حزب شمارهٔ ۷۲

و [یعنی گویندگان «آمنّا باللَّه» یا کسانی که روی گردانیدند] با سوگندهای سخت خود به خداوند سوگند یاد کرده‌‌اند که اگر به آنان [به خروج در غزوات] امر کنی البتّه حتماً خارج می‌‌شوند، [به آنان] بگو: سوگند مخورید [زیرا طاعت تو] طاعت معروف (پسندیده) است [که احتیاج به سوگند خوردن ندارد] همانا خداوند به آنچه که عمل می‌‌کنید آگاه است

[به آنان] بگو: از خداوند [با فعل] اطاعت کنید [نه فقط با قول] و از رسول اطاعت کنید و اگر سرپیچی کنید [چیزی به او ضرر نمی‌‌زنید] پس همانا آنچه که بر (عهدهٔ) او (رسول) است آنچه است که [به او از تبلیغ رسالتش] حمل (مقرّر، وادار) شده [و همانا او (ص) آن (رسالت) را ابلاغ کرده است، نه هدایت شما به طاعت کردن، تا آنکه وبال روی گردانیدن شما بر عهدهٔ او باشد] و بر (عهدهٔ) شما است آنچه که بر شما مقرّر شده [از متابعت از او، پس ضرر روی گردانیدن عائد بر شما است] و اگر از او اطاعت کنید [به ایمان] هدایت می‌‌شوید [که آن بضاعت شما برای آخرت شما و همان ولایت علیّ (ع) است] و بر [عهدهٔ] رسول جز ابلاغ کردن (رساندن) آشکارا (ظاهر) نیست

خداوند به کسانی از شما که [با بیعت عامّهٔ نبویّه یا با بیعت خاصّهٔ ولویّه] ایمان آورده‌‌اند و اعمال صالح [لازم بر ایمان را] کرده‌‌اند [تا ایمان آنها مستقر شود] وعده کرده که آنها را قطعاً در زمین جانشین [گذشتگان یا خلفاى خودش] می‌‌نماید [به اینکه جبابرهٔ (جبّارها) مسلّط بر آن را از آن خارج می‌‌کند یا آنان را به میل یا با کراهت منقاد اسلام قرار می‌‌دهد] همانطور که کسانی که قبل از آنها بودند را [در عالم صغیر یا عالم کبیر] جانشین نمود و البتّه حتماً آنها را بر دینشان که مورد پسند آنها است متمکّن می‌‌نماید و آنها را بعد از خوفشان به ایمن تبدیل می‌‌کند که مرا عبادت کنند و چیزی [از اصنام و اهویه و شرکاء در ولایت] را به من شرک نورزند و کسانی که بعد از آن کفر بورزند پس آنها خود فاسق (خارج شدگان از حکم خداوند و دین او) هستند

و نماز را بپا دارید و زکات بدهید و [در سایر آنچه که به آن امر شده‌‌اید] از رسول اطاعت کنید باشد که به شما رحم شود

هرگز مپندار کسانی که کفر ورزیده‌‌اند [خدای را از ادراک (دستیابی) به آنها] در زمین عاجز کننده‌‌اند و (حال آنکه) مأوای (جایگاه) آنها آتش است و البتّه بد جایگاهی است

ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید کسانی که دستان شما مالک [آنها] شده‌‌اند و کسانی از شما که به احتلام نرسیده‌‌اند باید [در هر شبانه روز] قبل از نماز صبح و در نیمروز هنگامی که لباس‌‌هایتان را در می‌‌آورید و بعد از نماز عشاء که سه [وقت آشکار شدن] عورت شما است سه مرتبه از شما اجازه بگیرند بعد از آن [ساعات] بر شما و بر آنان [در ترک استیذان (اجازه گرفتن) و دخول بدون اذن] باکی نیست که [اگر خواستند] بر [گرد] شما بسیار بچرخند (بیایند و بروند) [زیرا] شما ابعاض (اجزاء) یکدیگر هستید این‌‌چنین [تبیین از تبیین احکام با اشاره به علل آنها و حکمت‌‌های آنها است که] خداوند آیات [دیگر] را [و احکام قالبی و قلبی را با حکمت‌‌های آنها و علل آنها] برای شما بیان می‌‌نماید و خداوند [به مصالح آنچه که او شریعت برای شما قرار می‌‌دهد] دانا و حکیم است [که به دقایق حکم نظر می‌‌کند و آنچه را که دقایق حکم بر آن مترتّب می‌‌شود، تشریع می‌‌کند]

