری از آنها [برای خروجشان از اقتصاد (میانه روی) به یکی از دو طرف آن] آنچه که عمل می‌‌کنند بد است

ای رسول آنچه که از پروردگارت [دربارهٔ علی] به تو نازل شد را ابلاغ کن و [اگر از روی خوف از افتتان (اغتشاش) امتّت و در فتنه افتادن تو به توسط آنها] انجام ندهی پس رسالت او را ابلاغ نکرده‌‌ای [برای اینکه ولایت غایت رسالت است و اگر حاصل نشود مانند این است که رسالت حاصل نشده] و خداوند تو را از مردم حفظ می‌‌کند همانا خداوند مردمان کافر را [به مرادشان از بدی کردن به تو] هدایت نمی‌‌کند

بگو ای اهل کتاب شما بر چیزی [از دین که به آن اعتناء شود] نیستید تا آنکه [اوامر و نواهی] تورات و انجیل و آنچه [از قرآن] که از پروردگار شما به سوی شما نازل شده را [با اقامهٔ حدود آن] اقامه نمایید و البتّه آنچه که از پروردگارت [دربارهٔ علی] به تو نازل شد قطعاً طغیان و کفر بسیاری از آنها را می‌‌افزاید پس بر [این] قوم کافر تأسّف مخور [زیرا آنها برای انحرافشان از باب ولایت دربارهٔ آنها آنچه که به آن بر آنها تأسّف خوری باقی نمی‌‌ماند و با انحرافشان به تو و نه به علیّ (ع) ایضاً ضرر نمی‌‌رسانند تا بر آن متأسّف شوی]

همانا کسانی که [با قبول دعوت ظاهره و با بیعت عامّهٔ نبویّه به محمّد (ص)] ایمان آورده‌‌اند و کسانی که یهودی شدند و صابئین و نصاری کسانی که [با قبول دعوت باطنه و بیعت با علیّ (ع) با بیعت خاصّهٔ ولویّه و دخول ایمان در قلوبشان] به خداوند و روز آخر ایمان آورند و عمل صالح کنند پس بر آنان ترسی نیست و نه ایشان اندوهگین می‌‌شوند

[همانطور که از شما به ولایت علیّ (ع) میثاق گرفتیم] همانا از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم [پس حذر کنید از اینکه مثل آنها باشید پس فریقى (گروهی) را تکذیب کنید و فریقى را بکشید] {چنانکه با علی (ع) و حسن (ع) و حسین (ع) کردند} و رسولانی را نزد آنها فرستادیم هرگاه رسولی آنچه را که نفس آنها هوی (تمایل) نداشت برای آنها آورد گروهی را تکذیب کردند و گروهی را می‌‌کشند

و پنداشتند که امتحانی [یعنی عذاب و ابتلائی از سوی خداوند به سبب این تکذیب و قتل به جهت کوچک شمردن برای این ذنب (گناه) عظیم] نمی‌‌باشد و [از عبرت گرفتن از کسانی که درگذشته‌‌اند] کور شدند و [از استماع حکایات آنان و از استماع حقّ] کر شدند سپس خداوند [به سبب توبۀ آنها و قبول نصیحت انبیاء و اوصیای آنها] بر آنها توبه (التفات) کرد سپس بسیاری از آنها [بار دیگر] کور و کر شدند و خداوند بینا است به آنچه که عمل می‌‌کنند

همانا کسانی که گفتند که خداوند همان مسیح پسر مریم است [حیثی که به آلهت عیسی (ع) قائل شدند و آن را در او حصر کردند، یا به اتّحاد چنانکه آن زعم بعضی است یا به حلول چنانکه آن زعم بعضی است، یا به فناء از نفسش و بقاء بالله و ظهور خداوند در او چنانکه آن زعم دیگران است] کفر ورزیده‌‌اند {زیرا اتّحاد و حلول مستلزم اثنینیّت است و ملّت نصاری با این سخن بدون تحقیق و تعمّق تفوّه کرده‌‌اند و به سوی تجسّم متوهّم از ظاهر آن رفتند} و مسیح گفت ای بنی اسرائیل خدائی که پروردگار من و پروردگار شما است را بندگی کنید [یعنی اینکه من مثل شما مربوب (پرورده شده) هستم] همانا کسی که [چیزی را] به خداوند شریک آورد [هر آنچه که باشد باشد] پس خداوند جنّت را بر او حرام کرده است و جایگاه او آتش است و برای ستمکاران یاوری نیست {نصیر و ولیّ همان نبیّ (ص) و ولیّ (ع) و خلفای آن دو هستند، و ظلم عبارت از انصراف و اعراض از آن دو و از توحید است}

