حزب شمارهٔ ۳۰

و او کسی است که باغ‌‌هایی را [مشتمل بر درختان میوه از انگور و غیر آن] ایستاده بر پایه (ساقه) و غیر ایستاده بر پایه [مانند مُو] و درخت خرما و کشتزار با خوراکی‌‌های مختلف و زیتون و انار متشابه [در مذکورات] و غیر متشابه ایجاد کرد، [در حالی که قائل بر زبان انبیاء (ع) و اولیاء (ع) است:] از میوه آنها وقتی که ثمر (میوه) می‌‌دهند بخورید و حقّ [مفروض] او را در روز برداشت [در اوّلین وقت ممکن، یا حقّ مسنون از تصدّقات بر سائلین را] بدهید و اسراف نکنید همانا او اسرافکاران را دوست ندارد

و از چهارپایان باربردار (بارکش) و حیوانات کرکی (کرک و پشم دهنده) [ایجاد کرد] از آنچه که خداوند روزی شما کرده بخورید و [با اسراف در آنچه که خداوند آن را برای شما مباح کرده و با تجاوز به تحریم آنچه که خداوند آن را حلال کرده و تحلیل (حلال کردن) آنچه که او از آنها حرام کرده است] از خطوات (گام‌‌های) شیطان پیروی نکنید همانا او برای شما دشمنی واضح است

هشت زوج [را حلال کرد] از برّه یک جفت (اهلی و وحشی) و از بز یک جفت [به همینطور]، بگو: آیا [خداوند] آن دو نر [از دو جنس] یا آن دو ماده [از دو جنس] یا آنچه (جنین) که رحم‌‌های آن دو ماده [از دو جنس] در بر گرفته‌‌اند را حرام کرده است؟ اگر [در ادّعایتان به حرمت چیزی از آن] راستگو می‌‌باشید به من از روی علم [نه از روی ظنّ و هوی و از جهت خدیعه از نفس] خبر دهید

و از شتر، جفتی [یک و دو کوهانه] و از گاو، جفتی [اهلی و وحشی]، بگو: آیا [خداوند] آن دو نر یا آن دو ماده یا آنچه که رحم‌‌های آن دو ماده در بر گرفته‌‌اند را حرام کرده؟ آیا شما آنوقت که خداوند این را به شما توصیه کرد شاهد (حاضر) بودید؟ پس چه کسی ظالم‌‌تر از کسی است که بر خداوند دروغی افتراء بست تا مردم را بدون علم گمراه کند، همانا خداوند مردمان ظالم را هدایت نمی‌‌کند

[به آنها] بگو: در آنچه که [در این جفت‌‌ها] به من وحی شده حرام شده‌‌ای را بر خورنده‌‌ای که آن را بخورد نمی‌‌یابم مگر اینکه [طعام] به عنوان مردار یا خون ریخته شده یا گوشت خوک که آن پلید است یا از روی فسق (نافرمانی) برای غیر خداوند صدا بر آن بلند شده و کسی که مضطّر است [ناچار به خوردن چیزی از آن باشد]، نه به عنوان سرکشی [بر امام] و نه زیاده خواهی [از حدّ رخصت] پس قطعاً پروردگار تو بسیار آمرزنده و مهربان است [و او را مؤاخذه نمی‌‌کند و با رخصت دادن به او در خوردن برای حفظ نفس خود به او رحم می‌‌کند]

و بر کسانی که یهودی شدند هر [حیوان] ناخنداری [از دوّاب (ستور) و پرندگان] را حرام کردیم و از گاو و گوسفند، پیه آن دو را بر آنها حرام کردیم جز آنچه که پشت آن دو یا روده‌‌ها حمل کرده یا آنچه که با استخوان‌‌های آنها مخلوط شده است، آن (تحریم) را به [خاطر] بغی (گردنکشی، سرکشی)شان به آنها جزاء دادیم و همانا ما البتّه [در اِخبار (خبر دادن)] راستگوییم

و اگر تو را تکذیب کردند پس بگو: پروردگارتان دارای رحمتی گسترده است و سختگیری او از گروه مجرمان برگردانده نمی‌‌شود [یعنی مانعی از انجام آن ندارد]

