حزب شمارهٔ ۵۵

و خداوند گفت: دو خدا برای خود نگیرید جز این نیست که او خدای واحد است [یعنی تنها مرا به عنوان خدای خود اتّخاذ کنید] و تنها از من بترسید

و آنچه که در آسمان‌‌ها و زمین هست برای او است و بطور دائم (واجب لازم) [یعنی در حالی که آن لازم است] دین برای او است [یعنی دین تکوینی فطری بر خلاف تکلیفی اختیاری است، یعنی دین به صورت حقّی واصب (دائم، پایدار، همیشگی، خالص) برای او است و آن همان طریق حقّ است] آیا پس [با این وجود باز] از غیر خداوند می‌‌ترسید

و از نعمت آنچه که به شما هست و (حال آنکه) از خداوند است سپس وقتی که ضرری به شما می‌‌رسد پس نزد او تضرّع می‌‌کنید

سپس وقتی که آن زیان را از شما برطرف می‌‌کند آنوقت گروهی از شما به پروردگارشان شرک می‌‌ورزند

به خاطر آنچه که به آنها داده‌‌ایم ناسپاسی می‌‌کنند [یعنی آن غایت اشراک آنان می‌‌گردد] پس بهره‌‌مند شوید پس خواهید دانست

و برای آنچه که نمی‌‌شناسند نصیبی از آنچه که روزی شما کرده‌‌ایم قرار می‌‌دهند به خداوند سوگند که حتماً از آنچه که افتراء می‌‌بندید سؤال (بازخواست) می‌‌شوید

و برای خداوند دخترانی قرار می‌‌دهند [حال آنکه] او [از نسبت توالد] منزّه است [آیا او دختر دارد] و برای خود آنچه را که میل دارند [یعنی پسران را قرار می‌‌دهند]

و (حال آنکه) وقتی که به یکی از آنها به دختری بشارت داده می‌‌شود رویش سیاه می‌‌گردد و او [خشم خود را] پنهان می‌‌دارد

خود را از بدی آنچه که به آن بشارت داده شده از قوم [خود] پنهان می‌‌کند [و نزد خود فکر می‌‌کند که] آیا او را با هون (خواری) نگه دارد یا او را در خاک دفن کند آگاه باشید که چه بد حکم می‌‌کنند [در قراردادن نصیب در رزق خداوند برای غیر او و قرار دادن دختران برای او و قرار دادن ملائکه به صورت اِناث، و قرار دادن پسران برای خودشان]

کسانی که به آخرت ایمان نمی‌‌آورند مَثَل (صفت و سیرت) بدی دارند و مَثَل اعلی برای خداوند است و او عزیز [غالبی است که شبه حاجت به او راه ندارد و نباید به آنچه که موهم حاجت می‌‌شود برای او مَثل زده شود] و حکیم است [که جز از روی علم به کُنه هر چیزی سخن نمی‌‌گوید]

و اگر خداوند مردم را به ظلم آنها [و منجمله اِناث نامیدن ملائکه و نسبت دادن فرزند به خداوند یا تمثیل برای او به مثلى غیر لائق به شأن او] مؤاخذه می‌‌کرد بر آن (زمین) جنبنده‌‌ای را باقی نمی‌‌گذاشت و لکن [مجازات] آنها را تا وقت معیّنی به تأخیر می‌‌اندازد [تا به آنچه از شقاوت که می‌‌رسند برسند و کسانی که توبه می‌‌کنند توبه کنند و کسانی که سعادت می‌‌یابند سعادت یابند] و وقتی که اجل آنها فرا رسد (مقدّر شود) نه ساعتی تأخیر می‌‌کنند و نه جلو می‌‌افتند

و آنچه را که [خود از آن] کراهت می‌‌ورزند [از دختران و شرکاء در ریاست و اراذل (پست‌‌ترها، پست‌‌ترین‌‌ها) اموال] برای خداوند قرار می‌‌دهند و زبان‌‌هایشان [این] دروغ را توصیف می‌‌کنند که آنها [سرانجام] نیکی دارند [حال آنکه] قطعاً آتش برای آنها است و اینکه آنها [در آنچه که برای خودشان ادّعاء می‌‌کردند یا در اعمالشان] افراط کننده‌‌اند