همانا کسانی که گفتند خداوند سوّمین سه است کفر ورزیده‌‌اند و (حال آنکه) خدائی جز خداوند یکتا [همان حقیقت غیبی ظاهره در کلّ مظاهر] نیست و اگر از آنچه که می‌‌گویند خاتمه ندهند [تا آنکه اتباع به تقلید از متبوعین به آلهۀ ثلاث قائل شوند و از حیثی که نمی‌‌دانند کفر ورزند] کسانی از آنها که کفر ورزیده‌‌اند [یعنی کسانی که گفته‌‌اند خداوند همان مسیح است و کسانی که گفته‌‌اند سوّمین از سه تا است] البتّه عذابی دردناک را لمس می‌‌کنند

آیا پس [بعد از آنکه دانستند که این کلمه، کفر و اغواء (فریب دادن) غیر است] به سوی خداوند توبه نمی‌‌کنند (بر نمی‌‌گردند) و از او آمرزش نمی‌‌طلبند و (حال آنکه) خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است

مسیح پسر مریم جز رسولی نیست [نه خدا و نه یکی از خدایان] که قبل از او نیز رسولانی آمده بودند و مادر بسیار راستگویش آن دو خوراک می‌‌خوردند [پس در پست‌‌ترین احوال شما و همان احتیاج به خوردن با شما مشترک می‌‌شوند]، {و آن کنایه از احتیاج به تخلّی است و کسی که محتاج باشد به اخسّ حالات مبتلی است که در بالاترین مقام، خداوند نمی‌‌گردد}، نظر کن که چگونه آیات را برای آنها بیان می‌‌کنیم [به حیثی که هر احدی آن را درک می‌‌کند و شکّ برای او باقی نمی‌‌ماند] سپس نظر کن که چگونه به من دروغ می‌‌بندند

بگو آیا غیر از خداوند آنچه که زیانی و نه نفعی را برای شما مالک نمی‌‌شود [یعنی مسیح (ع) را] عبادت می‌‌کنید و (حال آنکه) خداوند او شنوا است [شنیدن حاجات و برآوردن آنها منحصر در او است] و دانا است [و علم به مقدار حاجات و کیفیّت دفع مضارّ و جلب منافع ایضاً منحصر در او است]

بگو ای اهل کتاب در دینتان غلوّ ناحقّ نکنید [و آن گفتار و اعتقاد دربارهٔ پیامبران (ع) به عنوان زائد بر مرتبهٔ فهم شما یا به عنوان زائد بر مرتبهٔ آنها است] و پیروی نکنید از هوا‌‌های گروهی که قبلاً گمراه شده‌‌اند و بسیاری را گمراه کرده‌‌اند و از راه سواء (راست) [به دو طرف افراط و تفریط که اوّلی گمراهی از احکام نبوّت قالبیّه و دوّمی گمراهی از احکام ولایت قلبیّه است] گمراه شدند

کسانی از بنی اسرائیل که کفر ورزیدند بر زبان داود و عیسی پسر مریم لعن (دور) شده‌‌اند آن به (سبب) آنچه است که نافرمانی کردند و تعدّی می‌‌کردند [پس ای امّت محمّد (ص) شما نافرمانی نکنید و تعدّى نکنید و بشنوید]

همدیگر را از منکر نهی نمی‌‌کردند و آن را انجام می‌‌دادند [یعنی بعضی از آنها بعضی را نهى نمی‌‌کنند یا رعایت نمی‌‌کنند] البتّه چه بد است آنچه [از عدم نهى قولی و فعلی و قلبی بعضی از آنها بعضی دیگر را یا از عدم باز نداشتن آنها از شرّ] که انجام می‌‌دادند

بسیاری از آنها را می‌‌بینی که کسانی که کفر ورزیده‌‌اند را به دوستی می‌‌گیرند البتّه چه بد است آنچه را که خودشان برای خود پیش فرستاده‌‌اند [یعنی آنان را به دوستی گرفتند] که خداوند بر آنها خشم کرد و آنها [به سبب آن تولّى (دوستی گرفتن)] در عذاب مخلّدند

و اگر به خداوند و پیامبر [حاضر یعنی محمّد (ص) بنابر اینکه بیان حال امّت باشد، یا پیامبر آنان بنابر اینکه بیان حال اهل کتاب باشد] و آنچه که به او [دربارهٔ علی (ع) نازل شد] ایمان می‌‌آوردند آنها را به دوستی نمی‌‌گرفتند و لکن بسیاری از آنها [از حقّ که همان ایمان است] فاسق (خارج) هستند