و وقتی که اطفال شما به [سنّ] حُلم (بلوغ) می‌‌رسند پس باید [در جمیع اوقات] اجازه بگیرند همانطور که کسانی که قبل از آنها [بالغ و اجازه گیرنده] بودند اجازه می‌‌گرفتند این‌‌چنین خداوند آیاتش را برای شما بیان می‌‌کند و خداوند دانا و حکیم است

و زنان از کار افتاده [که برای یأس آنها از رغبت مردان به آنها و عدم میل مردان به آنان برای کِبَر (زیادی سن) آنها از طلب نکاح نشسته‌‌اند (دست کشیده‌‌اند)] از زنانی که امید نکاح ندارند [برای عدم طمع آنها در آن و عدم طمع مردان دربارهٔ آنها] پس بر آنها باکی نیست که جامه‌‌های رویی خود [جِلْباب (لباس رو، روپوش) و خِمار (مقنعه، روسری)] را درآورند [در حالی که به چیزی از زینت‌‌ها و مواضع آنها] جلوه دهندهٔ زینت نیستند و اگر [با پوشاندن زینت و ترک درآوردن روپوش] عفّت بورزند برای آنها بهتر [از درآوردن] است و خداوند شنوا است [پس به مردان آنچه که آنها را ریب می‌‌کند نگویند] و [به نیّات آنها (زنان)] دانا است [پس به قصد اِرْتیابِ (به ریب اندختن) مردان جامهٔ خود را در نیاورند]

بر نابینا حرجی (پرهیزی، گناهی) نیست و بر ناتوان حرکتی حرجی نیست و بر مریض حرجی نیست و نه بر خودتان [حرجی] که از خانه‌‌های خویش بخورید یا خانه‌‌های پدرانتان یا خانه‌‌های مادرانتان یا خانه‌‌های برادرانتان یا خانه‌‌های خواهرانتان یا خانه‌‌های عموهایتان یا خانه‌‌های عمّه‌‌هایتان یا خانه‌‌های دایی‌‌هایتان یا خانه‌‌های خاله‌‌هایتان یا آنچه (خانه‌‌هایی) که کلیدهای آن را مالک هستید یا [خانهٔ] دوستتان بر شما گناهی نیست که جمیعاً [با یکدیگر] یا جدا جدا بخورید و وقتی که داخل خانه‌‌ای می‌‌شوید پس به عنوان درودی از نزد خداوند بر خودتان [بعضی از شما بر بعضی یا به اهل خانه‌‌ها] سلام کنید [تا این سلام را بر شما ردّ کنند (بازگردانند)] که مبارک و پاک است خداوند این‌‌چنین آیات [تدوینی در بیان احکام معاشرت] را برای شما بیان می‌‌کند با ترقّب به اینکه شما [در حکمت‌‌ها و مصالح آنها] تعقّل کنید [یا باشد که شما عاقل گردید یا باشد که شما در آداب لازم در معاشرت تعقّل نمایید و آنها را بفهمید و به آنها عمل کنید]