خدای را سوگند که البتّه به امّت‌‌های قبل از تو فرستادیم [چنانکه تو را نزد این امّت فرستادم] سپس شیطان اعمال آنان را برای آنها زینت داد [همانطور که برای اینان زینت داده است پس برای آنچه که انجام دادند محزون مباش زیرا این امری حادث در زمان تو نیست] و او (شیطان) امروز ولیّ آنها است و آنها (امم گذشته یا امّت تو) عذابی دردناک دارند

و ما این کتاب را بر تو نازل نکردیم مگر برای اینکه چیزی که دربارهٔ آن با یکدیگر اختلاف کرده‌‌اند را برای آنها روشن کنی {و معظم آنچه که در آن اختلاف کرده‌‌اند همان ولایت است} و [ولایت] به عنوان هدایت و رحمت است برای مردمانی که [به خداوند] ایمان می‌‌آورند [و به آخرت اذعان می‌‌نمایند یا با ایمان عامّ و بیعت نبویّه ایمان می‌‌آورند]

و خداوند از آسمان آب را نازل کرد و با آن [با رویانیدن دانه‌‌هایی که زیر خاک هستند و عروقی (ریشه‌‌ها) که در آنها است] زمین را بعد از مرگ آن زنده نمود [و این‌‌چنین است زنده کردن شما بعد از مرگتان در حالی که شما نطفه و جمادی هستید و بعد از مرگتان از حیات حیوانی و احیاء شما در نشور] همانا در آن البتّه نشانه‌‌ای [دالّ بر برانگیختن شما و بر علم خداوند و قدرت او] هست برای مردمانی که می‌‌شنوند [یعنی استسلام یا طلب تسلیم شدن می‌‌کنند]

و همانا [ای مؤمنین و ای مردم] برای شما در چهارپایان البتّه عبرتی هست، از آنچه که در شکم‌‌هایشان هست از بین سرگین و خون، شیری خالص به شما می‌‌نوشانیم که برای نوشندگان گوارا است

و از میوه‌‌های نخل‌‌ها و انگورها که از آن مست کننده‌‌ای و روزیی نیکو می‌‌گیرید همانا در آن البتّه نشانه‌‌ای هست برای مردمانی که تعقّل می‌‌کنند

و پروردگار تو به زنبور {با الهام فطری تکوینی، به معنی اینکه در وجود او تدبیری ودیعت کرده که عقلاء از مثل آن عاجزند} وحی کرد که از کوه‌‌ها خانه‌‌هایی را برای خود بگیر و از درختان و از آنچه که بالا می‌‌برند [از کروم (موها، درختان انگور) که آنها را بالا می‌‌برند و بر داربست‌‌ها می‌‌بندند و از سقف‌‌هایی که آنها را مرتفع می‌‌نمایند]

سپس از همهٔ میوه‌‌ها [لطیفش و خالصش را] بخور آنگاه راه‌‌های پروردگارت را به راهواری [یعنی در حالی که راه‌‌های پیمودن را خداوند سهل می‌‌کند] بپیما، از شکم آنها شرابی (نوشیدنی، همان عسل) در رنگ‌‌های مختلف خارج می‌‌شود که در آن [منفرداً یا منضماً با غیر خود برای مزاج‌‌های سرد و گرم آن] برای مردم شفاء هست همانا در آن البتّه نشانه‌‌ای هست برای مردمانی که تفکّر می‌‌کنند

و خداوند شما را خلق کرد سپس شما را [در آجال (اجل‌‌ها) شما] می‌‌میراند و از میان شما کسانی هستند که به پست‌‌ترین [قسمت] عمر (سالخوردگی) ردّ (رسانده) می‌‌شوند تا آنکه بعد از علم (دانایی) چیزی نداند [یعنی نمی‌‌داند آنچه را که قبل از آن می‌‌دانست] همانا خداوند بسیار دانا است [به آنچه که شایسته است و اینکه مرگ قبل از «أَرْذَلِ عُمر» برای شما بهتر است، و لذلک بیشتر شما به «أَرْذَلِ عُمر» نمی‌‌رسید] و [بر رساندن به «أَرْذَلِ عُمر»] بسیار توانا است