کسانی که شرک ورزیدند بزودی خواهند گفت: اگر خداوند می‌‌خواست ما و نه پدرانمان شرک نمی‌‌ورزیدیم و چیزی را حرام نمی‌‌کردیم کسانی که قبل از آنها بودند [نیز] این‌‌چنین [مثل تکذیب کردن اینان تو را] تکذیب کردند تا آنکه سختگیری ما را چشیدند، بگو: آیا علمی [یا برهانی بر دعویتان] نزد شما هست؟ پس آن را برای ما خارج (آشکار) سازید، شما جز از گمان پیروی نمی‌‌کنید و اینکه شما جز حدس نمی‌‌زنید [یعنی نسبت به مدّعایتان در خودتان علمی ندارید]

بگو: که حجّت رسا برای خداوند است [در آنچه که بگوید و هر آنچه که انجام دهد] و اگر می‌‌خواست حتماً همهٔ شما را هدایت می‌‌کرد [و در صدق این گفتار حجّت دارد و آن را بر من ظاهر ساخته]

[به آنها] بگو: [ای عاجزان از برهان و قاصران از علم] گواهانتان [یعنی رؤسایتان که از آنها تقلید می‌‌کنید] را بیاورید آنهایی که گواهی می‌‌دهند که خداوند اینها را حرام کرده است [تا جهل آنها و اتّباعشان از هوى برای شما ظاهر شود] پس اگر [به آن] شهادت دادند آنگاه با آنها شهادت مده و از هواهای کسانی که آیات ما را دروغ شمرده‌‌اند و کسانی که به آخرت ایمان نمی‌‌آورند و از آنهایی که [غیر او را] با پروردگارشان معادل می‌‌کنند تبعیّت مکن

بگو: [به سوی من که من منصوب از خداوند هستم] بیایید که آنچه که پروردگارتان بر شما حرام نموده است را تلاوت کنم [تا با تقلیدی صحیح از من تقلید کنید] که چیزی را شریک او نکنید و به پدر و مادر نیکی [کنید] و فرزندانتان را از ترس تنگدستی [با زنده به گور کردن و غیر آن] نکشید، ما هستیم که به شما و به آنها روزی می‌‌دهیم و به کارهای زشت (آنچه که عقل آن را قبیح و شرع آن را ناپسند می‌‌شمارد) نزدیک نشوید چه آنهایی که آشکار (شایع در میان شما) هستند [مانند نکاح زوجهٔ پدر و عبادت اصنام و غیر آنها از سنّت‌‌های رذیله] و چه آنهایی که [در بین شما سیرت نگشته] پوشیده هستند [مانند زنا] و نفسی که خداوند آن را حرام کرده جز به حقّ نکشید اینها است که آنها را به شما توصیه کرده راقب به اینکه شما [به قبح آنها و سوء عاقبت آنها] تعقّل کنید

و به مال یتیم نزدیک نشوید مگر بطوری (با آن نیّتی) که آن نیکوتر است [یعنی حفظ مال او و نفس او و انماء مال او] تا به قوّت خود برسد، و پیمانه و ترازو را به قسط (دادگری) وفا (اداء) کنید، نفسی را تکلیف نمی‌‌کنیم مگر به [اندازهٔ] وُسع (توان) آن و وقتی که [در حکومت (حکم کردن)، وقتی که مردم شما را حاکم می‌‌کنند یا در شهادت یا اصلاح یا نُصْح (نصیحت کردن) یا تَرَحُّم یا سَخَط (خشم) یا معاش یا معاد یا واجب یا مباح، با زبانتان یا با سایر اعضایتان، یا با قوای علّامه یا عمّاله‌‌تان چیزی] می‌‌گویید پس [بین افراط و تفریط در اقوال و احوال و افعال] عدالت بورزید و اگرچه [دربارهٔ] خویشان [شما] باشد و به عهد خداوند وفا نمائید {عهد و عقد و میثاق و بیعت با خداوند وقتی که در عرف اهل الله اطلاق شود از آن بیعت عامّهٔ نبویّه یا بیعت خاصّهٔ و لویّه اراده می‌‌شود، و با اوّلی اسلام حاصل می‌‌شود و با دوّمی ایمان حاصل می‌‌شود و این بیعت، بیعت و مبایَعَت نامیده می‌‌شود، برای اینکه بایع با این بیعت، خودش و مالش را به ثَمَنی که همان جنّت است می‌‌فروشد، و برای تعهد قیام بایع و مشتری بر آنچه که بر عهدهٔ آن دو است عهد و به عنوان مُعاهَدَه و برای انعقاد دست بایع بر دست مشتری به عنوان عقد و برای استحکام آن عهد به تقبّل شروط از طرفین و وثوق هر کدام به دیگری در آن عقد، به عنوان میثاق نامیده شده است، و چون مشتری در این مبایعه منصوب از خداوند و وکیل از او است نسبت دادن او به خداوند صحیح است}، اینها [چیزهایی] است که به شما توصیه کرده به این ترقّب که شما [با التفات به معلوم و فهمیدن آن] متذکّر شوید