جز این نیست که مؤمنان کسانی هستند که به خداوند و رسول او ایمان آورده‌‌اند [و از آنچه که به آن امر شده‌‌اند تخلّف نمی‌‌کنند] و وقتی که با او بر امری [برای مؤمنین می‌‌باشند مانند جمعه و عید و جنگ و مشاورت] جمع شده می‌‌باشند نمی‌‌روند تا آنکه از او [برای رفتن] اجازه بگیرند همانا کسانی که از تو اجازه می‌‌گیرند آنان کسانی هستند که به خداوند و رسولش ایمان دارند پس وقتی که از تو به خاطر بعضی از شؤن (کارهای) خود اجازه می‌‌خواهند، پس به کسانی از آنها که خواستی اجازه بده و برای آنها (اجازه گیرندگان) از خداوند طلب آمرزش کن [زیرا التفات به غیر تو و غیر خداوند وقتی که نزد تو باشند برای آنها معصیت بزرگ است] که خداوند بسیار آمرزنده است [که آنچه را که از توجّه و نظر به غیر تو به آنها ملحق می‌‌شود می‌‌آمرزد، حینی که شایسته نیست که جز به تو نظر کنند] و مهربان است [به آنها بواسطهٔ توجّه به تو و استیذان (طلب اجازه) از تو رحم می‌‌کند]

فرا خواندن رسول را بین خود مانند فراخواندن بعضی از شما بعضی دیگر را قرار مدهید [به اینکه اسم او یا کنیهٔ او را ذکر کنید یا او را با صوت رفیع (بلند) نداء کنید، بلکه صدایتان را نزد او خَفْض کنید (پایین آورید) و او را به اسم او و کنیه‌‌اش ذکر نکنید، بلکه او را به الفاظ تعظیم مثل یا رسول الله (ص)، و یا نبیّ الله (ص) و امثال آن ذکر نمایید، و نگویید یا محمّد، و یا ابا القاسم] محقّقاً خداوند می‌‌داند کسانی از شما را که [یواشکی] در پشت دیگری در می‌‌روند (می‌‌گریزند) پس باید کسانی که با امر او [یعنی با امر خداوند یا با امر رسول (ص)] مخالفت می‌‌کنند حذر کنند که مبادا فتنه‌‌ای [بلیه (گرفتاری) یا امتحانی] به آنها اصابت نماید [که آنچه از نفاق که در قلوب آنها هست را در دنیا ظاهر نماید] یا عذاب دردناکی [در آخرت] به آنها اصابت کند

آگاه باشید همانا آنچه که در آسمان‌‌ها و زمین است برای خداوند است محقّقاً آنچه [از افعال و احوال و اخلاق و نیّات و خطرات (خطورات، در معرض مخاطره قرار گرفتن) و مکموناتی که استشعار به آنها ندارید] که شما بر آن هستید و [الآن و] روزی که به او بازگردانده می‌‌شوید را می‌‌داند پس آنها را به آنچه که عمل می‌‌کرده‌‌اند آگاه می‌‌کند و خداوند به هر چیزی دانا است.

بزرگ است کسی که فرقان {فرقان اسم قرآن است به اعتبار نزول آن به مقام فَرْق و عالم فصل، و به اعتبار صدور آن از مقام قلب نبیّ (ص) که از آن به بیت المعمور تعبیر می‌‌شود زیرا مصدر که همان قلب نبیّ (ص) است در این صورت از عالم فرق می‌‌باشد، و به اعتبار فرق گذاشتنش بین حقّ و باطل و محقّ و مبطل، و به اعتبار تفرّق آن در نزول در طول بیست و سه سال، و به اعتبار محکمات آن که همان مُبَیّناتِ (روشن کننده‌‌ها، بیان کننده‌‌ها) معنی است} را بر بنده‌‌اش [محمّد (ص)] نازل کرد تا انذار کننده‌‌ای (بیم دهنده‌‌ای) برای عالمیان (عالم‌‌ها و آن ما سوی الله است، یا آنچه که در جوف فَلَک است) باشد {انذار مختصّ به شأن رسالت است که تنزیل کتاب مشعر به آن است، زیرا کتاب جز برای رسول نمی‌‌باشد به آن اقتصار کرد و تبشیر که آن از شئون ولایت است را ذکر نفرمود}

کسی که مُلک آسمان‌‌ها و زمین برای او است و او فرزندی بر نگرفته و او شریکی در ملک نداشته و هر چیزی را خلق کرده و آن را [یعنی ذات آن و احوال آن و ارزاق آن و مدّت بقاء آن و وقت آن و مکان آن و اجل آن را] با اندازه‌‌ای [دقیق] اندازه نموده