و خداوند بعضی از شما را بر بعضی دیگر در رزق برتری داده و کسانی که برتری داده شده‌‌اند روزیشان را به آنچه که دستانشان مالک شد‌‌ه (بردگان) رد نمی‌‌کنند تا آنها در آن با یکدیگر مساوی شوند آیا پس نعمت خداوند را نفی (انکار) می‌‌کنند

و خداوند برای شما از انفس شما جفت‌‌هایی قرار داد [از جنس شما تا به آنها (مؤنّث) انس بگیرید و در آنها (مؤنّث) رغبت نمایید و به آنها (مؤنّث) راحت شوید] و برای شما از ازواجتان فرزندان و نوادگانی قرار داد و از پاکیزه‌‌ها [از مرکوب و مسکون و مطعوم و مشروب] به شما روزی داد آیا پس [باز] به باطل [یعنی به شرکاء باطل یا با انتساب آن به شرکاء] ایمان می‌‌آورند؟! و آنها [از حیث اینکه آنها اَنعام او تعالی را در آن می‌‌پوشانند و آنها را به غیر او تعالی از شرکاء نسبت می‌‌دهند] به نعمت خداوند کفران (ناسپاسی) می‌‌ورزند

و به جای خداوند آنهایی را بندگی می‌‌کنند که چیزی از رزق از آسمان‌‌ها و زمین را مالک نمی‌‌شوند و استطاعت ندارند [که آن را مالک شوند، یا توانایی و نه قدرت ندارند]

پس برای خداوند [این] مَثل‌‌ها را نزنید [یعنی برای او امثالى قرار ندهید که آنها را برای عبادت او بندگی کنید] همانا خداوند می‌‌داند و شما نمی‌‌دانید [و از نزد خودتان چیزی دربارهٔ چیزی نگویید چه رسد به زدن مثلى دربارهٔ او تعالی]

خداوند [برای شرکاء و برای خودش یا برای کافر و مؤمن] مَثَلی زده: بنده‌‌ای مملوک که بر چیزی قدرت ندارد و کسی دیگر که به او رزقی نیکو از نزد خود روزی داده‌‌ایم و او از آنها بطور پنهان و آشکارا انفاق می‌‌کند آیا این دو با یکدیگر مساوی می‌‌شوند، ستایش برای خداوند است [به خاطر نعمت عدم تسویت و حکمت اعطاء حقّ هر ذیحقّی به او] {و آن تعلیم بر بندگان است که برای همهٔ نعمت‌‌ها حمد کنند} بلکه اکثر آنها [حال مملوک عاجز و قادر مُنْفِق را] نمی‌‌دانند [و لذا آن دو را با هم مساوى می‌‌کنند یا عدم جواز تسویت بین آن دو را نمی‌‌دانند یا از مقام جهل به مقام علم ارتقاء نمی‌‌یابند و لذا آن دو را با هم مساوى می‌‌کنند و عاجز را بر قادر اختیار می‌‌کنند]

و خداوند [برای شرکاء و لنفسه یا برای کافر و مؤمن یا برای علی (ع) و برای اعدائش و مخالفینش] مَثلی زده: دو مرد را که یکی از آن دو گنگ (کر و لال مادرزاد) است [که سخن نمی‌‌گوید و نطق دیگران را نمی‌‌فهمد] که بر چیزی [از نطق و سایر افعال] قدرت ندارد [مانند کسی که جمیع حواس او و جمیع قوای محرّکه‌‌اش معطل می‌‌باشد] و او سربار [سنگینی] بر مولای خود است هر کجا که او را می‌‌فرستد خیری نمی‌‌آورد، آیا او و کسی که به عدالت امر می‌‌کند [یعنی کسی که در جمیع احوال خود و اقوال خود و افعال خود متّصف به عدل می‌‌باشد و عدالت را در جمیع مواردش می‌‌شناسد و غیر خود را به عدالت امر می‌‌کند] و (حال آنکه) او بر راه مستقیم [یعنی بر توسّط (میانه روی) بین دو طرف افراط و تفریط] است با یکدیگر مساوی می‌‌شوند؟!