و همانا این راه مستقیم من است [و آن توسّط بین افراط و تفریط در فعل و قول و همان صراط ولایت است] پس از آن تبعیّت کنید و از [دیگر] راه‌‌ها پیروی نکنید که شما را از راه او پراکنده می‌‌کند [و اجتماعتان و اتّحادتان را در صراط زایل می‌‌کند] آن [چیزی] است که شما را به آن توصیه کرده باشد که شما [از راه‌‌های متفرقه] بپرهیزید [زیرا تقواى حقیقی همان احتراز از طُرُق منحرفه و ثبات بر صراط مستقیم است]

سپس به موسی کتاب دادیم [یعنی کتاب نبوّت یا تورات که همان صورت نبوّت است] تا [نعمت را] بر کسی که احسان کرده (دارای حُسن گشته یا عملش را نیکو قرار داده) است تمام [کنیم] و تفصیل برای هر چیزی و هدایت و به عنوان رحمت است راجی به اینکه آنها (بنی اسرائیل) به لقای پروردگار [مضاف]شان ایمان بیاورند {اگر مراد از «ربّهم» (پروردگار آنان) ربّ مطلق باشد پس مراد از لقاء، ملاقات جزای او و حساب او و حُسّاب (محاسبه کنندگان) او است، و اگر مراد از آن، ربّ مضاف و همان ربّ آنها در ولایت باشد پس مراد از لقاء، لقاى ملکوت آن ربّ است و آن پائین‌‌ترین مراتب لقاء و معرفت به نورانیّت است، و فوق آن لقاى جبروت او است به مراتب آن}

و این کتابی است که آن را مبارک (پُر خیر و نفع) نازل کردیم پس از آن پیروی کنید [تا از اتّباع از آن ولیّ امرتان و اتّباع از او را فائز شوید زیرا حجّت او در آن است، و با اتّباع از آن، فتح باب قلب را فائز می‌‌شوید و نزول رحمت از خداوند با فتح آن است و پائین‌‌ترین مراتب حقیقتِ رحمت همان ملکوت ولیّ امر است] و [از مخالفت با آنچه که در آن است] بپرهیزید راجی به اینکه شما [با لقای ملکوت ولیّ امرتان] مورد رحمت واقع شوید

تا مبادا [بعد از آن یا در قیامت] بگویید جز این نیست که کتاب بر دو طایفه قبل از ما نازل شده و اینکه ما از درس گرفتن (آموختن) آنان البتّه غافل بوده‌‌ایم

یا [مبادا] که بگویید: اگر کتاب بر ما نازل می‌‌شد البتّه ما حتماً هدایت یافته‌‌تر از آنها می‌‌بودیم [برای اینکه ما ذهناً تیزتر و در فهم دقیق‌‌تریم] پس همانا [اگر صادق می‌‌باشید] بیّنه‌‌ای از پروردگارتان و هدایت و رحمتی نزد شما آمده است، پس چه کسی ظالم‌‌تر از آن کسی است که آیات [تدوینی و تکوینی] خداوند [که اعظم آنها علی (ع) است] را تکذیب کرده و از آنها روی گردانده (اعراض کرده یا منع کرده) است بزودی کسانی که از آیات ما روی می‌‌گردانند را به خاطر آنکه روی می‌‌گرداندند با عذاب بدی مجازات خواهیم کرد

آیا جز این را منتظر نمی‌‌شوند که ملائکه [برای قبض ارواحشان یا برای عذاب آنها حین موت] نزد آنها بیایند یا پرورگار تو [در ولایت و آن علویّت محمّد (ص) و وجههٔ ولایت او است] بیاید یا بعضی از آیات پروردگار تو [مانند أشیاع (شیعیان) علی (ع) که آنها آیات او تعالی هستند] بیاید، روزی که بعضی از آیات پروردگار تو [حین معاینهٔ مرگ] بیاید ایمان آوردن نفسی که قبلاً ایمان نیاورده یا در ایمان خود خیری کسب نکرده باشد به آن نفع نمی‌‌رساند بگو: منتظر باشید که ما [هم] منتظریم