و (حال آنکه) به جای او [یعنی به جای این کسی که با این اوصاف مذکوره ذکر شد] خدایانی را بر گرفته‌‌اند که چیزی را خلق نمی‌‌کنند و (حال آنکه) خود خلق می‌‌شوند و نفع و نه ضرری را برای خودشان مالک نمی‌‌شوند [چه رسد به اینکه مالکان آسمان‌‌ها و زمین باشند] و مالک مرگ و نه حیات و نه رستاخیز نمی‌‌شوند

و کسانی که [از جهت انکار بر رسالت رسول او (ص) و کتاب او به خداوند] کفر ورزیده‌‌اند گفتند که این جز دروغی [بیش] نیست که آن را افتراء کرده و گروهی دیگر او را بر آن کمک کرده‌‌اند و قطعاً مرتکب ظلم و زور (ناراستی و نادرستی) شده‌‌اند

و گفتند: [این قرآن یا اخباری که محمّد (ص) از آنها خبر می‌‌دهد] افسانه‌‌های پیشینیان است [یعنی مکتوبات قدماء است که به او رسیده یا احادیث متفرّقه‌‌اس (پراکنده‌‌ای) است که نظام ندارند، از پیشینیان بوده و به او رسیده است] که آنها را نوشته و آن صبحگاهان و شامگاهان بر او املاء می‌‌شود [یعنی این افسانه‌‌ها بر او تکرار شده تا آنها را حفظ کند]

بگو: آن را کسی نازل کرده که سرّ آسمان‌‌ها و زمین را می‌‌داند [از آسمان‌‌های اجسام و ارواح و همچنین زمین آن دو، و کسی که سرّ آسمان‌‌ها و زمین در عالم کبیر را می‌‌داند که احدی بر آن اطّلاعی ندارد، سرّ و جَهْر (آشکار) شما را از آسمان‌‌های ارواح و زمین اشباح می‌‌داند، پس حذر کنید از اینکه در ملأ یا خلأ بگویید یا انجام دهید یا تخیّل کنید یا نیّت کنید آنچه را که لایق خداوند یا محمّد (ص) یا شما نیست، واگر عاصی و عاتی (سرکش) را مؤاخذه نمی‌‌نماید برای این است] که او بسیار آمرزنده است و مهربان می‌‌باشد [و به آنان رحم می‌‌کند]

و [گمان کردند که رسالت منافی بشریّت و لوازم آن می‌‌شود و لذا به عنوان حجّت بر انکار خود] گفتند: این چه رسولی است که طعام می‌‌خورد و [برای رفع حاجات] در بازارها راه می‌‌رود چرا فرشته‌‌ای به او نازل نشد تا به عنوان انذار کننده‌‌ای با او باشد؟! [و این ایضاً خطاء از آنان است زیرا اگر صحیح می‌‌بود که بشر مَلک را بدون سنخیّت آنها با او، او را ببیند البتّه که او رسول می‌‌بود، بلکه مَلک اگر بر بشر ظاهر شود هلاک می‌‌شود یا مجنون می‌‌شود یا غشّ بر او می‌‌آید]

یا چرا گنجی به او القاء (اعطاء) نمی‌‌شود؟! یا چرا باغی ندارد که از آن بخورد؟ و ستمکاران گفتند: که جز از مردی جادو شده پیروی نمی‌‌کنید!

نظر کن که چگونه برای (در حقّ) تو این مثل‌‌ها را زده‌‌اند پس گمراه شدند پس راهی [به آخرت یا به حقّ واقع] توانایی نمی‌‌یابند [یا معنی می‌‌دهد: که از طریق محاجّه (حجّت آوردن) گمراه شده‌‌اند؛ و به راهی، استطاعت به غلبه در محاجّه ندارند]

بزرگ است کسی که اگر بخواهد برای تو بهتر از آن را قرار می‌‌دهد [لکن او برای منافات آن با رسالت از خداوند و ترغیب (بی میل کردن) مردم از دنیا آن را نخواسته است] بوستان‌‌هایی که از زیر آنها جویبارها جاری می‌‌شود و برای تو [در آخرت] قصرهایی قرار می‌‌دهد