و غیب آسمان‌‌ها و زمین [یعنی آنچه که غایب از آن دو است] تنها برای خداوند است [پس شما نمی‌‌دانید چه کسی از بندگان بحسب سریرت (سرشت) مانند مملوک عاجز می‌‌باشد و چه کسی آمر به عدل می‌‌باشد، و (حال آنکه) خداوند آن را می‌‌داند] {و مقصود این است که چون شما به احوال اشیاء و عباد عالم نمی‌‌باشید به شما اجازه داده نشده که از نزد خودتان شریکی برای خداوند یا برای علی (ع) و نه احدی را برای هدایت خود و جلب نفع خود و دفع ضرر خود اختیار کنید و لازم است که این امر را به او تعالی واگذارید زیرا او عالم است به کسی که شایسته است که اختیار شود و به کسی که شایسته است که اختیار نشود و در آن از نصّ خداوند بر زبان کسی که خلافت او برای خداوند را دانستید تجاوز نکنید} [و در تهدید برای کسی که در رأی خود استبداد دارد و با امر خداوند و نصّ او در احکام او مخالفت می‌‌کند فرمود:] و امر ساعت جز مانند پلک بر هم زدن چشم یا نزدیک‌‌تر (کمتر) از آن نیست همانا خداوند بر هر چیزی [از حساب خلایق در سریعترین زمان و عقوبت عاصی و ثواب مطیع] بسیار قادر است

و خداوند شما را از شکم‌‌های مادرانتان بیرون آورد [در حالی که] چیزی نمی‌‌دانستید و برایتان گوش و چشمان و قلب‌‌ها قرار داد [یعنی آنچه را که در زندگی دنیویتان و منافع اخرویتان و در حصول علمی که آن مبدأ همهٔ آنها است به آن احتیاج داشتید برای شما قرار داد] به ترقّب اینکه شما [این نعمت را] شکر کنید [و همه را در آنچه که به خاطر آن خلق شده صرف کنید]

آیا به پرندگانی که در جوّ آسمان مسخّر (رام) هستند نگاه نکرده‌‌اند که جز خداوند [با خلق آنچه که با آن بر نگهداشتن در جوّ قادر می‌‌شوند] آنها را نگه نمی‌‌دارد همانا در آن البتّه نشانه‌‌هایی [بر علم او و قدرت او و حکمت او و عدم اهمال او به چیزی از اشیاء بدون تهیّهٔ مایحتاج آن] هست برای مردمانی که [به آخرت] ایمان می‌‌آورند {زیرا آنها می‌‌دانند که کسی که چیزی از اشیاء را مهمل نگذاشته و به هر چیزی مایحتاج آن را اعطاء کرده است}

و خداوند خانه‌‌هایتان را به جهت سکونت برای شما قرار داد و از پوست‌‌های چهارپایان خانه‌‌هایی (خیمه‌‌هایی متخّذ از چرم و مو و پشم) برای شما قرار داد که آنها را در روز کوچ کردنتان و در روز اقامتتان خفیف (سبک) می‌‌یابید [یعنی آنها را سبک درست می‌‌کنید نه مانند خانه‌‌های گلی و سنگی] و از پشم‌‌های آنها (گوسفندان) و کرک‌‌های آنها (شتران) و موهای آنها (بزها) اثاثی [برای خانه‌‌هایتان از فرش و البسه و محالّ (جاها) کالاها و غیر ذلک] و کالاهایی [که از آن بهره می‌‌برید قرار داد] تا زمانی [معیّن، یعنی زمان اِندِراس (کهنگی) آنها]

و خداوند برای شما از آنچه که خلق کرده [از درخت و کوه و دیوارها] سایه‌‌هایی [سایه‌‌دارهایی، آنچه که به آنها سایه می‌‌گیرید] را قرار داد و برای شما از کوه‌‌ها غارهایی قرار داد [که در آنها از اغیار استتار می‌‌کنید یا آنچه را که در آن می‌‌تراشید] و برای شما جامه‌‌هایی (پیراهن‌‌هایی) قرار داد که شما را از گرما [یا سرما] حفظ می‌‌کنند و جامه‌‌هایی [مانند زره‌‌ها] که شما را از آسیب‌‌های [وارده به] شما نگه می‌‌دارد این‌‌چنین نعمتش را بر شما تمام می‌‌کند به ترقّب اینکه شما تسلیم شوید [یعنی اسلام بیاورید، منقاد شوید، فرمانبرداری کنید]