همانا آنان که دینشان را متفرّق کردند و پراکنده (فرقه فرقه) شدند [که هر کدام از آنها هوی یا غرضی یا امام باطلی را مُشایَعَت (پیروی) کردند یا هر کدام از آنها مشایع از اهویهٔ عدیده یا اغراض عدیده یا ائمهٔ عدیده گشتند با قرار دادن هر یک به مانند اینکه فِرقه‌‌های مختلفی هستند] تو در چیزی از [تمکّن متمکّن از] آنها نیستی [زیرا تمکّن تو یا به تمکّن صورت ملکوتی تو در قلوب آنها است، یا به تمکّن ذکری است که از تو با ولایت تکلیفی در قلوب خود اخذ کرده‌‌اند، یا به تمکّن انقیادی است که با بیعت عامّه در سینه‌‌های خود آن را از تو اخذ کرده‌‌اند، زیرا همهٔ اینها از شؤن تو و نازلهٔ تو هستند، یا تو در چیزی از شفاعت آنها نیستی، یا در چیزی از مسائلت (امور) آنها و محاسبت آنها یا عذاب آنها نیستی، یا در چیزی از مجانست آنها نیستی و مرجع همهٔ اینها به تمکّن او (ص) در قلوب آنها به یکی از وجوه مذکوره است]، جز این نیست که امر آنها بر [عهدهٔ] خداوند است [برای اینکه تو به سبب انحرافشان از تو ولیّ امر آنها نیستی، پس امرشان و حکمشان مفوّض (واگذار شده) یا راجع (بازگشته) به خداوند است] سپس آنها را به آنچه که [در تفرّقشان] انجام می‌‌دادند خبر می‌‌دهد {دین به هر سیره و سنّتی، و به سیرهٔ شرعیّهٔ الهیّه، و به جزاء گفته می‌‌شود، و به اسلام و عادت و عبادت و طاعت و ذلّ (خواری) و حساب و قهر و استعلاء (برتری طلبی) و مُلک و حکم و تدبیر و توحید و جمیع آنچه که خداوند به آن عبادت می‌‌شود، و ملّت (آیین) و خدمت و احسان و بر معانیی غیر از اینها اطلاق می‌‌شود، و تحقیق این است که حقیقت دین همان طریق از قلب به سوی خداوند و سیر به سوی آن طریق یا بر آن است و طریقت نامیده می‌‌شود، و آن دو، ولایت تکوینی معبّر از آن ریسمانی از خداوند، و ولایت تکلیفی که معبّر از آن ریسمانی از مردم هستند}

کسی که نیکی بیاورد پس برای او ده مثل (برابر) آن هست و کسی که سیّئه [بدی] بیاورد پس جز به مثل همان جزاء داده نمی‌‌شود و آنها (نیکوکاران و بدکاران) [مورد] ظلم [واقع] نمی‌‌شوند

[به جهت موادعه (از هم وداع کردن) با آنها و از جهت تعریض به نصیحت آنان با رساترین وجه] بگو: همانا مرا پروردگارم به راه راست [همان صراط قلب و آن ولایت تکوینی است] هدایت کرده است به دینی راست (استوار) که ملّت (آیین) ابراهیم حنیف (حقگرا، راستین) است [که اختلافی در حقّیت آن ندارید] و او از مشرکین نبود

بگو: همانا نماز من و آیین‌‌های من و حیات من و مرگ من [خالص از شوب مداخلهٔ نفس و شیطان] برای الله پروردگار عالمیان است

که شریکی ندارد و به آن امر شده‌‌ام و من اوّلین مسلمانان هستم

[به آنها] بگو: آیا غیر از الله پروردگاری بگیرم و (حال آنکه) او پروردگار هر چیزی است [و غیر او مربوب هستند] و هر نفسی جز بر (زیان) خودش کسب نمی‌‌کند و بار [کسی] را بارکش دیگری نمی‌‌کشد سپس بازگشتگاه شما [در روز قیامت] به پروردگارتان است آنگاه از آنچه که در آن با یکدیگر اختلاف می‌‌کردید به شما خبر می‌‌دهد [و آن دینى است که آن را بنابر هواهایتان متفرّق (تکه تکه) کردید یا در بطلان آن و حقّانیت آن با یکدیگر اختلاف کردید]

و او کسی است که شما را در زمین جانشین قرار داد و بعضی از شما را بر بعضی دیگر در درجاتی برتر قرار داد تا [ای برتری داده شدگان] شما را در آنچه که به شما داده است بیازماید، همانا پروردگار تو سریع عقوبت دهنده و همانا او قطعاً بسیار آمرزنده و مهربان است.