بلکه [آنها] ساعت [قیامت] را دروغ شمرده‌‌اند و برای کسی که ساعت [قیامت] را تکذیب کند آتشی افروخته مهیّا کرده‌‌ایم

وقتی که آنها را از مکان دور ببیند خروش گرما و ناله [صدای آتش گرفتن] را از آن می‌‌شنوند

و وقتی که به مکانی تنگ از آن درافکنده شوند [در حالی که] به هم بسته شده هستند، آنجا درخواست مرگ خواهند کرد

درخواست نکنید که امروز مرگ را یکبار، و [بلکه] مرگ را بسیار درخواست می‌‌کنید

[به آنها] بگو: آیا این بهتر است یا جنّت جاودانی که به پرهیزگاران وعده داده شد که به عنوان پاداش و بازگشتگاه (سرانجام) برای آنان می‌‌باشد

در آنجا آنچه را که بخواهند بطور جاودانه دارند این وعده‌‌ای می‌‌باشد که از پروردگارت سؤال (درخواست) شده

و روزی که آنها و آنچه [از افراد بشر و از سایر موالید و از کواکب و اصنام] که به جای الله [یا آنچه را که به عنوان عبادت طاعت غیر (به جای) ولیّ امرشان] عبادت می‌‌کنند را حشر (جمع) می‌‌کند پس [به معبودان] می‌‌گوید: آیا شما این بندگان مرا گمراه کردید یا آنها [خودشان] راه را گم کردند؟

گویند: تو [از بودن امثال ما به عنوان انداد (همانندها، همتایان) برای تو و شرکائی در معبودیّت] منزّهی! سزاوار نباشد بر ما که به جای تو [یعنی بدون اذن تو] اولیائی بگیریم و لکن آنان و پدرانشان را [از مشتهیات دنیوی] بهره‌‌مند ساختی [پس آنها از آخرت به آن مشغول شدند] تا آنکه ذکر {ذکر بر کتب آسمانی و شرایع الهی، و بر رسالت و ولایت، و بر انبیاء و اوصیای آنان (ع)، و بر ولایت تکوینی و بر جهتی که به آن، خداوند از اشیاء یاد می‌‌شود اطلاق می‌‌شود} را فراموش کردند و [در ذرّ یا در اصل فطرتشان] قومی تباه (هلاک) شده بودند [یا گردیدند]

پس [به عابدان گفته می‌‌شود: پس همانا معبودان] شما را به خاطر آنچه که می‌‌گفتید تکذیب کردند و شما [ای مشرکان] در برگرداندن [عذاب از خودتان] و نه یاری کردن [به خودتان] توانایی ندارید [یا معبودان، استطاعت برگرداندن و نه یاری کردن به شما را ندارند، سپس به مکلّفین حاضر فرمود:] و کسی از شما که [با اشراک به خداوند] ظلم کند [یا به هر ظلمى که باشد لکن به شرط اینکه توبه نکند] عذابی بزرگ را به او بچشانیم

[سپس به محمّد (ص) فرمود:] و پیش از تو فرستادگانی را نفرستادیم مگر اینکه آنها البتّه طعام می‌‌خوردند و در بازارها راه می‌‌رفتند و بعضی از شما را برای بعضی دیگر [به جهت اِختبار (سنجش، آزمودن) و به عنوان فساد] فتنه (امتحان) قرار دادیم {زیرا خداوند انبیاء و اولیاء (ع) را فتنه و امتحان مؤمنان، و اِختبار و فساد منافقان قرار داد، و مؤمنان را با افعال غیر مرضیّشان ارتیاض (ریاضت کشیدن) و امتحان انبیاء و اولیاء (ع) و با افعال اخروی آنها و اتّصال آنها به رسالت و ولایت اختبار و فساد منافقان قرار داد، و منافقان و کافران را به ایذاء قولی و فعلی آنها برای انبیاء و اولیاء (ع) و همچنین برای مؤمنین به عنوان امتحان قرار داد} که آیا صبر می‌‌کنید و پروردگار تو بینا می‌‌باشد