و [ای محمّد] اگر [از این نعمت بزرگ که همان ولایت علی (ع) است] روی گردانیدند پس [بأسی (باکی) بر تو نیست] جز این نیست که فقط ابلاغ کردنی واضح بر (عهدهٔ) تو است [و همانا ابلاغ کرده‌‌ای]

آنها نعمت خداوند را می‌‌شناسند سپس آن را انکار می‌‌کنند و بیشتر آنها [در عین اسلامشان (تسلیم شدنشان) به تو برای اینکه آنها به علی (ع) یا به قول تو کافرند] کافر هستند {زیرا اسلام اقتضای انقیاد و عدم اعتراض بر فعل رسول (ص) و قول او و اطاعت از او در جمیع اوامر او و نواهی او را می‌‌کند، و چون قول او را به او انکار کردند دانسته می‌‌شود که آنها مسلمان نبوده‌‌اند}

و روزی که از هر امّتی شاهدی را بر می‌‌انگیزانیم سپس به کسانی که [در تکلّم و اعتذار (عذر خواستن)] کفر ورزیده‌‌اند اجازه داده نمی‌‌شود {بلکه متکلّم همان خلیفه است لا غیر} و نه ایشان مورد رضایت واقع می‌‌شوند

و وقتی که کسانی که ظلم کرده‌‌اند عذاب را ببینند پس [عذاب] از آنها خفیف (کاسته) نمی‌‌شود و آنها مهلت داده نمی‌‌شوند [یا به آنان با نظر کردن التفات نمی‌‌شود]

و وقتی که کسانی که شرک می‌‌ورزند شرکائشان [از اصنام و کواکب و شیاطین و خلفای جور] را می‌‌بینند می‌‌گویند: [ای] پروردگار ما اینان شرکای ما هستند که [آنها را] به جای تو می‌‌خواندیم و [شرکاء] این گفتار را به سوی آنها (مشرکان) می‌‌افکنند: همانا شما البتّه [در ادعای اشراک به ما] دروغگویید [بلکه شما اهواء خود را عبادت می‌‌کردید و صورت عبادت ما را جلب کنندهٔ مقتضای اهویهٔ خود قرار داده بودید]

و در آنروز تسلیم (انقیاد) را به سوی خداوند می‌‌افکنند و آنچه [از آلهه و شرکاء و استحقاق آنها برای عبادت و شفاعت و یاری کردن آنها] که افتراء می‌‌بستند از آنان گم می‌‌شود

کسانی که کفر ورزیده‌‌اند و از راه خدا [به خداوند یا به رسول] جلوگیری کردند [یا به ولایت کفر ورزیده‌‌اند و دیگران را از ولایت منع کرده‌‌اند یا از آن اعراض نموده‌‌اند] به (سبب) آنچه که [با منع کردن قوا از رجوع به قلب و منع کردن مردم از رجوع به صاحب قلب در زمین وجودشان و در زمین عالم طبع] فساد می‌‌کرده‌‌اند [برای کفرشان و صدّ کردنشان] عذابی فوق عذاب به آنها افزون می‌‌کنیم

و روزی که در هر امّتی از میان خود آنها گواهی بر آنان مبعوث می‌‌کنیم و تو را بر اینان گواه می‌‌آوریم و کتاب [نبوّت را و قرآن صورت آن را و ایضاً احکام قالب و قلب صورت آن] را بر تو به عنوان بیانگر برای هر چیزی و به جهت هدایت [به ولایت و ایمان قلبی حاصل با بیعت خاصّهٔ ولویّه] و به عنوان رحمت {برای اینکه نبوّت، برای صورت ولایت بودن آن با رحمت بودن ولایت، رحمت است} و بشارت [به مراتب ولایت] برای مسلمین (بیعت کنندگان با بیعت عامّه) نازل کردیم